2019 yılında yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimler için AKP ile MHP’nin ittifak kurmasının önünü açan yeni düzenlemeyle mühürsüz oylar da geçerli sayılacak.
Geçen yıl olağanüstü hal (OHAL) uygulaması sırasında yapılan 16 Nisan’daki anayasa değişikliği referandumunda, Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) sayım öncesinde son dakikada AKP’nin önerisiyle “mühürsüz oyları geçerli sayması” tartışma yaratmıştı. TBMM Genel Kurulu’nda Salı sabahı, AKP ve MHP’nin ortaklaşa hazırladığı teklifin yasalaşmasıyla birlikte artık YSK’nın fiilen uyguladığı mühürsüz oyları geçerli sayma kararı yasalaşmış oldu.
Geçen yılki referandumun ardından Başkanlık Sistemi’ne geçiş fiilen başlamıştı. Anayasal olarak “tarafsız Cumhurbaşkanı” şartı ortadan kalktığından AKP Genel Başkanı olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve anayasa değişikliğini destekleyen MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 2019 yılındaki seçimler için ittifakta uzlaştı.
Erdoğan ve Bahçeli’nin 18 Şubat’taki buluşmasının ardından 21 Şubat’ta AKP ve MHP yönetimi, seçim ittifakı için 26 maddelik yasa teklifini TBMM’ye sunmuştu. Sözkonusu teklif, TBMM Anayasa Komisyonu’nda hızlıca görüşüldükten ve muhalefetçe önerilen hiçbir düzenleme eklenmeden TBMM Genel Kurulu’na getirildi. Teklif, TBMM’de Pazartesi günü başlayan ve Salı sabahı 09.40’a kadar süren görüşmelerde de üzerinde hiçbir değişiklik yapılmaksızın kabul edildi. AKP ve MHP oylarıyla kabul edilen teklifle birlikte seçim süreçleriyle ilgili dört ayrı yasada değişiklikler yapılması yasalaştı.
Yasal düzenlemeyle birlikte AKP ve MHP’nin, 2019’daki yerel seçimler haricinde Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimler süreçlerinde yasal ittifak oluşturmayı amaçladığı açıklandı. Ancak CHP ve HDP başta olmak üzere muhalefet partileri ise ittifak meselesine değil diğer yasal değişikliklere itiraz ediyor.
Yasada, ittifak kurulması dışında seçim süreçlerine ilişkin de şu önemli değişiklikler göze çarpıyor:
- Seçilme yaşı 18’e indirilecek.
- YSK, hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin muhtarlık seçimleri hariç, oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulu kurulmasına karar verebilecek.
- Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri birlikte yapıldığında, önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.
- Mahalli idare organları seçimlerinde; sırasıyla büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.
- Sandık kurulu başkanları kamu görevlileri arasından kura ile belirlenecek.
- Seçimlerde kullanılacak kabinler oy vermenin gizliliğini sağlayacak şekilde belirlenecek.
- Filigranlı ve amblemli oy zarflarının ebatları belirlenecek.
- Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılır.
- Mahalli idareler seçimlerinde oy pusulaların tamamı aynı zarf ve sandığa konulacak.
- Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçiminde de pusulalar aynı zarfa konulacak.
- İhbar üzerine kolluk güçleri sandık başlarına gelebilecek.
Seçimlerde ittifak süreci nasıl işleyecek?
Yasaya göre; seçimlerde siyasi partiler arasında yapılacak ittifak konusu ise şöyle işleyecek:
- Siyasi partiler, seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı alabilecek. Bunu yasaklayan hüküm kaldırılacak.
- Seçimlerde ittifak kararı alan siyasi partilerin, seçim takviminin başlamasından itibaren en geç 7 gün içerisinde genel başkan imzalarıyla ittifak protokolüyle birlikte Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) başvuruda bulunmaları gerekecek.
- Aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten iki gün öncesine kadar YSK’ya başvurularak, ittifak protokolünde değişiklik yapılabilecek.
- Partiler, aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten üç gün öncesine kadar ittifaktan vazgeçmek için YSK’ya başvurabilecek.
- Partiler kendi aday listeleri ile yan yana yer alacaklar. Pusuladaki sıraları da kura ile belirlenecek.
- Oy pusulasında siyasi partilerce ittifak protokolünde belirlenmiş ittifak unvanı yazılacak. Dolayısıyla AKP – MHP olası ittifakı için oy pusulasında “Cumhur İttifakı” yazılması da gündeme gelecek. Eğer belirlenmiş unvan yoksa oy pusulasında sadece “ittifak” yazacak.
- İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10'u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş olacak.
- İttifak yapan siyasi partilerin milletvekili sayısının hesaplanmasında; ittifakın toplam oyu dikkate alınacak. Milletvekili sayısı ittifak yapan siyasi partiler arasında aldıkları geçerli oy esası ile dağıtılacak.
