Geçen hafta ABD Temsilciler Meclisi’nin Türkiye aleyhinde kabul ettiği iki tasarı ikili ilişkilerdeki gerilimin daha da artmasına yol açtı. Reuters haber ajansına konuşan Türk yetkililer Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, ABD Başkanı Donald Trump'ın daveti üzerine 13 Kasım için planlanan Washington ziyaretini iptal edebileceğini söyledi.
Erdoğan geçen hafta AK Parti Meclis Grubu toplantısı sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada ziyaretin henüz kesinleşmediğini, bazı soru işaretleri olduğunu söylemişti.
Reuters haber ajansına konuşan üst düzey bir Türk yetkili Temsilciler Meclisi’de geçtiğimiz hafta onaylanan 1915 olaylarını Ermeni soykırımı olarak niteleyen karar tasarısı ve Türkiye’ye Suriye operasyonu sebebiyle sert yaptırımlar öngören karar tasarısına atıfta bulundu. “Bu adımlar iki ülke arasındaki ilişkileri ciddi şekilde gölgeliyor. Bu kararlar sebebiyle Erdoğan’ın ziyareti askıda” dedi, ziyaretle ilgili nihai bir kararın alınmadığını belirtti.
Reuters'a göre Türk kaynaklar Trump ve Erdoğan arasında Kongre’nin Türkiye’nin Suriye operasyonu ve Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alması sebebiyle oluşan tepkiye ve Ankara’nın dengesiz olarak gördüğü Trump’ın bazı açıklamalarına rağmen, güçlü bir ilişkinin olduğunu söylüyor.
NATO üyesi Türkiye’nin ABD yasalarına göre yaptırımları tetiklemesi gereken Moskova’dan S-400 füze savunma sistemi satın alma adımı göz önüne alındığında iki lider arasındaki bu güçlü ilişki önem kazanabilir. Türkiye’nin hem müşterisi hem de ortak üreticisi olduğu F-35 savaş uçağı programına katılımı askıya alınmış durumda. Türkiye’nin 9 Ekim’de Suriye’nin kuzeydoğusunda YPG’ye yönelik operasyonu da ABD’den misilleme niteliği taşıyan başka adımların gelmesine zemin hazırladı.
Trump Suriye’nin kuzeydoğusundaki askerleri çekerek Türkiye’nin operasyonuna yeşil ışık yakmış gibi görünse deBeyaz Saray kısa bir süreliğine Türkiye’ye yaptırım uygulamış, Suriye’de ateşkesin sağlanması konusunda mutabakata varılmasının ardından yaptırımlar kaldırılmıştı. Mutabakata varılmasından iki hafta sonra Temsilciler Meclisi’nin Türkiye aleyhindeki tasarılar konusunda harekete geçmesi Türkiye’nin tepkisine yol açtı.
“Tasarıyı geçirmek için siyasi iklimden faydalandılar”
Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu topraklarında yaşayan çok sayıda Ermeni’nin Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı güçleriyle çatışmalarda öldürüldüğünü kabul ediyor ancak kaç Ermeni’nin hayatını kaybettiğine ilişkin telaffuz edilen rakamlara karşı çıkıyor, yaşananların soykırım olduğunu da inkar ediyor.
Reuters haber ajansına isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan Cumhurbaşkanlığı’na yakın bir kaynak “Washington’da Türkiye karşıtı siyasi iklimden faydalandılar” değerlendirmesinde bulunuyor.
Trump Türkiye’nin Rus savunma sistemi satın alması konusunda kendisinden önceki Başkan Barack Obama yönetimini Ankara’ya Patriot füzeleri satmadığı gerekçesiyle eleştirmiş, bu konuda Türkiye’nin tezlerine destek vermişti.
Ancak geçen ay Başkan Trump Türkiye’nin ekonomisini yok etme tehdidinde bulundu. Trump Türkiye’nin Suriye operasyonu başladığı gün de Erdoğan’a bir mektup göndererek Suriye’de binlerce insanın katledilmesinden sorumlu olabileceği konusunda uyarıda bulunmuştu. Trump tartışma yaratan mektubunda “Sert adam olma. Aptal olma!” ifadelerini kullanmıştı.
“Hava değişmezse ziyaretin bir anlamı olmayacak”
Reuters’a konuşan Türk yetkili Trump’ın mektubu ve Kongre’de kabul edilen tasarıların ilişkilere zarar verdiğini belirtti, “Hava değişmezse, bu ziyaretin bir anlamı olmayacak” değerlendirmesinde bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da geçtiğimiz günlerde, Trump’ın garip Twitter mesajlarına yetişemediğini söylemişti.
Yine de Trump, ilişkilerde yaşanan zorluklara rağmen yıllık ticaret hacmini 4 katına çıkararak 100 milyar dolara çıkarmak isteyen iki ülke arasındaki ortaklığı kurtarmakta Ankara için en iyi umut olmayı sürdürüyor.
Cumhurbaşkanlığına yakın kaynak “İki lider arasında iyi bir ilişki var. Başkan Trump ABD siyasetinde egemen unsurlara rağmen Türkiye ile ilişkilerin iyi olmasını istiyor” şeklinde konuştu.
