Rusya ay sonunda Avrupa’ya giden ana boru hattı üzerinden doğalgaz sevkiyatını üç günlüğüne durduracağını açıkladı. Karar, kış öncesinde yakıt ikmali yapmaya çalışan Avrupa’da baskıyı artıracak.
Baltık Denizi'nin altından Almanya'ya uzanan Kuzey Akım 1 boru hattında önceden planlanmamış tadilat kararını, Rus devletinin enerji kurumu Gazprom açıkladı. Karar, Moskova ve Brüksel arasındaki enerji anlaşmazlığını derinleştirerek bölgede enflasyonun yükselmesine ve durgunluk riskinin artmasına neden oldu.
Gazprom üç günlük kesintinin sebebinin boru hattında kalan tek gaz kompresörünün bakıma ihtiyaç duyması olduğunu belirtti.
Bu hamle, özellikle sanayisini beslemek için büyük ölçüde Moskova'dan gelen sevkiyata bağımlı olan Almanya için daha fazla kesintiye yol açacak.
Almanya Ekonomi Bakanlığı sözcüsü durumu yakından takip ettiklerini bildirdi.
31 Ağustos ile 2 Eylül tarihleri arasında sürecek olan kesinti, Temmuz ayında gerçekleşen 10 günlük planlı yıllık tadilatın ardından geldi. Tadilat, Rusya'nın Haziran ortasından bu yana azalttığı tedariki yeniden başlatıp başlatmayacağı endişelerini arttırdı.
Kuzey Akım boru hattı halihazırda kapasitesinin sadece beşte biri ile çalışıyordu ve Rusya'nın ısınma ihtiyacının artacağı kış aylarına doğru akışı tamamen durdurabileceği ve depolama tesislerinin doldurulmasını daha zor hale getirebileceği korkularını körükledi.
Gazprom'un kapatma kararını açıklamasından önce Avrupa'da gaz fiyatları son beş ayın en yüksek seviyelerine yakın seyrederken, ABD'de gaz fiyatları tersine döndü ve haberin ardından yüzde 1,2 arttı.
Almanya kışa hazırlık amacıyla depolama tesislerini doldurmak için büyük çaba gösterdi. 17 Ağustos itibariyle yüzde 78,19 olan doluluk oranı, Avrupa Birliği genelindeki yüzde 75,89'luk seviyenin biraz üzerinde.
Gazprom, bakım tamamlandıktan sonra ve teknik arızaların olmaması durumunda, mevcut hacimlerle uyumlu olarak günde 33 milyon metreküplük gaz akışının süreceğini bildirdi.
Bu miktar Kuzey Akım'ın tam kapasitesi olan günlük 167 milyon metreküpün sadece yüzde 20'si demek.
Gazprom, Trent 60 gaz kompresör istasyonundaki bakım çalışmalarının Alman firması Siemens Energy ile birlikte yürütüleceğini söyledi. Rusya daha önce düşük hacimli gaz akışı için arızalı ya da gecikmeli ekipmanları suçlamıştı. Almanya, bunun ekonomisine zarar vermek için bir bahane olduğunu söylüyor.
Kuzey Akım 1 türbinlerinin bakımından sorumlu olan Siemens ise yorum talebini reddetti.
Kuzey Akım 1 türbinlerinden biri Kanada'da bakımdan geçtikten sonra şu anda Almanya'da sıkışmış durumda. Almanya türbinlerden birinin her an nakledilebileceğini söyledi ancak Moskova, Kanada, Avrupa Birliği ve İngiltere'nin uyguladığı yaptırımların, ekipmanın Rusya'ya geri gönderilmesini engellediğini söylemeyi sürdürüyor.
İktidar partilerinden üst düzey Alman siyasetçiler daha önce, Kremlin'in bir çözüm olarak önerdiği, askıya alınan Kuzey Akım 2 boru hattının hizmete girmesine izin verilerek gaz sıkıntısının hafifletilebileceği önerilerini reddetmişti.
Moskova, Ukrayna'nın işgali nedeniyle Batı'nın uyguladığı yaptırımların ekipman onarımlarını engellediğini savunurken Avrupa bunun gaz akışını azaltmak ve gazı siyasi bir silah olarak kullanmak için bir bahane olduğunu söylüyor.
Ukrayna savaşı başlamadan önce Rusya'dan gelen gaz Avrupa'nın ihtiyacının yaklaşık yüzde 40'ını karşılıyordu.
Rusya'dan Avrupa'ya giden başka büyük boru hatları da var ancak bunlar üzerinden gaz akışı giderek azaldı.
Tarihsel olarak Rusya'dan Avrupa'ya gaz taşıyan Yamal'dan geçen gaz, yılın başından bu yana doğuya, Almanya'dan Polonya'ya akıyor.
Rusya'dan Avrupa'ya Ukrayna üzerinden uzanan boru hatlarındaki gaz akışı da Ukrayna'nın işgal nedeniyle bir gaz transit rotasını kesmesinin ardından azaldı.
Kuzey Akım 1’in sahipleri ve işletmecileri
Kuzey Akım 1'in çoğunluk hissesi yüzde 51 ile Gazprom'a ait ve Rus gazının Almanya'ya aktığı ana güzergahı oluşturuyor.
Gazprom'un geri kalanı yüzde 49’lük hissesi dört Batılı ortağın elinde. Alman PEGI/E.ON ve Wintershall Dea yüzde 15,5'er, Fransız Engie ve Hollandalı Gasunie firmaları da yüzde 9'ar paya sahip.
Merkezi İsviçre’deki Nord Stream AG konsorsiyumu transit, teknik, hukuki ve çevresel konularda işletmeci şirket konumunda. Ancak konsorsiyum hattın ya da içindeki gazın sahibi değil.
Sevkiyatları Gazprom Export, Avrupalı kamu hizmetleri ve gaz tüccarlarıyla yapılan sözleşmeler yoluyla gerçekleştiriyor.
Hangi şirketler etkilendi?
Rus gazının transit geçişi için kilit bir boru hattı olan Kuzey Akım'ın kapasitesinin Temmuz ayındaki bakım öncesinde yüzde 40'a düşürülmesinin ardından Gazprom'la sözleşmesi bulunan pek çok büyük Avrupalı gaz alıcı şirketin, tedarikleri kesildi.
Bu şirketler arasında Alman Uniper, Avusturyalı OMV, İtalyan ENI ve RWE yer alıyor.
Rusya halihazırda Bulgaristan, Finlandiya, Polonya, Danimarka, Hollanda firması Gasterra ve Almanya’ya yakıt sağlayan Shell’e gaz akışını kesmiş durumda. Bu ülkeler ve firmalar, Kremlin'in ruble cinsinden ödemeye geçme talebini reddetmişti.
