İngiltere’yi Avrupa Birliği’nden çıkaracak Brexit süreci Başbakan Theresa May’in istifa etmesine neden olmuştu. Yerini alacak isimler bu yüzden kendilerini seçecek parti üyeleri ve kamuoyuna Brexit planları üzerinden yaklaşıyor. Anketlere göre adayların başbakanlık yarışındaki popülerliği, ‘’İngiltere’yi AB’den en iyi ben ayırırım’’ dedikçe artıyor.
2016’daki Brexit referandumunun üzerinden 3 yıl geçti. Şimdiye kadar parlamentonun önüne gelen plan, İngiltere’nin AB’den, bir yol haritasıyla, yumuşak bir geçişle çıkışını öngörüyordu. Ancak İngiltere’nin bir parçası olan Kuzey İrlanda, ‘’AB ile kapsamlı bir ticaret anlaşması yapılana dek AB kurallarına tabii kalsın’’ denilince İngiliz Parlamentosundan yükselen itirazlar bu planı ve sahibi Theresa May’i çıkmaza soktu.
Şimdi, hem yarışı önde götüren Boris Johnson hem de rakibi Jeremy Hunt “Gerekirse anlaşmasız ayrılırız” kartını çok sık öne sürünce; İngiltere’nin sonradan ödeyeceği bedeli hesaba katan Maliye Bakanı Phillip Hammond da devreye girdi. Hammond Twitter hesabından, “Eldeki harcama gücü sadece anlaşmasız ayrılıkla ilgili karşılaşılacak ekstralara göre oluşturuldu. Eğer AB'den düzenli bir şekilde ayrılmazsak, anlaşmasız Brexit'in kamu finansmanında açacağı deliği kapatmak için paraya ihtiyacımız olacak’’ dedi.
Phillip Hammond bir diğer mesajında, mensubu olduğu Muhafazakar Parti’nin rakip İşçi Partisi’nden farkının, harcama sorumluluğu olduğunun altını çizip adaylara ‘’Vaatlerinizde dikkatli olun’’ çağrısı yapan önceden yazmış olduğu mektubu da kamuoyuyla paylaştı.
Maliye Bakanı’nın “Vaatlerinizi karşılayacak para bütçemizde yok” mesajı, Jeremy Hunt’ın Pazartesi “Değişen Politikalar” adlı düşünce kuruluşunda yaptığı konuşmanın ardından geldi.
Başbakanlık yarışının tarafları bir bilinmeze dönüşmekle eleştirilen ve ‘nasıl yapacaksın’ sorularının sık sık yükseldiği bir anda yapacaklarının adını koymak istedi.
Hükümet yıllık bütçenin yüzde 1,2’sine denk gelen 26 Milyar sterlinlik bir bütçeyi, anlaşmasız ayrılık halinde sektörlerin yükünü hafifletmek için kenarda tutuyordu. Jeremy Hunt ise konuşmasında balıkçılara ve çiftçilere 6 Milyar sterlin daha ek destek sözü verdi.
Boris Johnson’ın hafta sonu 25 milyarlık harcama öngörüsünü izleyen bu zincir vaatler, kamuda çalışanlara zamdan yıllık savunma bütçesine ek harcamalar getirmeye kadar genişleyince Maliye Bakanlığı da uyarısını yapmış oldu.
Gazetelerde geçen hafta, Parlamento’nun altında çalışan Bütçe Sorumluluk Bürosu ve Maliye’nin vergi denetmenlerinin değerlendirmeleri yer aldı. Adayların vaatlerine ilişkin yorumları olumsuzdu. Vergi afları, kamu harcamaları, teşvik primleri gerçek dışı olarak nitelendirildi.
Brexit’de son tarih 31 Ekim. Theresa May'in yerine kimin geçeceğine karar verecek olan 160 bin civarındaki Muhafazakar Parti üyesinin posta yoluyla katıldığı oylama da 22 Temmuz'da sona erecek. Yeni Başbakan 23 Temmuz'da açıklanacak.
