Kayıtlı 547 bin Suriyeli’nin yaşadığı İstanbul, aynı zamanda Suriye dışında en fazla Suriyeli gazetecinin yaşadığı kent konumunda. Yaklaşık 300’ü İstanbul dışındaki illerde kayıtlı olan 700’den fazla gazeteci Türkiye’nin en büyük kentinde görev yapıyor.
Suriyeli gazetecilerin yüzde 40’ından fazlası İstanbul’dan çıkartılma tehlikesiyle karşı karşıya.
Her ne kadar İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, İstanbul Valiliği’nin geçici koruma kapsamında İstanbul dışında kaydı bulunan Suriyeliler’in 20 Ağustos’tan sonra şehir dışı edilme kararının 30 Ekim’e uzatıldığını söylemesi Suriyeli gazetecilere nefes aldırsa da, iki ay sonra Suriyeli gazetecilerin İstanbul’da yaşama ve çalışma imkanını kaybetme tehlikesi hala sürüyor.
RSF’den Önderoğlu: “Suriyeli gazetecilere esneklik gösterilmeli”
Sınır Tanımayan Gazeteciler Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu, Suriyeli gazetecilerin karşı karşıya kaldıkları sorunun ihmal edildiği görüşünde.
VOA Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Önderoğlu, “Aslında Suriyeli gazetecilerin sıkıntıları yeterince bilinmiyor. Oysa ki muazzam sosyal krizle karşı karşıyalar. Kayıt dışı görülen ailesini geçindirmek zorunda olan Türkiye’nin başka bölgeleri ile Suriye’de tehdit altında oldukları için İstanbul’a yerleşmek zorunda kalan gazeteciler tehdit altında. İstanbul’dan çıkmak zorunda kalmaları onları ve ailelerini muazzam bir tehlike altına sokacak. Türkiye’deki sığınmacıların genel şartlarıyla birlikte Suriyeli gazetecilerin özel durumlarının dikkate alınmasını politik durumlarının gözetilerek bir esneklik gösterilmesini bekliyoruz” dedi.
RSF Türkiye Temsilcisi, Suriyeli gazetecilerin durumlarıyla ilgili yalnız Türkiye değil Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği nezdinde de temaslarda bulunacaklarını belirtti.
İstanbul’da kaydı olmayan Suriyeli gazeteciler, genellikle medyada görünür olarak sorunlarına gündeme getirmekten çekiniyor.
Suriyeli gazeteci: “Durumumuz riskli”
Ancak iki yıldan fazla süredir Türkiye’nin en büyük kentinde gazetecilik yapan Suriyeli kadın muhabir Dima Shullar onlardan değil.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Schullar, hem eşinin hem de kendisinin İstanbul’da kayıtlı olmasına rağmen iki yıldır kaydı yenileyemediklerini söylüyor.
Suriyeli gazeteci, “Hem ben hem de eşim İstanbul’da kayıtlıyız. Eşim iki yıldır kimliğini yenilemeye çalışıyor ancak yapamıyor. Bu durumdan dolayı yasadışı olarak değerlendiriliyor ve sadece İstanbul’dan değil Türkiye’den tamamen çıkarılabilir. Sınır dışı edilirse başka sorunla karşılaşabilir, görüşlerinin zıttı olan silahlı grupların veya cihatçıların özgürleştirdiği, ele geçirdiği yerlere gönderilebilir ki bu gruplar tarafından tutuklanma riski olabilir. Konu sadece beni endişelendirmiyor. Diğer kentlerde kayıtlı olan arkadaşlarımı, dostlarımı da kaygılandırıyor. Bu arkadaşlarım çalıştıkları yerlerden başka kentlere sınır dışı edilebilir. Bir arkadaşım yaşlı olan ailesinin kimliklerini yenileyemedi. Ailesini tehlikeye sokarak göçmen tekneleri ile çok para ödeyerek Avrupa’ya göndermek zorunda kaldı” dedi.
“Politikalarda değişiklikler yüzünden Türk halkı, Suriyeliler’i iyi karşılamamaya başladı”
İstanbul’da çalışma izni olmadığı için zorluk çektiğini de belirten Dima Shullar, Suriyeli bazı muhalif kanalların kapatılmasının gazetecilerin durumunu zorlaştırdığını vurguluyor.
