Olağanüstü toplanan TBMM Genel Kurulu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki AKP hükümetine, Türkiye’nin Libya’daki mevcut sıcak çatışmaya “muharip güç” göndermesinin kapısını açacak Cumhurbaşkanlığı’nın Libya Tezkeresi'ni kabul etti.
Meclis Başkanı Mustafa Şentop’un yönettiği oturumda, Türkiye’nin 1 Mart 2003’te ABD’nin Irak operasyonunu destekleme amaçlı tezkere görüşmesine benzer nitelikte TBMM Genel Kurulu’nda bugün, kritik öneme sahip Libya tezkeresi oylaması yapıldı.
Tezkere 184 ret oyuna karşı 325 ''evet'' oyuyla kabul edildi.
Libya tezkeresinde gerekçeler nasıl anlatılıyor?
Tezkerede, Libya’ya asker gönderilmesi gerekçesiyle birlikte şunlar ifade edildi:
“Bu mülahazalar ışığında Türkiye’nin milli çıkarlarına yönelik her türlü tehdit ve güvenlik riskine karşı uluslararası hukuk çerçevesinde her türlü tedbiri almak, Libya’daki gayri meşru silahlı gruplar ile terör örgütleri tarafından Türkiye’nin Libya’daki menfaatlerine yönelebilecek saldırıları bertaraf etmek, kitlesel göç gibi diğer muhtemel risklere karşı güvenliğin idame ettirilmesini sağlamak, Libya halkının ihtiyacı olan insani yardımları ulaştırmak, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti tarafından talep edilen desteği sağlamak, bu süreç sonrasında meydana gelebilecek gelişmeler istikametinde Türkiye’nin yüksek menfaatlerine etkili bir şekilde korumak ve kollamak, gelişmelerin seyrine göre ilerine güç bir durumda karşılaşmamak için süratli ve dinamik bir politika izlenmesine yardımcı olmak üzere hudut, şümul, miktar ve zamanı Cumhurbaşkanı’nca takdir ve tayin olunacak şekilde, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin gerektiği takdirde Türkiye sınırları dışında harekat ve müdahalede bulunmak üzere yabancı ülkelere gönderilmesi, bu kuvvetlerin Cumhurbaşkanı’nın belirleyeceği esaslara göre kullanılması ile risk ve tehditlerin giderilmesi için her türlü tedbirin alınması ve bunlara imkan sağlayacak düzenlemelerin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek esaslara göre yapılması için Anayasa'nın 92’nci maddesi uyarınca bir yıl süreyle izin verilmesi hususunda gereğini bilgilerinize sunarım.”
TBMM Genel Kurulu, normalde 8 Ocak’ta mesaisine başlayacaktı ancak Libya tezkeresi için bugün Şentop’un çağrısıyla olağanüstü toplandı.
Hükümete tezkere vizesi verilmesi için TBMM Genel Kurulu’ndaki oylamada salondaki “salt çoğunluk” yani salondaki milletvekili sayısının yarısından bir kişi fazlası tarafından “kabul” oyu verilmesi yeterli oluyor.
TBMM Genel Kurulu’nda en son 8 Ekim’de Irak ve Suriye’ye asker gönderilmesi konusunda hükümete yetki verilmesine dair Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi’nin süresi bir yıl daha uzatılmıştı. O günkü oylamada, tezkere AKP, CHP, MHP ve İYİ Parti’nin oyları ile kabul edildi. Tezkereye HDP ret oyu kullandı. O tezkere kapsamında, uzun yıllardır devam ettirildiği üzere Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK), Irak ve Suriye'deki terörist unsurlarla mücadelesi kapsamında sınır dışında görevlendirilmesi sürüyor.
Saat 14.00 itibariyle olağanüstü gündem maddesi olarak tezkereyi görüşmek üzere başlayan TBMM Genel Kurulu toplantısında, CHP ve İyi Parti’nin “ret” oyu kullanma yönündeki kararı gündemdeydi. İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in “ret” kararını açıklaması ardından TBMM’den ayrılması sonrasında İyi Parti vekilleri tam kadro salonda yer aldı. CHP de önemli çoğunlukla salondaydı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da salonda görüşmeleri izledi.
HDP ise, diğer tezkerelerde olduğu üzere “ret” kararı korurken, salonda çok sayıda vekille yer aldı.
AKP’yle birlikte “Cumhur İttifakı”nı oluşturan MHP de tam kadro salonda bulunmayı tercih etti. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de salondaydı.
Saadet Partisi’nden ikinci sürpriz: Oylamada olmayacağız
Saadet Partisi’nin bugünkü yazılı açıklamasıyla Libya tezkeresine “kabul” oyu vereceği gündemdeyken görüşmelerde sona doğru sürpriz bir gelişme yaşandı. Partisi adına söz alan Konya Milletvekili Abdulkadir Karaduman, Libya’ya asker göndermesini vicdanen doğru bulmadıklarını belirterek, oylamaya katılmayacaklarını açıkladı. Karaduman, “Libya'da yapılacak yanlışların vebali iktidarın omuzlarında olacaktır. Biz bu vebale ortak olmayı kesinlikle düşünmüyoruz. Libya'ya asker gönderilmesine ilişkin tezkereyi kabul etmediğimizi Saadet Partisi adına ifade etmek istiyorum” dedi. Böylece Karaduman ile birlikte Saadet Partisi İstanbul Milletvekili Cihangir İslam’ın tezkere için oy kullanmayacağı ortaya çıktı.
