Uzmanlar Rusya’da devlet kontrolundaki basının daha önce de olduğu gibi muhalif Alexey Navalny’nin serbest bırakılmasını isteyen göstericileri karalamak için kullanılan bir dezenformasyon aracına dönüştüğünü söylüyor.
Rus muhalif Navalny, zehirlenmesinin ardından Almanya’da tedavi görmüş daha sonra Moskova’ya dönünce şartlı tahliye koşullarını ihlal ettiği gerekçesiyle gözaltına alınmıştı. Navalny’nin tutuklanması Rusya’da 2011’den bu yana görülen en büyük Kremlin karşıtı protesto gösterilerine neden oldu. Rus yetkililer gösterilerin arkasında başta ABD olmak üzere batılı güçlerin olduğunu öne sürüyor.
VOA Rusça servisine konuşan ABD Barış Enstitüsü Başkanı Donald Jensen ‘‘Gerçekte olan bitenle çok az ilgisi olmasına rağmen, Washington suçlamalar için elverişli bir bahane haline geliyor. Bu Putin’in ve Rus halkının bir sorunu ve Ruslar’ın yalnızca çok küçük bir kısmı mutlu’’ dedi.
Rusya’nın güvenlik konseyinin başkanı Nikolay Patruşev, Navalny protestolarını Ukrayna’da 2013-2014 yıllarında yaşanan ve yine Kremlin tarafından arkasında batının olduğu öne sürülen Meydan ayaklanmalarına benzetti.
Patruşev, Batı’nın Navalny’ye ‘‘Rusya’yı istikrarsızlaştırmak, sosyal ayaklanmalar, isyanlar ve yeni Meydan olayları yaratmak için’’ ihtiyaç duyduğunu kaydetti. Patruşev Ukrayna’nın bu sürecin sonunda bağımsızlığının temelini kaybettiğini öne sürdü.
Dezenformasyon uzmanları da Navalny protestolarıyla Meydan ayaklanmaları arasındaki benzerliğe dikkat çekiyor, ancak Meydan olaylarını Batı’nın müdahalesi olarak değerlendirmiyor; Kremlin’in Ukrayna’da Putin’in müttefiki Yanukoviç’i korumak için kullandığı bilgi yönetim stratejisi açısından benzerlik kuruyor.
Uzmanlar Meydan ayaklanmalarında kullanılan aynı görüntülerin, söylemlerin ve komplo teorilerinin bu kez Navalny yanlısı protestocuları kötülemek için kullanıldığını belirtiyor.
Navalny gösterileriyle Meydan olayları arasında benzerlik kuruluyor
2013 yılında binlerce Avrupa yanlısı gösterici Kiev’deki Meydan’ı doldurmuş ve dönemi Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç’in istifasını istemişti. Kremlin’in kontrolundaki basın kuruluşları ayaklanmacıları geleneksel muhafazakar Rus değerlerine, aile ve din yapısına karşı olmakla suçlamıştı.
Uzmanlara göre Rusya’nın dezenformasyon çabaları arasında eşcinsellik korkusu yaymak da vardı. Ukrayna’da eşcinsel bir diktatörlüğün kurulabileceği uyarısı yapılıyordu.
Dezenformasyon kampanyalarını inceleyen Atlantik Konseyi’ne bağlı Dijital Adli Araştırma Laboratuvarı uzmanı Zarine Kharazian’a göre Kremlin yanlısı propagandanın eşcinsellik karşıtı söylemle demokrasi yanlısı aktivistleri karalamasının geçmişi eskiye dayanıyor.
Yale Üniversitesi akademisyenlerinden Timothy Snyder’a göre ayaklanmanın ilk günlerinde göstericiler ağırlıklı olarak gençlerden oluşuyordu ve Kiev’in merkezindeki meydanı işgal etmeleri Yanukoviç’in eşcinsel evliliği destekleyen Avrupa Birliği’yle bir işbirliği anlaşması imzalamamasıyla sonuçlanmıştı. Rusya’nın devlet tekelindeki basınının bu argüman için çıkış noktası AB’nin eşcinsellik yanlısı olduğu ve Ukrayna’da AB’ye yakınlaşma hareketinin de bu şekilde olacağıydı.
