Bisiklet, uzun yıllar boyunca bir çocuk oyuncağı ya da hobi aracı olarak görüldü. Fakat, özellikle 1970’li yıllardaki petrol krizi sonrasında bisikletin bir ulaşım aracı olarak kullanılması daha fazla tartışılır oldu. Bisikletin daha ucuz, daha sağlıklı, daha çevre dostu olduğu yönündeki argümanlar sıkça gündeme geldi. Birçok kentte bisiklet yolları hızla yayıldı. Ancak Türkiye’de bisiklet otomobilin tahtını sarsamadı.
Buna rağmen, bisiklet tutkunları çabalarını sürdürüyor. İzmir’de kurulan Türkiye’nin ilk ve tek bisiklet kooperatifi de kardeş örgütlerle birlikte bu mücadeleye destek veriyor. Kooperatifin amaçlarından biri bisikletli ulaşımı yaygınlaştırmak. Bir diğeri de insanların daha ekonomik koşullarda bisiklet edinebilmesini saplamak. Bunun için her pazar günü Karşıyaka’da ikinci el bisiklet pazarı kuruyorlar. Amerika’nın Sesi’ne konuşan kooperatif başkanı Ahmet Çelikörs, bisikletin daha çok hobi ve sosyalleşme aracı olarak kullanıldığını söyledi ve bisikletin bir ulaşım aracı olarak kullanılmasının önündeki engelleri şöyle sıraladı: “Özellikle Türkiye’de diğer araç kullanıcılarının bisikletin farkında olmaması, tehlike yaratması ciddi bir engel teşkil ediyor. Bisiklet yollarının azlığı ve birbirinden kopukluğu da ulaşım amaçlı kullanımı engelliyor. Ayrıca bisikletlilerin de trafik içinde kullanma konusunda eğitim almaları gerekiyor.”
Kullan-bırak yöntemi
Aslında İzmir, bisikletli ulaşım konusunda birçok şehre göre daha şanslı. Büyükşehir Belediyesi’nin 2014’te başlattığı bisiklet kiralama sistemi BİSİM 34 istasyonda verdiği hizmetle 1 milyon 300 bin kullanıcıya ulaştı. Fakat bisiklet yollarının esas olarak sahil kesiminde olması, daha yaygın kullanımın önünde bir engel. Ayrıca belediyenin otoparklarında bisikletlere yönelik güvenli park alanları da oluşturuldu. Ancak Çelikörs bisiklet otoparklarının daha da arttırılması gerektiği görüşünde. Çelikörs’e göre, kullan-bırak yöntemi hem bisikletli ulaşımı yaygınlaştıracak hem de şehir trafiğini rahatlatacak. Çelikörs, “Şimdi dünyanın bütün kentleri artık bisikletler istediğiniz noktadan istediğiniz noktaya istasyonsuz şekilde kiralama sistemiyle donatılmış durumda. Bu kentlerdeki özellikle şehir merkezlerinde trafiğin ciddi anlamda azaldığını da görüyorsunuz. Biz bu sistemi İzmir’e kazandırmak için yaklaşık 6-7 aydır çalışma yürütüyoruz” dedi.
“Trafiktekiler, bisikleti bir araç olarak görmüyor”
İkinci el bisiklet pazarına gelenlerin büyük bir kısmı bisikleti hobi ya da spor amaçlı kullananlar. Bunlardan biri de emekli olduktan sonra bisiklete başlayan Süreyya Sonsaat. “İşe bisikletle gidip gelen arkadaşlarımız var ama trafikten çok şikayetçiler” diyen Sonsaat, bisiklet yollarının arttırılmasını istedi.
Ressam Fatma Arkış ise, çocukluğunda kapıldığı pedal tutkusuna yeniden başlamış. Amerika’nın Sesi’nin sorularını cevaplandıran Arkış, “bisikleti her amaçla kullanıyorum. Ulaşım, spor, aktivite… Trafiktekiler anladığım kadarıyla bizi görmemeye çalışıyor. Bisikleti bir araç olarak kabul etmiyor. Asıl sorun burada” dedi. Bisikletini park edecek yer bulma konusunda sıkıntı çektiğini belirten Arkış, “buraya da katlanır bisiklet bakmaya geldim. Çok daha kolay olacağını düşünüyorum” diye konuştu.
Pedal çevirmeyi sevenler, bisikletin şehir içi ulaşımında yaygınlaşması halinde enerji tasarrufu, ulaşım altyapı maliyetlerinin düşürülmesi, trafik yoğunluğunun azaltılması, gürültü ve görüntü kirliliğinin önlenmesi gibi birçok toplumsal yarar sağlanabileceği görüşünde.
