ABD Senatosu'na sunulan her iki partinin de desteklediği yasa tasarısı, savunma sanayisi şirketlerinin 2026 yılına kadar Çin'den nadir toprak elementleri satın alımını sonlandırmasını ve Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) stratejik mineraller için kalıcı bir stok oluşturmasını öngörüyor.
Arkansas Senatörü Cumhuriyetçi Tom Cotton ve Arizona Senatörü Demokrat Mark Kelly’nin sunduğu tasarı Çin’in sektördeki kontrolunu sonlandırmak için atılan adımlardan sonuncusu oldu.
Tasarı, Pentagon’un milyarlarca dolarlık savaş uçağı, füze ve başka silahlar satın aldığı firmalardan Çin’e sırtlarını dayamayı bırakarak ABD’nin nadir element üretimini desteklemesini talep ediyor ve bakanlığın satın alımlarını temelde koz olarak kullanıyor.
Çin son 30 yıldır sektöre hakim
Nadir toprak elementleri, işlendikten sonra elektrikli araçlarda, silahlarda ve elektronik cihazlarda bulunan mıknatısların yapımında kullanılan 17 metalden oluşuyor. ABD, 2. Dünya Savaşı'nda bu endüstriyi oluşturmuş ve askeri bilimadamları en yaygın kullanılan nadir toprak mıknatısı türünü geliştirmişti. Çin ise son 30 yılda neredeyse tüm sektörü kontrol eder hale geldi.
Yalnızca bir nadir element madenine sahip ABD, bu elementleri işleme kapasitesine de sahip değil.
"Ending American dependence on China for rare earths extraction and processing is critical to building up the U.S. defense and technology sectors," Cotton told Reuters.
‘‘Savunma ve teknoloji sektörleri için kritik’’
Senatör Cotton Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, ‘‘ABD’nin nadir elementlerin çıkartılması ve işlenmesi konusunda Çin’e bağımlılığını sona erdirmek ABD savunma ve teknoloji sektörleri için son derece kritik’’ dedi.
Senato'nun Silahlı Kuvvetler ve İstihbarat komisyonlarında yer alan Cotton, Çin'in küresel nadir toprak elementi üretiminde lider haline gelmesini "ABD'nin yaptığı basit bir politika seçimi" olarak nitelendirdi ve yeni politikaların Pekin'in bu sektördeki kontrolunu hafifletmesini umduğunu kaydetti.
Yasa tasarısı, Pentagon’un mevcut stokunu düzenleme ve kalıcı hale getirmeyi öngörüyor.
Çin üstü kapalı tehdit ediyor
Japonya’ya nadir element ihracatını 2010 yılında durduran Çin, zaman zaman aynısını ABD’ye de yapabileceği yönünde üstü kapalı tehditlerde bulunuyor.
Ancak Pentagon stok için kısmen Çin’den tedarik sağlıyor. Bu durum Senato üyelerinin zamanla azalmasını umdukları bir çelişki teşkil ediyor.
Üretimi çevre kirliliğine neden oluyor
ABD’nin nadir element üretiminden uzaklaşmasının nedenlerinden biri bu üretim türünün çevreyi çok kirletmesi. Süreci daha az çevre kirliliğiyle sonuçlanacak hale getirmek için araştırmalar sürüyor.
Cotton tasarıyla ilgili hükümetin çeşitli daireleriyle görüştüğünü belirtti ancak Başkan Joe Biden ya da Beyaz Saray’la görüşüp görüşmediğini söylemedi.
ABD’de gelişmekte olan nadir toprak elementleri sektörünün çoğu üyesi tasarıyı övdü. Ancak kaygılı bazı savunma sektörü şirketlerinin 2026'dan sonra bile Çin’den nadir toprak elementlerini satın almak için muafiyet talep etmeyi sürdürmesi bekleniyor.
Destekçilerinin bu yıl içinde Pentagon’un bütçe mevzuatına dahil edilmesini umduğu tasarı, Amerikalı nadir element üreticileri veya işleyicileri için doğrudan destek sunmuyor.
Bunun yerine Pentagon’a satış yapan sözleşmeli şirketlerin Çin nadir elementlerini kullanmayı dört yıl içinde sona erdirmesini şart koşuyor ve yalnızca çok nadir durumlarda muafiyet sunuyor.
Cotton bu şartların daha fazla yurtiçi üretimini teşvik etmesini umduğunu söyledi.