TBMM’de 24 Haziran 2018 Genel Seçimleri’nde CHP sıralarından seçilmiş iki milletvekiline sahip Saadet Partisi, daha önce tezkere için “kabul” oyu kullanacağını açıklamıştı.
Saadet Partisi’nden yapılan yazılı açıklamada, Türkiye’nin dış politikada ciddi şekilde köşeye sıkışmışlık durumunda olduğu vurgulanırken Libya’yla yapılan Doğu Akdeniz konusunda deniz yetki alanlarıyla ilgili anlaşmaya önem verildiği anlatılmıştı. Açıklamada, “Libya’ya asker gönderme konusunun doğru planlanması gereken bir adım olduğuna inanıyoruz. Öncelikle asker gönderme kararının gerekçesi, orada çatışan taraflar arasında tercihte bulunmak için değil, meşru hükümetin talebi doğrultusunda “tamamen barış, sükûnet ve huzuru” sağlamak olarak ilan edilmelidir. Hiçbir çatışma içine girmeden, eğitim ve koordinasyon görevi ifa edileceği açıklaması yapılmalıdır. Süreç doğru kurgulanırsa; askerimizin oradaki varlığı bile başlı başına birçok yanlış adımın atılmasını engelleyebilecektir” denilmişti.
İyi Parti oybirliğiyle “hayır” dedi
Meral Akşener de milletvekili olmamasına rağmen TBMM’de parti grubuyla son görüşmelerini gerçekleştirmişti. Akşener, İyi Parti Meclis Grubu’yla yaptığı toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, CHP gibi “hayır” oyu vereceğini duyurmuştu.
Akşener, “Önce başkanlık divanımız Türkiye'nin milli güvenliği için bir tehdit oluşturacağını, vatan çocuklarının nahak yere şehit olmasına yol açabileceğini, 2 bin km ötede bir yere muharip güç göndermenin sakıncalı olduğunu, yanlış olduğunu, bir Arap iç savaşının Suriye'de olduğu gibi parçası olmanın Türkiye'ye fayda getirmeyeceğine kanaat etti. Suriye deneyiminin getirdiği sonuçlara baktığımız zaman biz Suriye'deki iç savaşın parçası olduk ve Türkiye ne kazandı? 5 milyonun üzerinde mülteci kazandı. 50 milyar dolar para harcadı. Ne sonuçla karşılaştı? Rusya ile hem kuzeyde hem güneyde sınırdaş oldu. Ve PKK'nın Suriye'de de bir devletleşme yönünde sağlam adımlar atılmasının sonuçlarıyla karşı karşıya kaldı. Suriye'de Arapların kendi iç savaşının parçası olmanın Türkiye'ye getirdiği herhangi bir kazanç olmadı. Bu deneyimden yola çıkarak Libya'da Türkiye iki gücün yani ulusal mutabakat gücü ile Hafter kuvvetleri arasında arabuluculuk yapması doğrudur. Ama asker göndermesi ve muharip asker göndermesi o iç savaşın bir diğer alanında taraf olmasını doğru bulmadık. Başkanlık divanımız milletvekillerimize bu konuda bir tavsiye kararı bildirdi. Milletvekillerimizle aynı prosedürü işlettik ve oy birliğiyle bu tezkereye İyi Parti olarak saydığım nedenlerle Türkiye'ye hayır getirmeyeceğine, milli güvenliğimizi tehdit altına alacağımıza dair 'hayır' oyu vereceğimizi sizlerle paylaşmak istiyorum. Bütün bunların sebebi Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'dir. Meclis işlemiyor. Tek bir şahsın hayallerine, o gençliğinde aldığı kahire öğretisinin oluşturduğu sabitelere ve Ortadoğu'nun lideri olma hayallerine, duygusal yaklaşımına bağlı olarak Türkiye'nin içinde bulunduğu dış politikadaki bu garip, acayip durumla karşı karşıya kaldık” demişti.
TBMM Genel Kurulu’nda ayrıca Demokrat Parti’yi TBMM’de temsil etmekte olan Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal’ın ise “ret” oyu kullanması bekleniyordu.
Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Erkan Baş ile Hatay Milletvekili Barış Atay Mengüllüoğlu da “ret” oyu vereceklerini açıklamıştı.
HDP ile birlikte HDP listesinden seçilmiş Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Diyarbakır Milletvekili Salihe Aydeniz’in oyu ise, diğer tezkerelerde olduğu üzere “ret” yönünde oldu.
Büyük Birlik Partisi (BBP) Genel Başkanı ve Ankara Milletvekili Mustafa Destici ise, seçildiği siyasi parti olan AKP’yle birlikte hareket etti.
TBMM, AKP içerisinden de “hayır” oyu kullanılmasıyla Irak için 2003’te tezkereye vize vermemişti.
