7 Haziran Seçimleri'nin birinci sonucu, Türkiye’nin 13 yıldır yaşadığı tek partili hükümet döneminin artık mümkün olmadığı oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anayasa’nın 116. maddesi uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanı’nın kurulmasının ardından teamüllere uygun olarak hükümeti kurma görevini seçimden birinci parti çıkan Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu’na verdi.
Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanlık Divanı’nın kuruluşundan 45 gün sonra hükümet kurulmazsa seçim diyebilir
Davutoğlu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bulunan bütün parti liderleriyle biraraya geldikten sonra ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi’yle görüşmeleri başlatma kararı aldı. 24 Temmuz’da başlayan koalisyon görüşmeleri henüz sonuç vermiş değil. Ancak seçimlerin yenilenmesi çanları çalıyor. Zira yine Anayasa’nın 116. maddesi ‘yeni seçilen Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Başkanlık Divanı seçiminden sonra yine kırk beş gün içinde Bakanlar Kurulu’nun kurulamaması hallerinde de Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir’ diyor.
Bu taktirde seçime kadar kurulacak geçici hükümete Meclis’te bulunan tüm partiler temsilleri nispetinde bakan verebilecek.
Yrd. Doç. Görkem Doğan: Cumhurbaşkanı, HDP Bakanlar Kurulu’na gireceğinden seçim yenileme istemez
İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi Öğretim Üyesi Görkem Doğan, Türkiye’nin seçim yenilemesine gitmeyeceği kanısında. Amerika’nın Sesi’ne konuşan Dr. Doğan, ‘Anayasaya bakacak olursak Cumhurbaşkanı Erdoğan, Meclis Başkanı’yla görüşerek Türkiye’yi seçime götürebilir. Ama bunu tercih etmeyecekleri açık. Zira bu durumda geçici hükümette Halkların Demokratik Partisi de bakanlık almış olacak.. Bu durumda seçim hükümeti kurulması seçeneği ortaya çıkıyor’ dedi.
Dün Reuter Haber Ajansı’ndan Ercan Gürses, MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın’ın ‘normal koşullarda AK Parti’nin kuracağı bir azınlık hükümetine destek vermeyiz. Bu bir seçim hükümeti olacaksa seçim tarihini görmek zorundayız. Kasım’da erken seçime gidilmesi koşuluyla bir AKP azınlık hükümetini destekleyebiliriz’ dedi. Ancak Yalçın daha sonra düzenlediği basın açıklamasında bu sözleri yalanladı. Dr. Görkem Doğan da bu açıklamaya vurgu yapıyor.
Görkem Doğan: MHP oylamaya girmezse AKP azınlık hükümeti kurar, bir yıl içinde tekrar seçim olur
‘Evet MHP bu açıklamasını yalanladı. Ama siyaset oynak bir zemin. Biliyorsunuz Türkiye’deki anayasalar yürütmeyi her zaman yasama ve yargıya göre daha çok destekler. Biz de hükümet kurmak yıkmaktan daha kolaydır. Olası AKP azınlık hükümetine güvensizlik oyu vermek için CHP ve HDP’lilerin toplam oyu yetmez. MHP, böyle bir oylamada Meclis’e girerek evet oyu vermese yani oylamaya katılamayarak dahi azınlık hükümetinin kurulmasına destek vermiş olur. Ancak bu Kasım’da mı yoksa 2016 ‘nın ilkbaharı veya yazında mı bilmem ama Türkiye bir yıl içinde yeniden seçime gidecek.’
Koalisyon hükümetlerine kısa bir bakış
Aslında Türkiye, seçim sonuçlarının mecbur ettiği koalisyon hükümetleriyle 1961 yılında tanıştı. 15 Ekim 1961’de yapılan seçimden sonra 20 Kasım 1961’de ilk koalisyon hükümetini Türkiye’nin ikinci cumhurbaşkanı ve Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü kurdu. Seçimden otuz beş gün sonra kurulan 26. cumhuriyet hükümeti yedi ay sonra dağıldı.
Çok partili hayata geçildiğinden beri 12 koalisyon hükümeti kuruldu.
Süleyman Demirel üç; İsmet İnönü, Bülent Ecevit, Tansu Çiller ve Mesut Yılmaz iki, Necmettin Erbakan bir kez çok partili hükümetlere başbakanlık yaptı.
En uzun sürede koalisyonu da en uzun süreli koalisyonu da Ecevit kurdu
Bu hükümetler arasında en geç kurulan hükümet, 1973 Seçimleri’nden üç buçuk ay sonra kurulan Birinci Ecevit Hükümeti oldu. Seçimlerin 14 Ekim 1973 tarihinde yapılmasına rağmen Cumhuriyet Halk Partisi-Milli Selamet Partisi’nin oluşturduğu 37. Cumhuriyet Hükümeti ancak 26 Ocak 1974’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden güvenoyu alabildi.
5 Haziran 1977’de yapılan seçimlerden on altı gün sonra Bülent Ecevit, Meclis’ten güvensizlik oyu alan azınlık hükümeti kurarken 20 Ekim 1991 Seçimleri’nden tam bir ay sonra Süleyman Demirel, Sosyal Demokrat Halkçı Parti’yle 12 Eylül sonrasının ilk koalisyon hükümetini kurdu.
24 Aralık 1995 tarihinde yapılan seçimlerden sonra 6 Mart 1996’da Anavatan Partisi lideri Mesut Yılmaz,seçimlerden birinci çıkan Refah Partisi lideri Necmettin Erbakan’ın hükümeti kuramaması üzerine görevi aldı ve Doğru Yol Partisi’yle birlikte iktidar oldu.
18 Nisan 1999’da yapılan seçimlerden bir ay sonra da Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Bülent Ecevit Milliyetçi Hareket Partisi ve Anavatan Partisi ile koalisyon oluşturmayı başardı. Üç buçuk sene görevde kalan üç partili bu ortaklık, Türkiye’nin en uzun süre iş başında kalan koalisyon hükümeti oldu.
82 Anayasası 61 Anayasası’na göre, seçim yenilemeyi kolaylaştırdı
Türkiye’nin çok partili hayatına baktığımızda Bülent Ecevit’in 1973 Seçimleri’nden üç buçuk ay sonra kurduğu hükümet en uzun sürede kurulan koalisyon. Ancak şimdiki Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bu şansı bulunmuyor. Çünkü 1961 Anayasası yeni seçimlere gitmek için ‘on sekiz aylık bir süre içinde, Bakanlar Kurulu iki defa düşmüş ve üçüncü defa güvensizlik oyu verilmiş olursa, Başbakan, Cumhurbaşkanından, Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesini isteyebilir. Bu istek üzerine, Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanlarına danışarak, seçimlerin yenilenmesine karar verebilir’ derken 1982 Anayasası ‘TBMM Başkanlık Divanı’ndan kırk beş gün içinde’ hükümetin kurulmasını öngörüyor.
