Eski başkan yardımcısı Walter Mondale, eski başkanlar arasında Jimmy Carter’in çok özel bir yeri olduğuna inanıyor ve bunu şu sözlerle dile getiriyor: “Özelliklerinden biri dikkatli ve kararlı olmasıydı. Yapılmasını istediği birşeyi mutlaka yapardı. Kendisini izlemek çok etkileyiciydi.”
Atlanta’daki Carter Merkezi dünya çapında barış kurma, hastalıklarla mücadele etme ve insanlara umut vermeyi amaçlayan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş. Kuruluşu yöneten Jimmy Carter’ın Amerikan tarihindeki en başarılı eski başkan olduğu söyleniyor. Ancak 68 yıllık eşi Rosalynn bu tanımlamadan memnun değil: “Bu tanımı beğenmiyorum. Çok iyi bir başkandı. Araştırmacılara şunu söylemek isterim. Evet, şu sırada en başarılı eski başkan ama görevdeyken de başarılı bir başkandı.”
Jimmy Carter’in başkanlığı sırasındaki başarıları arasında Çin’le ilişkileri normalleştirme, Panama Kanalı’nı Panama’ya iade etme ve İsrail’le Mısır arasında Camp David Barış Anlaşması’nı gerçekleştirme yer alıyor. Ancak görevinin son yıllarında Amerika’da yaşanan ekonomik gerileme ve İran rehine krizi bu başarıları gölgeledi.
Emory Üniversitesi’nden Profesör Joe Crespino, “Carter’ın çok iyi bir başkan olmadığı açık. Ama başarısızlıkların hepsi kendi hataları yüzünden olmadı. Devraldığı kötü koşulların büyük rolü var. Ama bence ‘en başarılı eski başkan’ tanımı utanılacak bir şey değil,” diyor.
Crespino, “en başarılı eski başkan” tanımının Jimmy Carter’in 1980 seçim yenilgisinden sonra kullanılmaya başladığını söylüyor.
Carter farklı bir başkanlık kütüphanesi ve müzesi kurmak istedi. Burada başarılı Camp David Barış Anlaşması’nı model alan uyuşmazlık çözümü çalışmaları yapılacaktı.
Carter proje hakkında şöyle konuşuyor: “Ama kuruluş çok büyüdü. Ve temel ilkelerimizden biri başkalarının yaptığı işleri tekrarlamamaktı. 30 yılı aşkın bir dönemde başkalarının ilgilenmediği uluslararası alanlara girdik. İnsanların acılarını gidermeye ve demokrasiyi geliştirmeye çalışarak dünyada önemli bir boşluğu doldurduk,” diyor.
Carter Merkezi’nde çalışanlar 90’ı aşkın sorunlu seçim izledi, birçok ülkede tropik hastalıklara yakalanan kişileri tedavi etti ve Guinea Solucan hastalığını tümüyle yok etmenin eşiğine geldi.
Crespino, Jimmy Carter’in bu çabalarının kendisini değerli bir görüşmeci yaparken eleştirilere de yol açtığını söylüyor: “Dünyanın dört bir yanına gidip liderlerle görüşmesi hep eleştirildi. Ne olacak, gider istediğiyle görüşebilir dendi. Kendisi için ise temel öncelik her zaman insanları biraraya getirmek ve çetin sorunlar üzerinde konuşmak oldu.”
Carter’ı üzen konulardan biri, Amerikan yönetiminin Kuzey Kore ile doğrudan görüşmelere katılmaktaki isteksizliği. Bu kapalı komünist ülkeyi birkaç kez ziyaret eden Carter burada tutuklu üç Amerikalı’nın bırakılmasını sağlamak için yeniden gitmek istediğini söylüyor. Ancak şu ana kadar hükümetten istediği izni alamadı.
Carter, “Amerikan hükümetinden resmen hükümet adına görüştüğümü belirten bir görevlendirme almadıkça gitmemin bir anlamı yok. Başka türlü yapamam, gerçek bu,” diyor.
Jimmy Carter 90 yaşına gelmesine rağmen yavaşlamış değil. Carter Merkezi için seyahat etmediği zamanlar eski başkan tuval karşısında resim yapmaya devam ediyor. Jimmy Carter ressamlığının yanında kitapları da çok satan bir yazar. Şu sıralarda 29’uncu kitabı üzerinde çalışıyor.
Carter, “Hayatım çok heyecanlı, zor, sürprizli ve maceralı geçti. Çok tatmin edici bir yaşam olduğunu söyleyebilirim,” diyor.
