İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantıları sırasında ülkesinin nükleer programını savundu. Programın askeri amaç taşımadığını savunan Ahmedinejad, uranyum zenginleştirmeye son verme tekliflerini yineledi. Ahmedinejad, “Yüzde 20 zenginleştirilmiş yakıt bize verilirse kendi tesislerimizde zenginleştirmeyi durdururuz. Bu yakıtın bize ulaştırılacağının ötesinde bir garanti istemiyoruz,” diye konuştu.
Tahran hükümeti uranyum zenginleştirmeyi durdurmadığı için dört kez Birleşmiş Milletler yaptırımlarına maruz kaldı. Amerika ve Avrupa Birliği ayrı yaptırımlar uyguladı.
İngiltere Dışişleri Bakanlığı’ndan Jon Davies, Chatham House’da yaptığı konuşmada yaptırımların işe yaramadığını söyledi. “Dürüst olmak gerekirse yaptırımlar istediğimiz sonucu vermedi,” diyen Davis, “Neticede genişletilen yaptırımlar artık İran liderlerinin politikalarını değiştirmeyi amaçlıyor, nükleer programını doğrudan hedef almıyor,” diye konuşuyor.
İngiltere’nin Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi’ndeki eski daimi temsilcisi Peter Jenkins, yeni bir yaklaşım gerektiğini; İran’a açılımda bulunarak, ticaret yaparak güven kazanmanın şart olduğunu söyledi. “Batı’nın esasen daha fazla İran petrolüne ihtiyacı var, daha az değil,” diyen Jenkins, “Bu politika Batılı ihracatçılara da büyük zarar veriyor, çünkü İranlılar Batı’nınAsyalı rakiplerine yöneliyor,” şeklinde konuşuyor.
Çin örneğin, siyasetin ticaretin önüne geçmesine izin vermiyor. İran, Çin’le ticaretinin bu yıl 45 milyar dolar arttığını açıkladı. Bu yüzde 50’lik bir artış.
Mayıs ayında İran Çinli yetkilileri nükleer tesislerine davet etti. Uzmanlara göre Tahran yönetimi Birleşmiş Güvenlik Konseyi üyelerini bölmeye çalışıyor.
Londra Ekonomi Okulu öğretim üyesi Athar Hüseyin'e göre İran Çin’le ticaret yaparak Batılı ülkelerin yaptırımlarının etkisinden kaçınabiliyor. “Yaptırımlar hiçbir zaman net olarak etki gösteremez. Yaptırımların nasıl yorumlandığı önemli,” diyen uzman, “Çin bu yaptırımları hiçbir zaman fiili olarak desteklemedi. Dolayısıyla Batılı ülkelerin İran’la başlatmayacağı bir ilişkiyi Çin üstlenebilir,” diye konuşuyor.
Hüseyin, İran'a yaptırımlara uyması için yapılacak herhangi bir baskıya Çin’in direneceğini söylüyor.
Yaptırımların etkisi ne olursa olsun Batılı ülkelerin İran nükleer programını durdurunca kadar ekonomik ve diplomatik baskıyı sürdürmesi bekleniyor.
