ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Cuma günü Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve üst düzey Çinli yetkililerle biraraya geldi. Blinken, bir dizi tartışmalı ikili, bölgesel ve küresel meselede karşı karşıya gelen ABD ve Çin arasındaki farklılıkların “sorumlu bir şekilde yönetilmesinin” önemini vurguladı.
Blinken, Xi ile Çin'in Rusya'ya verdiği destek ve Ukrayna'yı işgalinin yanısıra Tayvan ve Güney Çin Denizi, insan hakları ve sentetik opioid uyuşturucuların üretiminde kullanılan maddelerin üretimi ve ihracatı gibi diğer konulardaki endişelerini dile getirdiğini söyledi.
Blinken özellikle de Pekin'in, Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in Rusya'nın savunmasını ve Ukrayna'ya karşı savaşını güçlendirmek için kullandığı malzemeyi Moskova'ya tedariki konusunda süregelen endişelerini dile getirdiğini söyledi.
Moskova ile “sınır tanımayan” ortaklığına rağmen Çin, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı için silah sağlamaktan uzak durdu, ancak Blinken, çift kullanımlı olarak adlandırılan malların tedarikinin “Ukrayna'da önemli bir etkiye sahip olduğunu” ve Rusya'nın Avrupa'daki diğer ülkeler için oluşturduğu tehdidi arttırdığını belirtti.
"Çin bu sorunu çözmezse biz çözeceğiz"
Blinken Xi ile görüşmesinin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada “Rusya, Çin'in desteği olmadan Ukrayna'ya yönelik saldırılarını sürdürmekte zorlanacaktır” dedi.
Blinken, “Çin'e bir süredir söylediğimiz gibi, transatlantik güvenliğin sağlanması ABD'nin temel çıkarlarından biri. Bugünkü görüşmelerimizde. Çin bu sorunu çözmezse bizim çözeceğimizi açıkça ifade ettim” diye konuştu.
Blinken, Çin'in bu sorunu çözmemesi halinde ABD'nin konuyu nasıl ele alacağı konusunda ayrıntılı bilgi vermedi ancak Washington, Rusya, İran ve Kuzey Kore gibi ülkelerle iş yaptıkları için Çinli firmalara karşı çok sayıda yaptırım uyguladı.
Blinken, Çin'in Rusya'ya verdiği destek nedeniyle Washington'un yaptırım uygulayıp uygulamayacağına ilişkin bir soruya yanıt vermedi.
İran, Kuzey Kore ve Güney Çin Denizi de gündemdeydi
Blinken, Çin'i “İran ve vekillerini Ortadoğu'daki çatışmayı genişletmekten vazgeçirmek için” nüfuzunu kullanmaya ve Kuzey Kore'yi “tehlikeli davranışlarına son vermeye ve diyaloğa girmeye” ikna etmeye çağırdığını söyledi.
Blinken ayrıca Xi ile Çin'in tartışmalı Güney Çin Denizi'ndeki manevralarını da görüştü ve Amerika'nın Asya'daki en eski anlaşma müttefiki olan Filipinler'e verdiği “sağlam” desteği yineledi.
İşbirliği alanlarında olumlu mesajlar
ABD Dışişleri Bakanı, iki tarafın hızla gelişen teknolojiden kaynaklanan risklerin nasıl azaltılacağı konusunda bir diyalog başlatma konusunda mutabık kaldığı askeri iletişim, uyuşturucu ile mücadele ve yapay zeka dahil ikili işbirliğinde son dönemde kaydedilen ilerleme konusunda olumlu bir havada konuştu.
Blinken, “Bu gündemi ilerletmek için iletişim hatlarını korumaya ve güçlendirmeye ve yine herhangi bir yanlış iletişimden, yanlış algılamadan ve yanlış hesaplamadan kaçınmak için farklılıklarımızı sorumlu bir şekilde ele almaya kararlıyız” dedi.
Ancak Blinken, “çıkarların örtüştüğü yerlerde işbirliğini derinleştirmeye çalışsalar bile, Çin'in yarattığı zorluklar ve geleceğe yönelik rakip vizyonlarımız konusunda ABD'nin çok net olduğunu" vurguladı; "Amerika her zaman temel çıkarlarımızı ve değerlerimizi savunacaktır” dedi.
"Kısır rekabet yerine ortak zemin"
Xi Jinping ise, Çin ve ABD'nin “kısır bir rekabete girmek yerine” ortak bir zemin araması gerektiğini vurguladı.
Çin lideri “Çin kendine güvenen, açık, müreffeh ve gelişen bir ABD görmekten mutluluk duyuyor” dedi; “ABD'nin de Çin'in gelişimine olumlu bir gözle bakmasını umuyoruz. Bu ele alınması gereken temel bir konu” ifadelerini kullandı.
