Biden yönetimi Afganistan’dan kaotik çekilme konusunda bir önceki Donald Trump yönetimini sorumlu tuttu. Beyaz Saray 12 sayfalık Afganistan değerlendirme raporunda tahliyelerin daha önce başlamış olması gerektiğini kabul etti; ancak Trump yönetiminde çekilmeye ilişkin planlama eksikliğinin seçenekleri kısıtladığı belirtildi.
Beyaz Saray ABD’nin en uzun savaşının sonlandırılmasıyla ilgili yapılan değerlendirmeye ilişkin sonuçların özetini kamuoyuyla paylaştı.
Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından kaleme alınan değerlendirmede Afganistan’dan çekilme sürecine ilişkin Trump yönetiminde alınan kararların Biden yönetimini önemli ölçüde kısıtladığı savunuldu.
“Tahliyeler daha önce başlamalıydı”
Raporda Afganistan’dan ABD vatandaşlarının ve müttefiklerin tahliyesinin daha önce başlamış olması gerektiği kabul edildi; ancak gecikmede Afgan hükümeti ve ordusunun yanı sıra askeri ve istihbarat birimlerin değerlendirmelerinin de sorumluluğunun olduğu kaydedildi.
Başkan Biden göreve geldiğinde Afganistan’da Taliban’ın 2001’den bu yana askeri olarak en güçlü konumda olduğu ve ülkenin neredeyse yarısının Taliban kontrolunda olduğuna dikkat çekildi.
Raporda ABD istihbarat camiasının Afgan ordusunun savaşma isteğine ilişin aşırı iyimser bir değerlendirme yaptığı; sorunlu çekilme sürecinde bunun da etkili olduğu kaydedildi.
Çekilme doğru karar mıydı?
Başkan Biden’ın ABD askerlerinin çekilme hızı konusunda askeri komutanların tavsiyelerine kulak verdiği vurgulandı, “Daha fazla zaman, daha fazla maddi kaynak ya da daha fazla askerin Afganistan’da farklı bir sonuç getireceğine ilişkin hiçbir işaret yoktu” denildi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby bugün düzenlediği basın toplantısında, Başkan Biden’ın Afganistan’dan çekilmenin hala doğru karar olduğunu düşünmeye devam ettiği; ordunun süreci yönetmesinden gurur duyduğunu söyledi.
Başkan Biden’ın alınan kararlardan ve çekilmeye giden süreçte atılan adımlardan dolayı bir pişmanlık yaşayıp yaşamadığı sorularına net yanıt vermekten kaçınan Kirby, raporun amacının hesap vermekten çok, gelecekte alınabilecek kararlar için süreçte yaşananların daha iyi anlaşılması olduğunu vurguladı.
“Afganistan’dan çıkarılan dersler Ukrayna’da kullanıldı”
Beyaz Saray Afganistan’da yapılan hataların Ukrayna krizinin daha iyi yönetilmesine yardımcı olduğunu belirtiyor.
Raporda Rusya’nın Ukrayna işgalini başlattığı Şubat 2022’den önce en kötü senaryoların simülasyonunun yapıldığı ve Moskova’nın niyetine ilişkin istihbaratın işgalden aylar önce paylaşılması için harekete geçildiği hatırlatıldı.
Değerlendirmede, “Gittikçe kötüleşen bir güvenlik durumuyla karşı karşıya kaldığımızda daha erken aşamada tahliyelere öncelik veriyoruz” denildi.
“Devir-teslim süreci önemli“
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, Başkan Biden’ın kendisinden önceki başkan Trump’tan Afganistan’da seyreltilmiş bir operasyon miras aldığını ve bu durumun verilen karşılığı olumsuz etkilediğini söyledi.
Yeni başkan göreve gelirken devir teslim sürecinin önemine dikkat çeken John Kirby, “Geçiş dönemleri önemli. Burada aldığımız ilk ders bu” diye konuştu.
“Taliban’la anlaşma başka seçenek bırakmadı”
ABD’nin çekilmesinden bu yana Başkan Biden, kendisinden önceki başkan Donald Trump döneminde Taliban’la varılan anlaşmanın ABD’ye Afganistan’dan çekilmekten başka bir imkan vermediğini dile getiriyor.
Anlaşma çok sayıda analist tarafından Afganistan’da ABD’nin desteklediği hükümetin altını oymakla eleştirilmişti.
Afgan hükümeti Katar’ın başkenti Doha’da varılan anlaşmanın ardından beş bin Taliban mahkumunu serbest bırakmıştı. Taliban barış görüşmelerine katılmak için bu koşulu öne sürmüştü.
Cumhuriyetçilerden sert eleştiri
Kongre’deki Cumhuriyetçiler Kabil’deki havaalanında 13 ABD askerinin hayatını kaybettiği intihar saldırısını gündeme getirerek Afganistan’dan çekilme sürecini sert şekilde eleştirmişti.
Patlamada ağır yaralanan eski ABD askeri Tyler Vargas Andrews geçtiğimiz ay Kongre’de düzenlenen bir oturumda Afganistan’dan çekilmenin bir felaket olduğunu söylemişti.
Biden yönetimi Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon’un Afganistan’dan çekilmeye ilişkin yaptığı daha ayrıntılı değerlendirmenin Kongre’ye gönderileceğini ancak çok gizli olduğu belirtilen bu raporların kamuoyuyla paylaşılmayacağı belirtildi.
Cumhuriyetçiler Afganistan’dan çekilmeye ilişkin gizli yazışmaların Kongre’ye iletilmesini talep ediyor.
Cumhuriyetçiler’in çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Michael McCaul Kongre celbi çıkararak, Dışişleri Bakanı Antony Blinken’dan, çekilmeden kısa süre önce Kabil’deki ABD Büyükelçiliği’nde görevli diplomatlar tarafından iletilen yazışmayı talep etmişti.
