PARİS - Fransa’nın başkenti Paris’in Nanterre banliyösünde 17 yaşındaki Nahel M. adlı gencin yaşamını yitirmesinin ardından patlak veren şiddetli protestoların 6’ıncı gününde şiddetin dozu azaldı, banliyölerde hayat normale dönmeye başladı.
Olaylarda 6 gün boyunca 3 bin 500’e yakın kişi gözaltına alındı, maddi hasarınsa 1 milyar Euro’nun üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Paris'in Nanterre banliyösü başta olmak üzere Fransa’da 6 gündür süren, otobüs ve araçların yakıldığı, binaların yakılıp yıkıldığı, gençlerin polisle çatıştığı olayların hızı kesilmeye başladı.
Nahel'in ölümünden sonraki altıncı gece, önceki günlere oranla daha sakin geçti. Yetkililer, Fransa'da bir gün önce 700'den fazla tutuklamaya karşı, dün gece 157 tutuklama olduğunu açıkladı.
Protestoların 6’ıncı gününe, L’Hay-Les-Roses Belediye Başkanı Vincent Jeanbrun’ın evine araçla yapılan saldırı damgasını vurdu. Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo ve sol ve yeşiller partisine mensup belediye başkanları, belediye binası önünde toplanarak, şiddetin sona ermesi için çağrı yaptı.
Jeanbrun’ın da partisi olan Cumhuriyetçiler (LR) ise, L’Hay-les-Roses belediyesinin önünde ayrı bir toplantı düzenledi. "Cumhuriyet için Birlikte" pankartı arkasında yürüyen LR üyesi başkanlar şiddeti kınadı.
Senato Başkanı Gerard Larcher, "Bugün buradayız çünkü Belediye Başkanımız bu kent için çok şey yaptı. Üçüncü dönem yeniden seçildi. Kendisine yapılan bu saldırı kabul edilemez" dedi.
Ailesi saldırıya uğrayan Vincent Jeanbrun da, "Hiçbir zaman olmadığı kadar demokrasimiz ve onun temsilcileri saldırıya uğradı ve tehdit edildi. Bu saldırılar karşısında birlik olmalıyız ve geçit vermemeliyiz" diye konuştu.
Tansiyonun düşmesinde gencin anneannesinin çağrısı etkili oldu
Fransa İçişleri Bakanlığı'nın rakamlarına göre, Pazar gününden Pazartesi gününe kadar bir gecede 157 kişi tutuklandı. Bakanlık olaylarda 3 polisin yaralandığını belirtti.
Halka açık yollarda 352 yangın kaydedildi ve bunlara 297 araç yangını eklendi. Bir polis karakolu ve bir jandarma kışlası da hedef alındı. Bu bilanço ağır olsa da, önceki gecelere göre tansiyonun düştüğünü gösteriyor.
Tansiyonun düşmesinde Nahel'in anneannesi ve banliyölerdeki kanaat önderlerinin "şiddete son verin" çağrısı etkili oldu.
Banliyölerdeki sosyal medyaüzerinden milyonlar tarafından izlenen popüler isimler, "Annenizin bindiği otobüsleri yakıyor, babanızın dükkanlarını yağmalıyorsunuz. Kendi bindiğiniz dalı kesiyorsunuz. Artık yeter, şiddet bitsin" çağrısı yaptı.
Banliyö isyanlarının ağır bilançosu
Ülkeyi kasıp kavuran öfkeli protestoların faturası da ağırlaşıyor. Protestolarda arabalar, toplu taşım araçları, kamu binaları ve kamu malları ateşe verildi. Kuyumcular, büfeler, giyim mağazaları ve marketler de yağmalandı.
Fransa Ticaret ve Sanayi Odası (CCI) Başkanı Alain Di Crescenzo, en az "birkaç bin tüccarın" olaylardan etkilendiğini kaydetti.
Olaylardan en çok etkilenen diğer iki sektör de toplu taşıma ve turizm oldu. Esnaf, lokantacılar, sigortacılar ve bankacıların temsilcileriyle görüşen Maliye Bakanlığı, ilk hasar envanterini çıkardı.
Buna göre 200 mağaza, 250 banka şubesi, 250 büfe, yüzlerce moda ve spor mağazası yağmalandı.
Maliye Bakanı Bruno le Maire, hasarın "9 haneli rakamlarla" ifade edileceğini belirtirken, Fransız İşadamları Derneği Başkanı Geoffroy Roux de Bezieux, Le Parisien gazetesine, isyanların "şirketlere bir milyar Euro'luk zarara" neden olduğunu söyledi.
