Türkiye’de enflasyon artışı dizginlenemiyor. Türkiye İstatistik Enstitüsü (TÜİK) Mart ayı itibarıyla yıllık enflasyonu yüzde 61,14 olarak açıkladı. Geçtiğimiz Ekim ayında yüzde 19,89 olan tüketici fiyatları (TÜFE) aradan geçen beş ayda iki kattan fazla artış göstermiş oldu.
Bu yükselişle son 20 yılın en yüksek enflasyon oranı da kayda geçmiş oldu. 2002 yılında yüzde 65’i gören TÜFE seviyesi bir daha o seviyeleri hiç görmemişti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Eylül ayında açıkladığı Orta Vadeli Program’da 2022 yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 9,8 iken Merkez Bankası’nın aynı dönem için enflasyon hedefi yüzde 23,2.
Nebati: ‘‘Piyasada işler elhamdülillah iyi’’
Enflasyondaki bu yükselişi ağırlıklı olarak Rusya-Ukrayna savaşına bağlayan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, döviz kurundaki oynaklığın giderildiğini savunarak yakında enflasyon sarmalından çıkılacağını ifade etti.
Bursa’da İş Dünyası Buluşması’nda konuşan Nebati, ‘‘Ukrayna savaşı nedeniyle dünya bir kez daha sarsıldı. Özellikle tarım ve enerji ürünlerinde yaşanan tedarik sıkıntıları ülkeler üzerindeki enflasyonist baskıyı daha da arttırdı. Enflasyon şu anda %60'ın üzerinde, problem mi, problem, ama faiz kıskacından da çıkarttık. Enflasyonun üzerinde faiz oranıyla işlem yapılmıyor, bankacılık sektöründe selektif kur politikaları ile iş dünyasının önünü açacak adımlar atılıyor. Enflasyonu kalıcı olarak düşürmek, fiyat istikrarını kalıcı olarak sürdürmek noktasında kararlı adımlar atmaktayız. Bu amaçla öncelikle kur korumalı mevduat ve katılım hesabı çeşitli finansal enstrümanlar ile döviz kurlarındaki oynaklığı kısa zamanda giderdik. Yıl sonunda enflasyonun makul bir seviyeye geldiğini hep birlikte göreceğiz. Piyasada işler elhamdülillah iyi, piyasalar canlı. Bundan sonra yapmamız gereken şey, fiyatlardaki davranış bozukluğunun giderilmesiyle ve makro ekonomik göstergelerdeki iyileşmeyle yatay bir geçişten sonra enflasyon sarmalından çıkacağımız döneme gireceğiz’’ dedi.
DİSK asgari ücrette güncelleme istiyor
Ancak işçi sendikaları, Hazine ve Maliye Bakanı ile aynı fikirde değil. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, 4 bin 253 lira olan asgari ücretin yılın ilk üç ayında oluşan enflasyon nedeniyle eridiğini savundu. Derhal asgari ücret güncellemesini talep eden DİSK Genel Başkanı, 1 Mayıs’taki temel taleplerin başında halkın enflasyona ezdirilmesi olacağını söyledi.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Çerkezoğlu, ‘‘Enflasyondaki sarmalın Hazine Bakanı’nın söylediği gibi giderilmesi mümkün değil. Resmi enflasyonun yüzde 60’ı gıda enflasyonunun yüzde 70’i aştığı Mart ayında asgari ücret zammı tamamen eridi. Dar gelirlinin enflasyonu yüzde 100 civarına yükselmişse asgari ücret mutlaka güncellenmelidir. Üretici fiyatlarının yüzde 114’e yükselmesi enflasyonun artışının dizginlenemeyeceğini de gösteriyor. Zira aradaki makas yüzde 50’ye ulaştı. Yüksek enflasyonlu bir döneme girdiğimizi söyleyebiliriz. Biz işçi sınıfı olarak 1 Mayıs’ta yaşananlara karşı itirazlarımızı ve başta ücret artışı olmak üzere temel taleplerimizi en güçlü bir şekilde haykıracağız’’ dedi.
Ege İhracatçı Birlikleri: ‘‘Zamlar enflasyon rakamları üzerinde de domino etkisine yol açacak’’
İş dünyası da enflasyondaki artıştan rahatsız.
Türkiye’nin doğalgazda yüzde 100, petrolde de yüksek oranda dışa bağımlı olduğunun altını çizen Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi de üretici fiyatlarında yüzde 115’e ulaşan enflasyonun domino etkisi yapmasından endişe duyuyor.
Eskinazi, “Ocak-Şubat döneminde Türkiye’nin ihracatı yüzde 21,4’lük artışla 37,5 milyar dolara ulaşmışken buna karşın ithalattaki artış yüzde 49,2’lik artışla 55,7 milyar dolara çıktı. Türkiye’nin dış ticaret açığının artmaması için üretim ve ihracat iklimini koruması gerekiyor. Bu maliyetlerle bunu sağlayamayız. Türkiye’de çarkların dönmesine olanak sağlayacak bir ekosistem kurgulanmalı. İhracatçılar olarak, Türk ekonomisinde yaşanan çalkantılar nedeniyle hem iç hem de dış kökenli büyük belirsizlikleri yönetemez konuma geldik. Bu zamlar enflasyon rakamları üzerinde de domino etkisine yol açacak, enflasyon rakamları daha da yükseltecek. Enflasyonun yakıcılığı artacak” şeklinde konuştu.
En yüksek artış ulaştırma harcamalarında, zam şampiyonu motorin
TÜİK’in hesaplamasına göre hem aylık hem de yıllık bazda en çok artış gösteren ana harcama grubu ulaşım. Ulaşım harcamaları aylık olarak yüzde 13,29 yıllık olarak ise yüzde 99 artış ile her iki kategoride de zirvede. Gıda ve alkolsüz içecekler son 12 ayda yüzde 70,33 artış gösterirken onu yüzde 69,26 ile ev eşyası, yüzde 60,40 ile otel ve lokantalar, yüzde 51,43 alkollü içecekler ve tütün takip ediyor.
Mart ayında sepette bulunan 409 maddeden 313’ü zam görürken ulaştırma harcamalarını yüzde 6,55 ile eğitim yüzde 6,04 ile otel ve lokantalar ve yüzde 5,33 ile sağlık harcamaları izledi.
Ürün bazında artışta ise zirvede yüzde 32,67 ile motorin fiyatları var. motorindeki fiyat artışını yüzde 24,41 ile benzin, yüzde 23,47 ile kömür, yüzde 20,56 ile kuru soğan, yüzde 20,01 ile şehirler arası otobüs ücreti, yüzde 17,51 ile kıvırcık salata takip etti.
ENAG: "Enflasyon yüzde 142"
Son 2,5 yıldır bağımsız ölçümler yapan ENAG’a (Enflasyon Araştırma Grubu) göre bu artış da gerçek enflasyonu yansıtmıyor. Yeditepe Üniversitesi öğretim üyesi Profesör Veysel Ulusoy liderliğindeki ENAG, 12 aylık enflasyonu yüzde 142 olarak açıkladı.
ENAG’ın açıkladığı veriler TÜİK’ten çok farklı. Kamu kurumunun aksine ENAG geçtiğimiz ay en yüksek artışın yüzde 78 ile sağlık harcamalarında oluştuğunu ortaya koydu. Sağlık harcamalarını yüzde 15,80 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 15,69 ile ulaştırma ve yüzde 8,69 ile kültür ve eğlence takip ediyor.
