Suudi Arabistan ve İran arasındaki gerilim, İslam İşbirliği Teşkilatı kapanış bildirisine yansıdı. İran; Suriye, Bahreyn ve Yemen’de terörist faaliyetlere destek vermekle suçlandı. El Kaide, IŞİD, PKK ve PYD terör örgütleri olarak anılırken terörü desteklemekle suçlandığı halde Hizbullah “terörist örgüt” olarak ilan edilmedi.
10 Nisan’da başlayan İslam İşbirliği Teşkilatı İslam Zirvesi, Cuma günü sona erdi. “Adalet ve Barış için Birlik ve Dayanışma” temalı zirvenin ardından yayınlanan İstanbul Deklarasyonu’nda Filistin’le dayanışmaya, Batı’da artan İslam karşıtlığına ve İslamofobiaya, Suriyeli mültecilere özen gösterilmesi gereğine vurgu yapıldı.
Zirve öncesi Arap Birliği gibi İslam İşbirliği Teşkilatı’nın da Hizbullah’ı terör örgütü olarak ilan edeceği yönünde iddialar vardı. Ancak bu iddia gerçekleşmedi. Teşkilat, IŞİD, El Kaide, Boko Haram ve El Şebab ile birlikte PKK, PYD ve YPG’yi de terör örgütü olarak sayarken bunlarla her şekilde mücadele edilmesi çağrısında bulundu.
Sonuç Bildirgesi’nde Hizbullah; Suriye, Bahreyn, Kuveyt ve Yemen’de terörist aktivitelerde bulunmak ve terörist gruplara destek vermekle suçlandı.
Sonuç bildirgesinde Suudi Arabistan etkisi
Bir süredir Suudi Arabistan ve İran arasında Ortadoğu’da yaşanan gerilim, sonuç bildirgesine de yansıdı.
Bildirgenin 30, 31 ve 32. maddeleri İran eleştirisine ayrıldı.
“İslam İşbirliği Teşkilatı, İran İslam Cumhuriyeti’nin Tahran ve Meşhed kentlerinde, diplomatların korunmasına yönelik uluslararası kanunlara, diplomatik ilişkileri düzenleyen Viyana Sözleşmesi’ne açıkça aykırı olan Suudi Arabistan diplomatik temsilciliklerinin saldırıya uğramasını kınamaktadır. Teşkilat, İran'ın bölge ülkeleri ile Bahreyn, Yemen, Suriye ve Somali gibi diğer üye ülkelerin iç işlerine karışmasını ve terörü desteklemeye devam etmesinden müteessir olmaktadır”
İran’ın Suudi Arabistan’daki Şii din adamı Şeyh Nimr’in idam edilmesine yönelik kınama talebi ise sonuç bildirgesinde karşılık bulmadı.
Bildirgede “İslam İşbirliği Teşkilatı, Suudi Arabistan'da terör suçu işleyenlere yönelik verilen yargı hükümlerine dair İran'dan yapılan kışkırtıcı açıklamaları reddeder. Çünkü bu açıklamalar Suudi Arabistan'ın içişlerine açık bir müdahaledir” denildi.
Kırım Tatarları ve Katar’a destek
Sonuç bildirgesinde Kırım Tatarlarının siyasi statüsü, emniyet ve güvenliği ile dini, kültürel, hakları , eğitim ve mülk hakkının temin edilmesi istendi.
Sonuç bildirgesinde dikkat çeken bir diğer konu Katar’la ilgiliydi. Batı medyası 2022 Futbol Dünya Kupası’nın düzenleme hakkını kazanan Katar hakkında önyargılı medya kampanyası yaptıkları gerekçesiyle kınandı. Katar’ın teklifinin mutlak bir şekilde kurallara uygun ve şeffaf olarak tamamlandığı duyuruldu.
Zirvede ayrıca 2019’da toplanacak 14. İslam Zirvesi’ni Afrika kıtasının batısında yer alan Gambiya İslam Cumhuriyeti’nde yapılması kararı alındı.
Erdoğan’dan IŞİD eleştirisi
Kapanış toplantısına başkanlık eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, konuşmasında isim vermeden IŞİD’i eleştirdi.
Erdoğan, “Ölen Müslüman ve tekbir getirerek ölüyor, Allah-u Ekber diyerek ölüyor. Öldüren, o da Allah-u Ekber diyerek öldürüyor. Bu ne menem iştir. Dün de konuşmamda söyledim. Biz mezhepçilik noktasında ne Şii dinindeniz ne Sünni dinindeniz. O başka bir şey. Bizim tek dinimiz var, İslam. Ben Müslümanım. Diğerleri birer yol olabilir. Ona saygı da duyarız. Ama İslam'ı asla tartıştırmayız. Yeni yeni yollar aranması gibi bu tür fitne unsurlarının içerisine giremeyiz. Oralarda rol alamayız” dedi.
Erdoğan’ın açık bağış teklifi karşılık bulmadı
Cumhurbaşkanı, üye ülkelerden İslam İşbirliği Teşkilatı’na bağışta bulunmalarını da istedi.
Erdoğan, “Bugün burada teşvik olması bakımında maddi bağışta bulunacak olan ülkelerimiz ne kadar bağışta bulunacaklarını açıklarlarsa bence bu isabetli olur. Açıklayamayacak olan ülkelerimiz de bunu 3 ay içerisinde ne kadar bildireceklerse İslam İşbirliği Teşkilatımıza bildirirlerse bu da çok hayırlı olur. Türkiye olarak biz 2 milyon dolarlık bir katkıyla İslam İşbirliği Teşkilatı'na böyle bir bağışta bulunacağız. Arzu eden ülkelerin taahhütlerini şimdi burada açıklamaya davet ediyorum” dedi
Ancak arka arkaya söz alan Suudi Arabistan, Endonezya ve Kuveyt’in temsilcileri bu öneriyi reddetti. Kuveytli bakan, “İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliği’ne desteğimiz devam edecek. Ancak bu ikili düzeyde olacak. Bunu uygun zamanda genel sekreterliğe ileteceğiz. Bu sorunu bu şekilde çözmemeliyiz” sözleriyle bağışın açık bir şekilde yapılmasını doğru bulmadığını açıkladı.
Cuma namazı Dolmabahçe’de kılındı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, cuma namazını zirveye katılan konuklardan bazılarıyla birlikte Dolmabahçe’deki Bezm-i Alem Valide Sultan Camii’nde kıldı. Cuma hutbesini Türkçe ve Arapça olarak okuyan Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez de İslam ülkelerindeki “fırkacılık” anlayışını eleştirdi.
Görmez, "Fırkacılık, bugün İslam toplumlarını parçalayan ve birbirleriyle savaşmalarına neden olan en önemli faktör haline gelmiştir. Üzücüdür ki bazı İslami partileri ve ülkeler öne çıkarak sahte isimler altında bu fırkacı çağrıları benimsemişlerdir. Ümidimiz odur ki bu konferansta, İslam beldelerinin bazı yerlerinde şahit olduğumuz kanlı krizleri sona erdirmek için hanif dinimizin değişmez sabiteleri ve maksatları ışığında bilimsel görüşlerin ortaya koyulmasıdır" dedi.
