Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin birinci ayına girilirken, NATO liderleri Brüksel’deki NATO Karargahı'nda toplanacak. Ukrayna’daki savaşın kaderinde etkili olması beklenen kritik zirveye, ABD Başkanı Joe Biden, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve 30 NATO ülkesinin devlet ve hükümet başkanları katılıyor. Toplantıya Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin de video konferans yöntemiyle katılması planlanıyor.
Brüksel, NATO zirvesinin ardından G7 zirvesi ve AB liderler zirvesine de ev sahipliği yapacak. Zirve boyunca, liderlerin ikili görüşmeler yapması da bekleniyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirve öncesi düzenlediği basın toplantısında, zirve gündemine ilişkin ayrıntıları paylaştı. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını “vahşi bir işgal” olarak değerlendiren Stoltenberg, tüm NATO müttefiklerinin birlik içinde Ukrayna’nın yanında olmaya devam ettiğini belirtti. Rusya lideri Vladimir Putin’e, savaşı bitirerek, bir an evvel sivillerin güvenli geçişine izin verip masaya dönmesi çağrısı yapan Stoltenberg, Avrupa’da yüzbinlerce NATO askerinin bulunduğunu, 40 bininin doğrudan NATO komutası altında, 100 bininin de ABD askeri olduğunu belirtti. NATO’nun bu birlikleri hava, kara ve deniz gücü olarak desteklediğini, yarın yapılacak zirvede Ukrayna’ya yapılan desteği daha da arttıracaklarını açıkladı.
Stoltenberg zirvede, Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve Slovakya'da dört yeni NATO savaş grubunun konuşlandırılmasını da planlayacaklarını belirtti. Zirvede bu kararın kabul edilmesi durumunda, NATO’nun Baltık ülkeleri ve Polonya'daki güçleriyle birlikte, doğu kanadındaki çok uluslu NATO savaş grubu sayısı 8’e yükseliyor.
Ukrayna’nın BM Şartı gereği “kendini savunma hakkı” olduğunu belirten Genel Sekreter, NATO’nun da Ukrayna’ya meşru müdafaa hakkını kullanmasına yardım ettiğini, bu yolda silah ve mali yardımda bulunduğunu, yarın da zirvede, “siber güvenlik de dahil müttefiklerden Ukrayna’ya ek destek isteyeceklerini, Ukrayna'nın kimyasal, biyolojik ve nükleer tehditlere karşı korunmasına yardımcı olacak ekipmanları da sağlayacaklarını kaydetti.
“Rusya-NATO çatışmasından kaçınmalıyız”
Stoltenberg, “Ukrayna’yı desteklemek için elimizden gelen her şeyi yapmaya kararlıyız. Ancak savaşın Ukrayna’nın ötesine geçip, Rusya ile NATO arasında bir çatışmaya dönüşmemesini sağlama sorumluluğumuz var. Bu daha fazla ölüme ve yıkıma neden olur” dedi. Stoltenberg, zirvede ayrıca Rus baskısı nedeniyle risk altında olan Gürcistan ve Bosna Hersek gibi ülkelere de özel desteği arttırma konusunda anlaşılacağını umduğunu söyledi.
Çin’e ve Belarus’a uyarı
Krizde Çin’in oynadığı role de değinen Stoltenberg, Pekin’in, “bariz yalanlar ve dezenformasyon yaymak da dahil olmak üzere” Rusya'ya siyasi destek sağladığını, müttefiklerin, “Çin'in Rus işgaline maddi destek sağlayabileceğinden endişe ettiğini” dile getirdi.
Zirvede, liderlerin, Çin'i, BM Güvenlik Konseyi'nin bir üyesi olarak sorumluluklarını yerine getirmeye çağıracağını kaydetti. Çin’e, “Rusya'nın savaş çabalarını desteklemekten kaçınmaya ve bu savaşa derhal ve barışçıl bir son verilmesi çağrısında dünyanın geri kalanına katılmaları” çağrısı yaptı. Stoltenberg, Belarus’a da “Rusya’nın işgaline suç ortağı olmaya son vermesi” uyarısı gönderdi.
Stoltenberg, gazetecilerin “nükleer ve kimysasal saldırı” konusundaki yoğun sorularıyla karşılaştı. NATO Genel Sekreteri’ne, Başkan Joe Biden’ın zirve için Avrupa’ya hareket etmeden önce, “Rusya’nın Ukrayna’da kimyasal silah kullanması olasılığının gerçek bir tehdit” olduğu yönündeki açıklaması soruldu. Stoltenberg, “Kimyasal silah kullanımı hiçbir şekilde kabul edilemez ve çok büyük sonuçları olacaktır” dedi.
"Ukrayna’nın NATO üyeliği gündemimizde yok"
Gazetecilerin ısrarla, “Rusya, kimyasal silah kullanılırsa NATO bunu nasıl kabul edebilecek” sorusuna Genel Sekreter şu yanıtı verdi:
“Şu ana kadar Ukrayna’da gördüklerimiz çok acı verici. Burada topyekün bir işgalin sonuçlarını görüyoruz. Ukrayna’ya gelişmiş savunma sistemlerinin de arasında olduğu büyük bir destek veriyoruz. Tabi ki bu yıllardır yaptıklarımıza ek destek. NATO yıllardır Ukraynalı askerleri eğitiyor. Ukrayna’nın NATO üyelği gündemimizde yok ama destek konusu en üst sırada olacak” dedi.
“NATO kendisini nükleer saldırıdan nasıl koruyacak” şeklindeki bir soruya da Stoltenberg, “Rusya nükleer söylemi bırakmalı. NATO, müttefiklerini korumakta kararlı. Nükleer bir savaşın kazananı olmaz. Bu da Ukrayna’daki savaşın sona ermesinin önemini gösteriyor. Rusya şunu anlamalı ki; nükleer bir savaşa asla girilmemeli. Bunun kazananı olmayacaktır. Böyle bir söylem BM ve diğer kurumlarda ters etki yapar. Ben böyle bir ihtimaleden kaçınacaklarını düşünüyorum” yanıtını verdi.
“Kimyasal silah endişesi taşıyoruz”
Rusya’nın kitle imha silahları kullanması ihtimali hakkında da Stoltenberg, “Kimyasal silah, biyolojik silah kullanılması endişesi taşıyoruz. Rusya’nın söylemini görüyoruz. Daha önce de Suriye’de kimyasal silah kullandı. Ukrayna’nın kimyasal ve biyolojik silah kullanıldığı iddiaları tümüyle yersiz. Belki de kendileri üretmek için, bir bahane olarak ortaya sürüyorlar. Ukrayna’nın kimyasal silahlara karşı kendisini savunmasına desteğimizi artıracağız. Buradaki kimyasal ve biyolojik unusrların bölgeye yayılması tehlikeli olacaktır” dedi.
Polonya’nın “NATO Barış Gücü” önerisinini de bir kez daha geri çeviren Stoltenberg, “Tabi ki Ukrayna’ya destek olmak son derece önemli. Ama bu çatışmanın topyekün bir NATO Rusya çatışmasına dönüştürülmemesi de son derece önemli. Yarın son derece olağanüstü koşularda olağanüstü bir zirve olacak. Son derece önemli kararlar alınacak” dedi.
Ukrayna savaşı nedeniyle görev süresi 31 Ekim’de dolan Stoltenberg’in 1 yıl daha Genel Sekreterlik görevini yürütmesi önerisi hakkında da Stoltenberg, “Buna müttefik ülkeler karar verecek” yanıtını vermekle yetindi.
