Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) uzmanları, meme kanseri hastalarının hayatta kalma sürelerini uzatmak amacıyla meme tümörlerini erken aşamada tespit edebilen ve sütyen içine giyilen bir ultrason cihazı geliştirdi. Cihaz, özellikle rutin mamogram taramaları arasındaki süreçte meme kanserine yakalanabilecek hastalar açısından değerli bir teşhis yöntemi olabilir. Sütyenle birlikte giyilen ultrason cihazını tasarlayan MIT ekibinde Doç. Dr. Canan Dağdeviren de yer alıyor.
Meme kanseri erken aşamada tespit edildiğinde hayatta kalma oranı neredeyse yüzde 100 olsa da tümörün ileri aşamada belirlenmesiyle hayatta kalma oranı yüzde 25'e geriliyor.
Sütyene takılarak kullanılan esnek cihaz, meme dokusunun farklı açılardan ultrason görüntülerini alıyor. Araştırmanın uzmanları, giyilebilir ultrasondan alınan görüntülerin kalitesinin, tıbbi görüntüleme merkezlerindeki ultrason cihazlarından elde edilen görüntülerle benzer çözünürlüğe sahip olduğunu kaydetti.
MIT Media Lab'den Canan Dağdeviren, “Ultrason cihazını evinizde kullanabilmeniz için biçim katsayısını değiştirdik. Taşınabilir ve kullanması kolay cihaz, meme dokusunun gerçek zamanlı, kullanıcı dostu taramasını yapıyor” dedi.
Bilimsel yayın organı Science Advances'de yayınlanan araştırmaya Canan Dağdeviren'in yanısıra MIT lisansüstü eğitim öğrencisi Wenya Du, araştırma uzmanları Lin Zhang, Emma Suh ve Xi’an Teknoloji Üniversitesi'nden Profesör Dabin Lin katkıda bulundu.
Canan Dağdeviren giyilebilir ultrason cihazı için teyzesinden ilham aldı
Doç. Dr. Dağdeviren, düzenli kanser taramalarına rağmen 49 yaşında ileri aşama meme kanseri teşhisi konan ve teşhisten altı ay sonra yaşamını yitiren teyzesi Fatma Çalışkanoğlu'nun bu proje için kendisine ilham verdiğini söyledi. O dönemde MIT'de doktora sonrası çalışmalarını sürdüren Dağdeviren, teyzesinin hasta yatağı başında, meme kanseri için yüksek risk kategorisinde olanlara daha sık tarama olanağı sağlayan, sütyen içine giyilebilen bir teşhis cihazının şemasını çizdiğini söyledi.
Düzenli mamogram taramaları arasında gelişen meme tümörleri, tüm meme kanseri vakalarının yüzde 20 ila 30'unu oluşturuyor. Bu tümörler, rutin taramalar sırasında tespit edilenlere kıyasla daha agresif oluyor.
“Taramalar arasında kansere yakalanabilecek kişileri hedeflemeyi amaçlıyorum. Daha sık taramayla hayatta kalma oranını yüzde 98'e çıkarmayı hedefliyoruz” diyen Dağdeviren'in araştırma grubu, insan bedeniyle uyumlu giyilebilir elektronik cihazlar geliştiriyor.
Dağdeviren, meme kanseri teşhisi koyabilen sütyen vizyonunu gerçekleştirmek için kullanıcının istediği zaman görüntüleme elde etmesini sağlayacak minyatür bir ultrason tarayıcısı tasarladı. Bu tarayıcı, tıbbi görüntüleme merkezlerindeki ultrasonlarda kullanılan teknolojinin aynısını temel alsa da ultrasonun boyutunu küçültmek için yeni bir piezoelektrik materyal içeriyor.
Uzmanlar, ultrasonu giyilebilir hale getirmek için üç boyutlu yazıcıyla üretilen esnek ve peteksi delikler içeren bir yama tasarladı. Yama, ciltle temas halinde olmak için mıknatısla sütyene takılabiliyor. Tarayıcı, altı farklı noktaya hareket ettiriliyor ve tüm memenin taraması yapılabiliyor. Farklı açılardan görüntü almak için tarayıcını döndürmek de mümkün. Cihazı kullanmak için hiçbir uzmanlık gerekmiyor.
Uzmanlar, giyilebilir ultrasonu meme kistleri geçmişi olan 71 yaşındaki bir kadın üzerinde denedi. Cihaz, erken aşama tümörlerle benzer boyutta olan, çapı 0,3 santimlik kistleri tespit etmeyi ve 8 santimetre derinliğe kadar olan dokuları görüntülemeyi başardı.
Giyilebilir ultrason tekrar tekrar kullanılabiliyor. Uzmanlar, cihazı meme kanserine yakalanma riski yüksek olan ve sık taramadan faydalanabilecek kişilerin evde kullanımı için tasarladı. Cihaz aynı zamanda düzenli taramaya erişimi olmayanlar tarafından da kullanılabilir.
Massachusetts General Hastanesi'nden meme kanseri cerrahı Dr. Tolga Özmen, “Meme kanseri, kadınlar arasında en sık rastlanan kanser türü, erken teşhis edildiğinde tedavisi mümkün” dedi. Araştırmanın yazarları arasında bulunan Dr. Özmen, “Erken teşhis ve görüntülemenin önündeki en büyük engellerden biri, kadınların bir görüntüleme merkezine gitmek zorunda olması. Bu kullanımı rahat cihaz, kadınların görüntüleme merkezine gitme zorunluluğunu ortadan kaldıran bir teknoloji” şeklinde konuştu.
Uzmanlar, zaman içinde görüntülerde nasıl değişiklikler olduğunu analiz etmek için yapay zeka kullanmayı umuyor. Yapay zeka, yıllar içinde çekilen görüntülerin karşılaştırılmasında bir radyoloğun değerlendirmesinden daha hassas sonuçlar sunabilir.
Forum