“Bir gazeteci olarak özellikle son dönemde Türk halkının reaksiyonunu takip ediyorum. Türkiye sokakları ilk başlarda Suriyeliler’in varlığını kabul etmişti. Özellikle hükümette Suriyeliler’i misafir olarak adlandırma yaklaşımı vardı. Ortadoğu halklarında misafiri karşılamak ve rahat ettirmek, Suriye’deki savaş ve zulümden dolayı acısını paylaşmak doğaldır. Ancak şimdi Türkiye’deki bazı politikalardaki değişiklikler, yerel seçimler, bazı kesimlerden veya partilerden gelen nefret söylemlerindeki artış gibi nedenlerle Türk halkı Suriyeliler’i iyi karşılamamaya başladı. Dikkat etmeye başladım ki Türk halkı arasında yanlış söylentiler dolaşıyor. Suriyeliler yardım alıyor, Suriyeliler fatura ödemiyor, Suriyeliler vergi ödemiyor. Bunlar tamamen yanlış. Yardım kuruluşları kamplarda olan Suriyeliler’e yardım sağlıyor. Bazı yardımlar Kızılay kartı ile sağlanıyor. Ancak buradaki Suriyeliler genellikle izinle ve izinsiz çalışıyor. Maaşları ve ihtiyaçları için ödeme yapıyor.”
Diba: “Türkiye’den gönderilmekle tehdit ediliyorum”
Türkiye’deki Suriyeli Gazeteciler Derneği kurucusu Firas Diba ise Gaziantep Valiliği tarafından kendisine verilen turistik ikamet belgesinin üç yıl önce süresinin sona erdiğini aktarıyor.
VOA Türkçe’ye konuşan Diba, “Türkiye kanunlarına göre uzatmak için uygun olan yasal yolları bulabilmek adına her türlü yolu denedim ama yapamadım. Gaziantep Valiliği, kimlik veya geçici koruma belgesi vermeyi reddetti çünkü daha önce turist ikametim vardı. Şu anda sadece İstanbul’dan değil, Türkiye’den gönderilmekle tehdit ediliyorum. Şu anda ülkede kalmamı sağlayan hiçbir yasal dayanak yok. Resmi daireler benim yasal durumumla ilgili bir çözüm bulamıyor. Özellikle Gaziantep Valiliği tarafından verilen geçici koruma belgesi taşıyan ailem ve çocuklarım benim işimin İstanbul’da olmasına rağmen Gaziantep’e gitmek zorundalar. Türkiye’deki yeni düzenlemeyle aile ikiye bölünecek” dedi.
Diba: “Suriyeli gazeteciler genellikle 3 ila 7 bin lira ücret alıyor”
Toplumsal ve ekonomik alanlarla dış politikadaki değişikliklerden dolayı Suriyeliler’in varlığının hükümetin omuzlarında yük haline geldiği saptamasını yapan Diba, İstanbul’daki Suriyeli gazetecilerin durumuyla ilgili de bilgiler paylaştı.
“İstanbul’daki gazeteci veya basın çalışanı sayısı, 700’ün üstünde. 300’den fazlası kanun dışı durumda ve İstanbul’da kalmaları için bu durumlarını düzeltmeleri gerekiyor. Bazı gazeteciler yüksek maaşlı iş fırsatı yakalıyor ancak 10 bin liranın üstünde maaş imkanı yakalayanlar az. Gazetecilerin geneli 3 bin lira ile 7 bin lira arasında ücretle çalışıyorlar. Bu maaşlar Türkiye’deki yaşam şartlarına göre temel yaşamsal ihtiyaçları karşılıyor. Bağımsız çalışan gazeteciler var. Sabit gelirleri yok ancak çoğu zaman sabit çalışanlara yakın kazanıyorlar. Suriyeli gazeteciler açısından iş piyasası İstanbul’da. Ancak güneyde ve diğer yerlerdeki şehirlerde iş imkanları gerçekten çok az. Bu bölgelerde birçok Suriyeli gazeteci olmasına rağmen çok az iş imkanı var. Daha önce Türk yetkililer durumun tamamen yasal olmadığını bilmelerine rağmen biz Suriyeli gazetecilere karşı tavrı iyiydi. Birçok yerde çekim yapmak için izin istediğimizde bize karşı tavır iyiydi. Şimdi İstanbul’da veya Türkiye’de kanuni olarak bulunabilme iznini araştırıyoruz.”
