İran’la görüşmeler üç hafta önce İsviçre’nin Lozan kentinde bir dönüm noktasına ulaştı. Dışişleri Bakanları kilit konularda bir çerçeve anlaşmaya varmak müzakere süresini iki gün uzattı.
John Kerry, “Bugün size şunu söyleyebilirim. Ayrıntıları üzerinde görüşbirliğine vardığımız siyasi mutabakat hedeflediğimiz nihai anlaşma için sağlam bir temel oluşturuyor.” şeklinde konuşuyor.
Gerçekten de Dışişleri Bakanı John Kerry’nin açıklamasından sonra Amerika, üzerinde anlaşılan noktalarla ilgili dört sayfalık bir liste yayınladı. Buna göre İran’ın teknik açıdan nükleer silah geliştirme yolları önleniyor, yoğun denetlemelere izin veriliyor ve karşılığında Tahran’a uygulanan uluslararası yaptırımlar hafifletiliyor.
Mark Fitzpatrick, 2 Nisan'da kabul edilen mutabakatın tahmininden daha iyi gerçekleştiğini söylüyor.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü uzmanı Mark Fitzpatrick, “Görüş ayrılıklarının çoğunu gidermeleri beni 30 Haziran’a kadar anlaşmaya varabileceklerini düşünmeye yöneltiyor.” şeklinde konuşuyor.
Ancak İran Amerika’nın listesini tümüyle benimsemedi. Dışişleri Bakanı Cevat Zarif’in açıklaması geniş hatlarıyla Amerikan belgesini yansıtmakla birlikte, birkaç gün sonra İranlı liderleranlaşmanın ana noktalarını tartışmaya açtı.
En önemlisi dini lider Ayetullah Ali Hamaney tüm yaptırımların hemen kaldırılması gerektiğini ve askeri tesislerin denetlenmesine izin verilmeyeceğini söyledi.
Fitzpatrick, “Denetim izni verilmezse bu İran’a çok sayıda gizlice nükleer silah geliştirme imkanı verir. Böyle bir karar, İran’a nükleer silah geliştirme yollarının hepsinin kapatılmasını öngören mutabakatın temel ilkesini ihlal eder.” diyor.
Kelsey Davenport spoke via Skype from the Arms Control Association in Washington.
Yine de uzmanlar arasında önümüzdeki aylarda görüş ayrılıklarının giderileceği ve İran’ın nükleer programının iddia ettiği gibi barışcı olmasının sağlanacağı umudu büyük.
Washington’daki Silah Kontrol Derneği uzmanı Kelsey Davenport bunlardan biri.
Ancak bu söylendiği kadar kolay bir iş değil. Dışişleri Bakanı Kerry hala alınması gereken hem teknik hem de siyasi bazı kararlar olduğunu kabul ediyor. Önümüzdeki dokuz hafta boyunca geceyarılarına kadar devam eden, anlaşma için verilen süre dolduktan sonra uzatılan görüşmeler yaşamak sürpriz olmayacak.
