WASHINGTON - NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’ün ziyaretiyle ABD’de gündem İttifak’ın yeni genel sekreterinin kim olacağı, Ukrayna savaşı ve İsveç’in NATO’ya üyelik sürecinin Temmuz’da yapılacak zirveye kadar tamamlanması.
2014’ten bu yana NATO genel sekreterliği görevini yürüten Jens Stoltenberg’ün görev süresi üç kez uzatılmıştı. Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılacak zirve öncesinde Stoltenberg’ün yerine yeni genel sekreter arayışı hızlanmış durumda.
Eylül ayında görevden ayrılacak olan Stoltenberg’ün yerine kimin geleceği konusu bugün Beyaz Saray’da düzenlenen günlük basın toplantısında gazetecilerin soruları üzerine gündeme geldi.
Beyaz Saray yetkilisi John Kirby Ukrayna savaşı sonrası NATO’yu farklı bir geleceğin beklediğini söyleyerek, yeni genel sekreterin tüm ittifakın etrafında birleşeceği bir isim olması gerektiğini belirtti.
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Kirby Başkan Biden’ın NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’den bir dönem daha görevde kalmasını isteyip istemeyeceği konusundaysa yorum yapmadı.
Jens Stoltenberg’ün NATO’ya kritik bir dönemde başarılı bir şekilde liderlik ettiğini kaydeden John Kirby, “İttifak’ın önünde dönüştürücü bir gelecek var. Ukrayna savaşı ne zaman ve ne şekilde biterse bitsin, NATO farklı olacak. Bir kere daha büyük bir ittifak olacak. Ordusunun batılılaşma boyutu göz önüne alındığında, Ukrayna da daha farklı olacak” ifadelerini kullandı.
“Tüm ittifakın arkasında birleşebileceği bir isim olmalı”
İttifak içinde diğer üyelerle kıyaslandığında savunma alanında en fazla bütçeye sahip olan ülke olarak ABD’nin bu konudaki görüşü önem taşıyor. Başkan Biden henüz bu konudaki tercihi konusunda net bir açıklama yapmış değil.
NATO genel sekreterliği görevi için İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace ve Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen’ın adı geçiyor. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ve Danimarka Başbakanı geçen hafta Başkan Biden’la biraraya gelmişti.
ABD Başkanı Biden İngiltere Başbakanı Sunak ile geçen hafta düzenlediği ortak basın toplantısında İngiltere Savunma Bakanı Wallace’ın bu görev için “çok nitelikli” olduğunu belirtmiş; ancak NATO liderler arasında bu konuda istişarenin devam ettiğini ve bu konuda ittifak içinde bir mutabakata varılması gerektiğini söylemişti.
Danimarka Başbakanı Frederiksen de NATO genel sekreterliği görevi konusunda spekülasyon yapmak istemediğini belirterek bu konunun Başkan Biden'la görüşmesinde gündeme gelip gelmediğine ilişkin soruları da yanıtsız bırakmıştı.
Danimarka NATO içinde ittifak üyelerinin 2023 yılına kadar gayrisafi yurtiçi hasılalarının yüzde 2’sini savunmaya ayrılmasına yönelik konulan hedefin gerisinde.
Ancak Danimarka hükümeti geçen ay yaptığı açıklamada ciddi tehdit tablosuna atıfta bulunarak önümüzdeki 10 yıl içinde ülke savunmasına 20 milyar dolar fazla yatırım yapacağını belirtmişti.
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby Başkan Biden’ın NATO’nun savunma bütçesi hedefinin gerisinde kalan bir ülkeden adayı destekleyip desteklemeyeceği konusundaki soruya doğrudan yanıt vermedi.
Kirby, “Başkan NATO’nun genel sekreterinin tüm ittifakın arkasında birleşebileceği ve ittifaka dönüştürücü bir geleceğe doğru liderlik edebilecek biri olması gerektiğini düşünüyor” dedi.
Genel sekreter nasıl belirleniyor?
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'ün görevden ayrılmasının ardından göreve gelecek yeni genel sekreterin İttifak içinde Ukrayna’ya güçlü destek sağlama ve NATO'yu Rusya ile doğrudan savaşa sürükleyebilecek olası gelişmelere karşı önlem alma arasında bir denge kurması gerekecek.
NATO genel sekreterleri genel olarak İttifak’ın 31 üyesi arasında mutabakata dayanan bir süreçle seçiliyor.
Danimarka Başbakanı Frederiksen göreve gelmesi halinde NATO’nun ilk kadın genel sekreteri olacak. Bu unsurun Başkan Biden'ın karar sürecinde etkili olabileceği yorumu yapılıyor.
Uluslararası haber ajanslarına konuşan diplomatlara göre Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve Estonya Başbakanı Kaja Kallas da diğer adaylar arasında.
Blinken: “İsveç’in NATO’ya üye olma zamanının geldiği görüşündeyiz”
NATO Genel Sekreteri’nin Washington temasları kapsamında ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve ABD Senatosu’nun NATO Gözlemci Grubu’nun üyeleriyle de görüşmesi bekleniyor.
Genel Sekreter Stoltenberg’ün temaslarda bir diğer gündemi de Finlandiya’nın ardından İsveç’in de NATO’ya üyelik sürecinin tamamlanması. Macaristan ve İsveç henüz İsveç’in katılım protokolünü henüz onaylamadı.
İsveç’in üyelik süreci bugün İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ile görüşen ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın da gündemindeydi.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Finlandiya ve İsveç’in Türkiye’nin gündeme getirdiği kaygıları giderdiğini söyledi; hem ABD’nin hem de NATO’daki her müttefikin İsveç’in NATO’ya resmen üye olma ve üyelik sürecinin tamamlanması zamanının geldiği konusunda görüş beyan ettiğini vurguladı.
Dışişleri Bakanı beklentilerinin İsveç’in Temmuz ayında yapılacak zirveye kadar üye olması yönünde olduğunu yineledi.
İtalya Dışişleri Bakanı Tajani de düzenlenen ortak basın toplantısında İsveç’in NATO üyeliğine güçlü destek verdiklerini vurguladı.
Tajani, “İsveç’i Vilnius toplantısında üye olarak görmek istiyoruz. Bu hedefe ulaşmak için çalışacağız” dedi.
Ukrayna’nın karşı saldırısı yakından takip ediliyor
Rusya’nın işgal ettiği Ukrayna’da sahada yaşanan gelişmeler ve Kiev’in kaybettiği toprakları geri almak amacıyla bağlattığı karşı saldırı ABD tarafından yakından takip ediliyor.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken İtalyan bakanla düzenlediği ortak basın toplantısında, Ukrayna’nın karşı saldırısında gelinen aşamayı değerlendirmek için henüz erken olduğunu; ancak Ukrayna’nın başarılı olabilmesi için desteği arttırmak konusunda kararlı olduklarını söyledi.
Bakan Blinken Ukrayna için siyasi ve uygulamaya yönelik güçlü bir paketin Temmuz’da yapılacak NATO zirvesinde gelebileceğini ifade etti.