Snyder, ‘‘Özgür Olmama Yolu’’ adlı kitabında 2013 yılının Kasım ve Aralık aylarında Meydan olaylarını veren Rus basınının her fırsatta eşcinsel ilişki temasını kullandığını belirtmişti.
Siyasi pedofili iddiaları
Bu hafta Moskova, St. Petersburg ve Rusya’daki 70 ayrı kentte Kremlin karşıtı protesto gösterilerinin ortaya çıkması karşısında devlet kontrolundaki basın bir kez daha cinsellik üzerinden yapılan politikayı kullanarak siyasi ajitasyon yarattı ve protestocuların liderlerini ‘‘siyasi pedofiller’’ olarak etiketledi. Ortaya atılan iddialardan biri bütün göstericilerin çocukları manipüle ettiği.
Sosyologlar ise göstericilerin farklı yaş gruplarından olduğunu ancak bunların yüzde 25’ini 18-25 yaş arasındakilerin oluşturduğunu söylüyor. Rus yetkililer Navalny ile destekçilerinin, çocukların ve gençlerin zayıflıklarını kullandıklarını ve onları sokaklarda gösteri yapmaya ikna ettiklerini öne sürüyor.
Rossia Segodnya televizyonu genel müdürü Dmitry Kiselyov, kendi programı ‘‘News of the Week’’te göstericilerden ‘‘O kadar bayağı insanlar var ki, siyasi pedofiller gibi çocukları siyasete alet ediyorlar. Bu korkunç’’ diye şikayet etti. Göstericileri ‘‘siyasi pedofiller’’ olarak fişleyen başka televizyon sunucuları da oldu.
Pedofili sözcüğünün Rusya’da önüne siyasi sözcüğü konmasa da çok tepki çektiğini belirten dezenformasyon uzmanları hükümetin uzun zamandır eşcinsellikle pedofiliyi bağlantılandıran bir propaganda geçmişine sahip olduğunu söylüyorlar.
Kharazian, ‘‘Sanıyorum muhalif gösterileri Batılı ve Rusya’nın değerlerinin temeliyle örtüşmeyen bir çizgide göstermek istiyorlar. Eşcinselliğin ve pedofilinin eş gösterilmesi, eşcinselliğin doğal olmadığı ve sapkın olduğu şeklindeki karşıt söylemden temelini alıyor” dedi. Meydan olayları dışında da Ermenistan, Venezuela, Gürcistan ve başka ülkelerde eşcinsellik söylemi göstericilere karşı kullanıldı.
Kharazian, bu yöntemin Ruslar’ın çoğunluğu tarafından nasıl karşılanacağı bilinmese de Batı karşıtı propagandadan etkilenmeye meyilli olanlar için etkili olacağının kesin olduğunu söyledi.
Dünya Ekonomik Forumu’nda konuşan Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ise Navalny’den söz etmedi, ancak geleneksel değerlere zarar verilmesine karşı uyarıda bulundu.
Putin: ‘‘Rusya eşcinsellikten arınmalı’’
Putin’in kendisi de Rusya’da eşcinsellik karşıtı yasaları savunmuş, eşcinselleri pedofillerle bir tutmuş ve Rusya’nın kendini eşcinsellikten temizlemesi gerektiğini söylemişti.
2014 yılında Soçi Olimpiyatları öncesinde ABC televizyonuna verdiği bir röportajda Putin, eşcinsellerin çocukları istismar etmeye daha yatkın olduklarını söylemişti. 2013 yılının Eylül ayında ise Putin, Batı’da, siyasi hedefleri arasında pedofili propagandası olan partilerin kurulmasının kabul edilmesi konusunda ciddi tartışmalar olduğunu iddia etmişti.
Atlantik Konseyi araştırmacılarından Yakub Kalensky, Kremlin’in kontrolundaki basının eşcinsellik karşıtı söylemlerinin daha muhafazakar Ruslar’ın önyargılarını harekete geçirmeyi hedeflediğini söyledi. Kalensky, ‘‘Sadece izleyicileri etkilemeyerek değil onların önyargılarını kullanarak protestocuları karalamaya çalışıyorlar’’ dedi.