Fransa’daki en büyük işveren grubu olan Fransa İşletmeleri Hareketi MEDEF ülke genelinde 200 işyerinin yağmalandığını ve 300 banka şubesinin imha edildiğini duyurdu.
Rezervasyonların yüzde 25’i iptal edildi
Paris Turizm Ofisi Başkanı Jean-François Rial, yabancı tursitlerin Temmuz ayı rezervasyonlarının yüzde 25’ini iptal ettiklerini açıkladı.
Aubervilliers kentinde yakılan ve 2’si hidrojen yakıtıyla işleyen 12 otobüsün maliyetinin 2 milyon Euro, Clamart kentinde yanan tramwayın bedelinin 5 milyon Euro, Marsilya’da yakılan Alcazar Kütüphanesi’nin de 64 milyon Euro hasara uğradığı kaydedildi.
Paris ve banliyölerdeki toplu taşım araçlarının finansmanından sorumlu Ile-de-France Mobilites (IDFM) kurumu da, hasarın 200 milyon Euro civarında olduğunu açıkladı.
Siyasi ve diplomatik bilanço da ağır
Olimpiyat oyunlarına 2024 yılında ev sahipliği yapmaya hazırlanan Fransa için, olayların politik ve diplomatik bilançosu da ağır oldu.
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un programı iç krizlerle aksarken, Elysee Sarayı, 2-4 Temmuz tarihlerinde yapılması planlanan Almanya'ya devlet ziyaretini iptal etme kararı aldı.
Geçtiğimiz Mart ayında, İngiltere'nin yeni kralı 2. Charles'ın Paris ziyaretini de gösteriler nedeniyle iptal eden Fransa'nın, yurt dışındaki imajı da zarar görmeye devam ediyor.
Polonya ve İtalya gibi ülkelerdeki muhafazakar liderler, Fransa'daki isyanları kıyasıya eleştirdi.
Uluslararası basın olayları nasıl gördü?
Yabancı basında ise, İtalya'dan, İngiltere'ye ve Amerika'ya, Fransa'nın "insan hakları" imajı ve Cumhurbaşkanı Macron'un ülkeyi yönetme kapasitesini sorgulayan haberlere yer verildi.
İspanyol El Pais gazetesi, "Fransa'daki olaylar Macron'u batırıyor" başlığını attı.
İngiliz The Times ve The Independent da, "öngörülemez hale gelen" Fransa'ya giden İngilizleri, ayaklanmaların yaşandığı bölgelerden uzaklaşmaya, henüz gitmeyenleri de bu planlarından vazgeçmeye çağırdı. The Times, "Seyahat sigortası satın almak her zamankinden daha önemli" ifadesine yer verdi.
The Telegraph, "Fransa'nın kendini parçalara ayırmasını dünya şaşkınlıkla izliyor. Macron kontrolü kaybediyor" yorumuyla gelişmeleri aktardı.
New York Times ise olaylara banliyölerin gözünden bakarak, "banliyö gençliğinin polise olan derin öfkesini ve halkın terkedilmişliğini" vurguladı.
Nanterre’nin İkinci Dünya Savaşı’nın ardından binlerce Kuzey Afrikalı göçmene ev sahipliği yapan mahallelerin olduğu döneme kıyasla daha iyi durumda olduğu; 1970’lerde Fransız hükümetinin burada büyük bir üniversite kurup önemli bir konut projesi başlatarak bölgenin imajını iyileştirdiği belirtildi.
Bölge sakinleriyle konuşularak hazırlanan haberde, polis ve adalet sistemiyle halk arasındaki güven eksikliğine dikkat çekildi.
Soruşturma hangi aşamada?
Nahel M.'nin kullandığı arabada bulunan üçüncü kişinin Ulusal Polis Müfettişliği (IGPN) tarafından ifadesi alındı.
Üçüncü yolcu Pazar günü medyaya, "Polis'in iddia ettiği gibi Nahel'in gaza basmadığını, aracın otomatik olduğunu, polisin şiddet uyguladığı Nahel'in ayağının fren pedalından uzaklaşması sonucu aracın son derece yavaş bir şekilde kendiliğinden ilerlediğini" anlatmıştı.
Üçüncü tanığın ifadesi de, tıpkı video görüntüleri gibi polis memurunun "meşru müdafaa" savunmasını tümüyle boşa çıkarıyor.
