NATO Savunma Bakanları, Afganistan ve Irak'taki NATO misyonlarının değerlendirildiği toplantının ardından, Irak'taki NATO güçlerinin 500'den 4 bine çıkarılmasını kararlaştırdı. Öte yandan ABD ve Taleban arasında varılan anlaşma gereği, "1 Mayıs'ta NATO askerlerinin çekilmesi" kararına rağmen, toplantıda Afganistan'dan çekilme konusunda belirleyici bir karar alınmadı.
Brüksel'deki toplantıya video konferans yöntemiyle bağlanan ittifakın savunma bakanları, NATO zirvesine hazırlık amacıyla yapılan toplantının ikinci gününde Afganistan ve Irak'taki misyonların durumunu görüştü. Yeni ABD yönetimi ile de ilk temasın gerçekleştiği toplantının ardından, Genel Sekreter Jens Stoltenberg bir basın toplantısı düzenledi.
Toplantının birinci günü Irak'ta ABD ve Türkiye'ye yönelik terör saldırılarını kınayan Stoltenberg, ikinci gün dörüşmelerin ardından "Irak güçlerini terörle mücadelelerinde desteklemek ve DAEŞ’in yeniden güçlenmesini engellemek amacıyla bugün NATO'nun Irak misyonunun genişletilmesini kararlaştırdık’’ dedi.
ABD ve NATO ile Türkiye arasında krize yol açan Rus S-400 füze savunma sistemi alımına ilişkin krizin ilk gün konuşulmadığını belirten Stoltenberg, ikinci gün toplantılarda da, özellikle ABD ve Fransa tarafından gündeme getirilen "Türkiye'ye yaptırım" konusunda bir açıklamada bulunmadı. Bu konuda, ilk gün yaptığı "Türkiye'nin önemli ve vazgeçilmez bir müttefik olduğu" sözlerine ek getirmedi.
NATO'nun Irak misyonu güçlendirilecek
Stoltenberg, toplantıda Irak'taki NATO misyonunun 500 personelden 4.000'e çıkacağını açıkladı. Bu artışın Irak’taki şartlar göz önünde bulundurularak, kademeli olarak yapılacağını belirtti. Genel Sekreter, bütün bu yeni adımların, Irak'ın egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı çerçevesinde yürütüleceğini söyledi.
Koalisyon güçlerinin müdahalesi öncesinde IŞİD’in Irak ve Suriye'de İngiltere büyüklüğünde bir toprağa hakim olduğubu, ancak bu hakimiyetin artık sona erdiğini belirten Stoltenberg, "Daeş'in hakimiyeti bitti ama Daeş bitmedi, Daeş hala orada. Son zamanlarda saldırılarının da arttığını görüyoruz. Bu da Irak güçlerinin kuvvetlendirilmesi gereğini ortaya koyuyor" dedi. NATO Genel Sekreteti, Irak misyonunun liderliğinin Kanada'dan Danimarka'ya geçeceğini de belirtti.
Afganistan kararı çıkmadı
Stoltenberg, yeni ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in de katıldığı toplantıda, ABD ve Taleban arasında varılan anlaşma gereği Afganistan'daki NATO misyonunun görevinin sona ermesi konusunda ise bir karar alınmadığını söyledi.
Afganistan'da hala yanıtlanması gereken pek çok soru olduğunu dile getiren Stoltenberg, "Gelinen noktada Afganistan'daki varlığımız hakkında son kararı almadık. Pek çok ikilemle karşı karşıyayız ve kolay bir seçenek yok. Son tarih olan 1 Mayıs yaklaşırken, NATO müttefikleri yakın istişare ve işbirliğine önümüzdeki haftalarda da devam edecek" dedi.
ABD askerlerinin NATO misyonu içinde çoğunluğu oluşturmadığını belirten Genel Sekreter Stoltenberg, Joe Biden yönetiminin bu konuyu yeniden değerlendirecekleri yönündeki açıklamasından memnuniyet duyduklarını söyledi. Stoltenberg, "Tüm NATO müttefikleri geçen yıl ABD ve Taleban arasında varılan anlaşmaya destek verdi. Ama aynı zamanda, bu anlaşmanın gerçekleşebilmesi için, yerine getirilmesi gereken koşullar olduğunu da belirttik. Bu süreçte Taleban'ın iyi niyetle müzakere etmesi, Afganistan'da ve müttefik ülkelerde saldırı planlayan uluslararası terör grupları ile işbirliğinden vazgeçmesi ve ülkede şiddetin azalması gerektiğini söyledik. Barış sürecini destekliyoruz ancak Taleban'ın şiddeti artırması barış çabalarını baltalayacaktır" dedi.
ABD ve Taleban arasında Şubat 2020'de imzalanan anlaşma ile NATO misyonu çerçevesinde bulunan yabancı güçlerin ülkeyi 1 Mayıs'tan önce terketmesi öngörülüyor. Ancak NATO müttefikleri, 1 Mayıs'ta geri çekilmenin Taliban'ın, 11 Eylül 2001 saldırılarından önce olduğu gibi, tüm ülkenin kontrolunu bir kez daha ele geçirmesinden endişe ediyor. ABD'nin bölgede bulunan 2 bin 500 askerini çekmesi, 10 bin askerin görev yaptığı NATO misyonunu da zorlaştırıyor.
ABD'nin 2020’nin Şubat ayında Taleban ile imzaladığı barış anlaşması, Amerika çekilmeden önce yerine getirilmesi gereken bazı temel koşulları da içeriyor. Afganistan'ın "terörist gruplar için bir daha asla güvenli bir sığınak olmayacağına" ve Taleban'ın Kabil'deki ABD destekli hükümetle "kalıcı bir barış anlaşmasına yönelik doğrudan müzakerelere gireceğine" dair garantiler talep ediliyor. Ayrıca Taleban'ın ülkede şiddeti azaltması koşulu da anlaşmada yer alıyor. Ancak çok az sayıda müttefik Taleban'ın bu taahhütleri yerine getirdiğine inanıyor.
