Çin Covid-19 pandemisinin başlangıcında sert ancak diğer ülkelerin virüsü kontrol altına almak için uyguladığı önlemlerle karşılaştırıldığında aşırıya kaçmayan sıfır-Covid önlemlerini uygulamaya başladı. Ülkelerin çoğu, bu önlemleri aşı çıkana kadar geçici olarak gördü. Ancak Çin bu stratejisine bağlı kalmayı sürdürdü.
Diğer ülke halkları pandemi öncesi özgürlüklerine bir bir kavuşmaya başlarken, Çin’de ise enfeksiyonu tamamen izole etmek amacıyla milyonlarca kişiyi evlerine kapatan bu politikaya tepki büyüdü.
Özellikle genç Çinliler ayağa kalktı; ülke 1989’daki Tianenman Meydanı’ndaki öğrenci protestolarından bu yana en büyük gösterilerle karşı karşıya kaldı.
Peki Çin’de halkı patlama noktasına getiren sıfır-Covid politikasının unsurları neler? Protestocuların hükümetin bu politikasının sonucu yaşandığını söyledikleri trajediler gösterilerde ne kadar etkili?
Uçuşlarda test ve karantina zorunluluğu
Çin’e giden yolcular uçuştan önce PCR testi yaptırmak, otelde beş gün karantinada kalmak ve ülkeye ulaştıktan sonra da üç gün eve kapanmak zorunda.
Daha önce yolcular iki PCR testi yaptırmak zorundaydı ve karantina süresi de 14 gündü. Çin yolcuların belirli bir bölümünün testinin pozitif olması halinde, uçuşun bir ya da iki hafta iptal edilmesi politikasını da sonlandırdı.
İç hat uçuşlarında ya da karayolu seyahatinde Covid-19’a yakalanan biriyle teması bulunan yolcuların, belirlenmiş yerlerde beş gün ve evde de üç gün karantina uygulaması gerekiyor.
Çin’de yüksek riskli olarak görülen yerleri ziyaret edenlerin de evde karantina süresi yedi gün. Karantina süreleri Kasım ayında yapılan değişiklikler öncesinde daha uzundu.
Yeşil kod uygulaması
Çinliler alışveriş merkezleri ya da restoranlara girerken veya toplu taşıma kullanırken negatif olduklarını gösteren yeşil sağlık kodlarını göstermek zorunda. Herkes kimlik bilgileriyle sisteme kayıt yaptırmakla yükümlü. Yeşil sağlık kodu, akıllı cep telefonu uygulaması üzerinden görüntüleniyor.
Yeşil kod kişinin Covid-19 virüsüne yakalanmadığını, virüslü birisiyle yakın temasta bulunmadığını ve riskli olarak değerlendirilen yerleri ziyaret etmediği anlamına geliyor.
Yaşadığınız bölgede bir salgın varsa, yerel yetkililer kodun yeşil kalmaya devam etmesini sağlamak için düzenli test yaptırılmasını zorunlu kılabilir. Örneğin başkent Pekin sakinleri şu anda en az her 48 saatte bir, hükümetin onayladığı bir merkezde hızlı Covid testi yaptırmak zorunda.
Kapanma kararı nasıl alınıyor?
Çin Covid-19 vakalarının tespit edilmesi halinde derhal harekete geçerek ya tamamen ya da kısmi kapanma uyguluyor.
Şu anda ülkenin güneybatısındaki Çongçing’in kentsel kesimi ve güneydeki Guangzhou’nun bir bölümü karantinada. Kapanma kararında salgının boyutu etkili oluyor.
Tek bir kişinin Covid-19 olması halinde bütün apartman en az beş gün boyunca karantinaya alınıyor. Apartman sakinleri evden çıkamadığı için gıda ve temel malzeme siparişi verilebiliyor.
Aynı uygulama ofis binaları için de geçerli. Ofisten bir kişinin Covid-19 olması halinde bina dezenfekte edilene kadar kimsenin girip çıkmasına izin verilmiyor; bu süreç genellikle birkaç gün sürüyor.
Sıfır-Covid politikası ve yaşanan trajediler
Çin yayılmasını kontrol altına almak ya da sınırları dışında tutmak yerine, virüsü tamamen yok etmeyi ve vaka sayısını da mümkün olduğu kadar sıfıra yakın tutmayı amaçlayan bir strateji benimsiyor.
Çin’in nüfusu en yoğun şehri olan Şanghay’da geçen bahar aylarında milyonlarca kişi evden çıkamamış, insanlar gıda ve diğer temel ihtiyaçlarını karşılayamamıştı.
Tüm dünyada Corona virüsü vakalarını takip eden Our World in Data projesine göre Çin’de 1,5 milyon Covid-19 vakası tespit edildi, beş binden fazla da can kaybı yaşandı. Çin’in nüfusunun dörtte birine sahip olan ABD’de 98 milyon vaka tespit edildi ve 1 milyondan fazla kişi hayatını kaybetti.
Çin’in kısıtlayıcı politikaları Covid-19 kaynaklı can kayıplarını sınırlı tutsa da önlemler Covid-19’la bağlantılı olmayan can kayıplarına yol açtı.
Örneğin ülkenin doğu kıyısındaki Şanghay’da bir hemşire kendi çalıştığı hastaneye giremediği için astım krizinden öldü. Negatif test sonuçlarını gösteremediği için ambulans veya sağlık hizmeti alamayanlar oldu.
Eylül ayında ülkenin güneydoğusundaki Guizhou eyaletinde yakın temaslı oldukları gerekçesiyle karantina merkezine gönderilen 27 kişi, bindikleri otobüsün hendeğe yuvarlanması sonucu hayatını kaybetti.
Geçen hafta Şincan bölgesinin merkezi Urumçi’de yaklaşık 100 gün boyunca sıkı karantinaya alınan bir apartmanda çıkan yangında 10 kişi hayatını kaybetti.
Bölge sakinleri insanların sıkı karantina önlemleri yüzünden yangından kaçamadığını söyledi.
Gençlerden boş kağıtlı protesto
Çin’in uyguladığı Covid-19 politikasına tepki gösterenlerin önemli bir kısmını gençler oluşturuyor.
Urumçi’deki apartman yangınının ardından ülkede uygulanan sıfır Covid politikasına tepki şiddetlendi.
Bazı prostocular, Xi'yi istifaya bile çağırdı. Xi'nin istifası ve Komünist Parti’nin 73 yıllık yönetiminin sona ermesi için atılan sloganlar, hapisle cezalandırılabilecek isyana teşvik kabul ediliyor.
Üniversite öğrencileri sansüre uğramamak ya da gözaltına alınmamak için hükümetin politikasını boş beyaz kağıtlarla protesto etti.
Gösterilere katılan 26 yaşındaki bir protestocu “Beyaz kağıt söylemek istediğimiz ancak söyleyemediğimiz her şeyi temsil ediyor” diyor.
Çin’de kullanılan sosyal medya platformu WeChat ve Weibo’da çok sayıda kullanıcı ya beyaz boş bir kare paylaşarak ya da boş beyaz kağıt tutarak protestoculara destek verdi.
