Başkan Joe Biden, 1 Ekim’de başlayacak vergi yılındaki hükümet harcamalarını sıraladığı ilk tam kapsamlı bütçe teklifini Cuma günü açıklayacak. Biden yönetiminin altyapı, çocuk bakımı ve diğer kamu hizmetlerine trilyonlarca dolar harcama planlarını içeren bütçenin Cumhuriyetçiler’le bir ‘meydan savaşına’ zemin hazırlaması bekleniyor.
Demokrat Başkan, Nisan ayında 1 Ekim'de başlayan mali yıl için yapılacak hükümet harcamaları konusunda yaklaşık 1,5 trilyon dolarlık kısmi bir liste sunmuştu.
Cuma günü açıklanacak bütçe teklifinde dış yardımdan göçmenliğe ve polis teşkilatına kadar daha fazla ayrıntı yer alacak. Bütçe tasarısının federal hükümet harcamalarının çoğunu oluşturan düşük gelirlilere sağlanan Medicaid sağlık sigortası ve diğer sosyal programlara yönelik kaynaklarda artışı da içerebileceği sanılıyor.
Gelecek 10 yıl içinde 4 trilyon doları aşan yeni tasarıları geçirme umutlarının yanı sıra, 1,9 trilyon dolarlık teşvik paketine, Biden'in ekonomiyi yeniden yapılandırma hedefiyle hazırladığı bütçe teklifi de eklendiğinde ortaya çıkan tablonun artan harcamaları ve daha büyük bir borcu yansıtması bekleniyor.
Bütçede sürpriz beklenmiyor
Yönetim ve Bütçe Dairesi sözcüsü Rob Friedlander, Biden’ın bütçe teklifinden daha önce açıklanmamış herhangi bir büyük politika girişiminin beklenmemesi gerektiğini kaydetti.
Friedlander bunun yerine, Biden'in toplam 4 trilyon dolarlık planları kapsamında daha fazla kadını işgücüne geri getirme, yaşlı ve engelliler için evde bakım masraflarını karşılama, yetersiz hizmet alanlara ve kırsal kesimdekilere hizmetin kapsamını arttırma, şirketlere ve varlıklı kesime getirilen vergileri artırarak iklim değişikliğiyle mücadele etme gibi ayrıntıların üzerinde durmasının beklendiğini kaydetti.
Friedlander, ‘‘Başkan’ın bütçesi Amerikan İstihdam Planı, Amerikan Aile Teşvik Paketi ve Başkan’ın araştırma, eğitim, temiz enerji, kamu sağlığı ve diğer hassas önceliklere yapacağı yatırımları içerecek’’ dedi.
Biden bütçe tasarısını Demokratlar’ın az farkla çoğunlukta olduğu Kongre’den Cumhuriyetçiler’in desteğini alarak geçirmeyi umuyor. Ancak Cumhuriyetçiler’in desteğini alamaması durumunda ‘‘uzlaşma’’ adı verilen bir yöntemi kullanması gerekebilir.
Demokratlar aynı yöntemi 1,9 trilyon dolarlık ekonomik paketin kabulü için de kullanmıştı. 100 üyeli Senato’da çoğu tasarının kabulü için 60 oy gerekiyor. Uzlaşma yöntemiyle ise Senato’da yasa tasarıları salt çoğunlukla kabul edilebiliyor. Ancak her yasa tasarısı için kullanılamayan bu yöntem bir yıl içinde üç tasarıda kullanılabiliyor.
Biden’ın bunu yapabilmesi için Demokrat parti içinde sıklıkla karşı karşıya gelen ilerici ve ılımlı kanatları birleştirmesi gerekiyor.
İlericilere verilen vaatler tutulacak mı?
Biden, ilerici seçmenlere, öğrenci kredisi borçlarını kısmaktan Obamacare sağlık sigortası yasasına özel sigorta primlerini ödeyemeyen düşük gelirliler için devlet desteği seçeneği eklemeye kadar birçok konuda kapsamlı kampanya vaatlerinde bulunmuştu.
İlerici seçmenler bütçe teklifinin içeriğinden hayal kırıklığına uğrayabilir.
Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, geçen hafta basın toplantısında ilaç fiyatları ve sağlık sigortası konuları sorulduğunda bütçenin her kesimin beklentilerini karşılamayabileceğini söylemişti.
Savunma Bakanlığı bütçesinde büyük değişiklik beklenmiyor
Biden’ın ilk teklifinde Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) harcamalarını enflasyona göre sabit tutması liberallerin tepkisini çekti. Liberaller Pentagon bütçesinin kesilmesini isterken şahinler ise bütçenin arttırılmasını talep ediyor.
Cuma günü açıklanacak bütçe Biden’ın planlarının Ortadoğu’yu odak noktası olmaktan ne kadar çıkarmayı planladığını, Afganistan’dan asker çekilmesinin mali etkisini ve Çin gibi yükselen tehditlere ayrılacak kaynakların düzeyini de ortaya koyabilir.
Bütçe aynı zamanda Biden’ın Pentagon’un siber suçlar ve iklim değişikliğiyle mücadele ile çevre düzenlemeleri konusunda aracılık yapmaya ne kadar yatırım yapmasını istediğini gösterecek.
Bütçe, Lockheed Martin şirketinden 85 adet beşinci nesil F-35 savaş uçağı siparişini de içeriyor. Kongre üyeleri yakın zamanda Biden’a yazdıkları mektupta programı ve programın yarattığı istihdam olanaklarını desteklemesini istemişti.
İsrail’e yardım tartışma yaratıyor
Bernie Sanders gibi bazı ilerici Kongre üyeleri Hamas militanlarının roket saldırılarına yanıt olarak İsrail’in Gazze’de onlarca sivilin ölümüne neden olan hava saldırılarının ardından Biden’dan İsrail’e yapılan askeri yardımı kesmesini istiyor.
Ancak Başkan’ın Beyaz Saray’daki danışmanları İsrail’e askeri yardım programının süreceği mesajını verdi.
Öte yandan İsrail ve Hamas arasında 11 gün boyunca süren çatışmalarda ABD’nin diplomatik çabalarında önemli arabuluculuk rolü üstlenen Mısır’ın da Cumhurbaşkanı Abdulfettah El Sissi’nin siyasi muhaliflerine baskı uygulamasına karşın ABD yardımı alan ülkelerden biri olmaya devam etmesi bekleniyor.
Bütçenin, iktisatçılar, siyasi muhalifler ve yatırımcılar tarafından yoğun bir şekilde incelenecek olan ayrıntılı ekonomik büyüme varsayımlarını ve bütçe açığı tahminlerini de içereceği sanılıyor.
Biden, yatırım planının istihdam imkanı, araştırma için kaynak ve işgücü sağlayarak ekonomik büyümeyi arttırmasını umuyor.
Biden’ın yaşlılar ve engelliler için ev bakımının karşılanması önerisi Medicaid sağlık sigortası programının kaynağının arttırılmasını gerektirebilir. Bu artışın on yılda 400 milyar dolardan fazla bütçe açığına neden olabileceği sanılıyor ve eleştirilere hedef oluyor.
Biden'in bütçe teklifinin, ABD’nin sera gazı emisyonunu gelecek 10 yılda yüzde 50’den fazla azaltarak 2005 seviyesinin altına çekme hedefini de desteklemesi bekleniyor.
