Çin, İran ve Rusya Salı günü Ortadoğu'da ortak bir deniz tatbikatı düzenleyerek, Tahran'ın hızla genişleyen nükleer programı ve Yemen'deki Husi isyancıların gemilere yönelik yeni saldırı tehditleri nedeniyle hala huzursuz olan bölgede bir güç gösterisi yaptı.
“Maritime Security Belt 2025” (Deniz Güvenlik Kuşağı 2025) adı verilen ortak tatbikat Umman Körfezi'nde, dünya ham petrolünün beşte birinin geçtiği Basra Körfezi'nin dar ağzı olan stratejik Hürmüz Boğazı yakınlarında gerçekleştirildi.
ABD Başkanı Donald Trump'ın ülkesini Tahran'ın dünya güçleriyle yaptığı nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekmesinden bu yana geçen sürede boğazın etrafındaki bölge geçmişte İran'ın ticari gemilere el koymasına ve şüpheli saldırılar düzenlemesine sahne olmuştu.
Üç ülke bu yıl tatbikata beşinci kez katılmış oldu.
Bu yılki tatbikat, Pazartesi günü geç saatlerde İngiliz ordusunun Birleşik Krallık Deniz Ticareti Operasyonları merkezinden gelen ve boğazda GPS paraziti olduğunu, kesintilerin birkaç saat sürdüğünü ve mürettebatı yedek navigasyon yöntemlerine güvenmek zorunda bıraktığını bildiren bir uyarıya yol açtı.
EOS Risk Group'ta istihbarat analisti olan Shaun Robertson, durumu değerlendirirken “Bu muhtemelen insansız hava araçları ve füzelerin hedefleme kabiliyetini azaltmak için yapılan bir GPS karıştırmasıydı” ifadesini kullandı.
Robertson, “Ancak bu bölgede daha önce de gerginliğin arttığı dönemlerde ve askeri tatbikatlarda elektronik navigasyon sistemi müdahalesi bildirilmişti” dedi.
Bölgede ABD devriye geziyor
Rusya Savunma Bakanlığı, tatbikata gönderdiği gemilerin Rezky ve Rusya Federasyonu Kahramanı Aldar Tsydenzhapov korvetleri ile Pechenega tankeri olduğunu duyurdu.
Çin Savunma Bakanlığı ise güdümlü füze destroyeri Baotou ve kapsamlı ikmal gemisi Gaoyouhu'yu gönderdiğini açıkladı. Her iki bakanlık da tatbikattaki personel sayısı hakkında bilgi vermedi.
Çin de Rusya da küresel enerji tedariki için hayati önem taşıyan Ortadoğu'daki sularda aktif olarak devriye gezmiyor. Bunun yerine bu görevi büyük ölçüde ABD Donanması'nın Bahreyn merkezli 5. Filosu'nun liderliğindeki Batılı ülkelere bırakmış durumdalar.
Tatbikatın gözlemcileri arasında Azerbaycan, Irak, Kazakistan, Umman, Pakistan, Katar, Güney Afrika, Sri Lanka ve Birleşik Arap Emirlikleri yer alırken Amerikalılar da muhtemelen tatbikatı izledi.
Çin ve Rusya'nın İran'da derin çıkarları bulunuyor. Çin, Batı'nın yaptırımlarına rağmen İran'dan ham petrol almaya devam ediyor ve bunu muhtemelen küresel fiyatlara kıyasla daha ucuza yapıyor. Pekin aynı zamanda İran'dan yapılan ithalatın en önemli pazarlarından biri olmaya devam ediyor.
Rusya ise Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşta kullandığı bomba yüklü insansız hava araçlarının tedariki için İran'a bel bağlamış durumda.
İran tatbikatları öne çıkarıyor
Tatbikat sırasında İran'ın devlet televizyonu canlı atış ve bir gemide güverte silahlarını kullanan denizcileri gösteren bölümler yayınladı. Tatbikatlar, Tahran’ın hava savunmasını ve balistik füze programıyla bağlantılı tesisleri hedef alan İsrail saldırısının ardından İran'ın aylarca süren tatbikatının ardından geldi.
Tahran saldırıyı önemsiz göstermeye çalışsa da İsrail'in suikast ve saldırı kampanyası, İran'ın müttefiki olan bir dizi militan grubu olan “Direniş Ekseni”ni zayıflattığı için saldırı geniş halk kitlelerini sarstı. Suriye’de Beşar Esat'ın da Aralık ayında devrilmesi İran'ın bölgedeki hakimiyetini daha da zayıflattı.
Tüm bunlar olurken İran, sadece nükleer silaha sahip ülkelerin yapabildiği bir şey olan, silah seviyesine yakın zenginleştirilmiş uranyum stokunu giderek arttırdı. Tahran uzun zamandır programının barışçıl amaçlarla yürütüldüğünü savunuyor.
Husiler tehditlerini yineledi
İsrail'in Gazze Şeridi'nde Hamas'a karşı yürüttüğü savaşta hassas bir ateşkes sürerken, Yemen'deki Husi isyancılar Kızıldeniz ve Aden Körfezi'nin yanısıra iki su yolunu birbirine bağlayan Bab el-Mendeb Boğazı'ndaki gemilere yönelik saldırılara yeniden başladıklarını açıkladı.
İsyancıların gizli lideri Abdul-Malik el-Husi, Cuma günü yaptığı açıklamada, İsrail'in Gazze'ye yardım girişine izin vermemesi halinde İsrail bağlantılı gemilere yönelik saldırıların dört gün içinde yeniden başlayacağı uyarısında bulundu. Söylenen sürenin bittiği Salı günü Husiler İsrail gemilerinin Yemen açıklarındaki sulara girmesini tekrar yasakladıklarını açıkladı.
Herhangi bir saldırı bildirilmese de bu durum nakliyecileri tedirgin etti. İsyancılar Kasım 2023'ten bu yana 100'den fazla ticari gemiyi füze ve insansız hava araçlarıyla hedef alarak iki gemiyi batırmış ve dört denizciyi öldürmüştü.
Forum