Çin Dışişleri Bakanı ile beş buçuk saat görüşme
Blinken daha önce de Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ve Kamu Güvenliği Bakanı Wang Xiaohong ile uzun görüşmeler gerçekleştirdi.
Blinken ve Wang, küresel güvenliği tehdit eden kalıcı ve derinleşen bölünmelerden yakınırken iletişim hatlarını açık tutmanın öneminin altını çizdi.
Bu bölünmeler bu hafta başında ABD Başkanı Joe Biden'ın Çinliler'in sorunlu olarak gördüğü Tayvan'a yardımı içeren devasa bir dış yardım tasarısını imzalamasıyla vurgulandı. Aynı pakette ABD'nin tehdit olarak gördüğü sosyal medya platformu TikTok'un satışı için Çinli ByteDance firmasını zorlayan madde de vardı.
Wang, yaklaşık 5 buçuk saat süren görüşmelerin başında Blinken'a, “Genel olarak Çin-ABD ilişkileri istikrara kavuşmaya başlıyor. Ancak aynı zamanda, ilişkideki olumsuz faktörler artmaya ve gelişmeye devam ediyor ve ilişki her türlü aksaklıkla karşı karşıya” dedi.
Wang ayrıca, Güney Çin Denizi, Tayvan, insan hakları ve Pekin'in uygun gördüğü ülkelerle ilişkilerini yürütme hakkıyla ilgili ABD'nin tutumuna ilişkin, Çin'in meşru kalkınma haklarının makul olmayan bir şekilde bastırıldığını” söyledi.
Çin'in endişelerinin tutarlı olduğunu kaydeden Wang, “Biz her zaman birbirimizin temel çıkarlarına saygı gösterilmesi çağrısında bulunduk ve ABD'yi Çin'in içişlerine karışmamaya, Çin'in kalkınmasını engellememeye ve Çin'in egemenlik, güvenlik ve kalkınma çıkarları konusundaki kırmızı çizgilerini çiğnememeye davet ediyoruz” ifadelerini kullandı.
Blinken, Biden yönetiminin ihtilaflı konularda bile ABD-Çin diyaloğuna önem verdiğini söyleyerek yanıt verdi; geçen yıl bazı ilerlemeler kaydedildiğini ancak görüşmelerin zor olmaya devam edeceğini belirtti.
Pekin'den ayrılmadan plakçı ziyareti
Antony Blinken, Çin'deki yoğun temaslarının ardından havaalanı yolunda bir plakçıya uğradı.
Müzik tutkusuyla bilinen Blinken, Çinli rock sanatçısı Dou Wei’nin yanısıra beklenmedik bir müzisyenin albümünü daha seçti; Taylor Swift’in 2022’de çıkardığı Midnights albümü.
Blinken, Çin başkentinin sanat bölgesindeki LiPi plak dükkanının sahibiyle sohbet etti ve mağazada Dou Wei’nin bazı parçalarını dinledi. Mağaza sahibinin ne tür müzikten hoşlandığını sorması üzerine Blinken “Biraz 1970'lerde takılıp kaldığını” söyledi.
Ancak Taylor Swift’in albümün görünce de kayıtsız kalamadı. Blinken pop yıldızı Swift'i, başarılı bir Amerikan ihracatı olarak tanımladı.
Hevesli bir müzisyen ve gitarist olan Blinken, müziği “Coğrafya fark etmeksizin ortak payda” olarak tanımladı ve plakları, tanıtım bilgileri olan “iç zarfları” nedeniyle sevdiğini söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı, albümlerini “Hayat kısa, daha fazla plak satın alın” yazan çanta içinde teslim aldı. ABD’nin Pekin Büyükelçisi Nicholas Burns, sloganı güzel bulan Blinken’a “Harika bir alışveriş” diyerek takıldı.
2019 yılında Swift'in “Lover” albümü, piyasaya sürüldükten sonraki bir hafta içinde bir milyon toplam online dinleme, indirme ve satış rakamını aşmıştı. Bu toplam rakam, Swift’in albümünü Çin'de bu kadar kısa sürede en çok dinlenilen tam uzunluktaki uluslararası albüm haline getirmişti.
Görüşmelerin gündemi, Biden ve Xi arasında Kasım ayında San Francisco'da yapılan zirve ve Nisan ayında yapılan takip görüşmesi sırasında belirlenmişti.
Blinken'ın 24 Nisan’da Çin'e inmesinden saatler önce ABD Başkanı Joe Biden, Çin'in askeri gücüne karşı koymak için 8 milyar doların yanısıra Tayvan için milyarlarca dolarlık savunma yardımı ve Ukrayna için 61 milyar dolar içeren iki partili bir yasa tasarısını imzalayarak iki taraf arasında artan anlaşmazlığı görünür kılmıştı.
Forum