Başkan Joe Biden, göreve geldikten bir gün sonra 200 sayfalık ulusal Corona virüsü planını madde madde açıkladığında halk sağlığı uzmanlarından takdir gördü.
George Washington Üniversitesi'nde kamu sağlığı profesörü olan Leana Wen, bu alanda çalışanlar olarak Trump yönetiminden bir plan istediklerini söyleyenlerden. Baltimore şehrinin eski sağlık yetkilisi olan Wen, "Bu plan aylar önce olsaydı, ülkemiz için ne kadar büyük bir fark olurdu" dedi.
Öte yandan Brown Üniversitesi Kamu Sağlığı Fakültesi dekanı Ashish Jha, Biden yönetiminin ortaya koyduğu planın dahiyane bir fikir olmadığını söylüyor, zira Jha’ya göre olması gereken bu. Jha, "Kelimenin tam anlamıyla temel halk sağlığı. Ve son yönetim hiçbir şey yapmadığı için dahice görünüyor" şeklinde konuşuyor.
Gecikmiş olsa da artık bir plan yürürlükte olduğuna göre, halk sonuç bekliyor. Johns Hopkins Üniversitesi'nden alınan verilere göre, ABD’de her gün ortalama üç bin kişi Corona virüsü nedeniyle hayatını kaybediyor. Ekonomik faaliyetlerin çoğu bir yıldır askıya alınmış durumda ve virüs mutasyona uğrayarak daha bulaşıcı hale geliyor.
Biden'ın planının başarılı olup olmadığı nihayetinde Corona virüsünden can kaybı hızının azalıp-azalmadığına göre değerlendirilecek. Ancak halihazırda ülkede ortaya çıkan yeni, daha hızlı yayılan virüs tipleri gibi bazı etkenler, yönetimin kontrolu dışında.
Leana Wen’e göre Biden yönetimi, attığı ve atacağı adımlarla değendirilmeli. Mesela temas takibi için yeterli test kriterlerine ulaşabiliyorlar mı? Özellikle aşılamayı istenen seviyeye getirebiliyorlar mı?
Aşılar
Biden'ın orijinal planı, görevdeki ilk 100 gününde 100 milyon aşı dozu dağıtmaktı.
Ancak ülkedeki aşılama merkezlerinin halihazırda günde yaklaşık 1 milyon doz aşı yaptığı göz önüne alındığında, Biden'ın daha fazlasını hedeflemesi gerektiğini söyleyenler var.
Kamu sağlığı profesörü Leana Wen de "Kendileri ve ülke için çıtayı düşük tutamazlar. Cesur hareket etme zamanı" diyenlerden.
Ancak sürecin ne kadar hızlandırabileceği de sınırlı olabilir. Çünkü Moderna ve Pfizer-BioNTech aşıları özel üretim süreçleri gerektiriyor.
Yine de Biden Pazartesi günü gazetecilere yaptığı açıklamada, üreticilerin daha fazlası için çalışmayı kabul ettiğini söyledi.
Biden, "Eskilerin dediği gibi Tanrı'nın lütfu ve komşunun iyi niyetiyle bir terslik olmazsa, kapasiteyi günde 1 milyon yerine 1,5 milyon doza çıkarabileceğimizi düşünüyorum" dedi.
Biden'ın ayrıca, programın gerisinde kalan ve karmaşık bir aşı dağıtım programını düzeltmesi gerekecek.
25 Ocak haftasına gelindiğinde eyaletlere dağıtılan dozların yarısından biraz fazlası uygulanmıştı. Aşı olmak isteyen birçok kişi, yoğun telefon hatlarında ve internet sitelerinde randevu almaya uğraşıyor. Sağlık merkezleri aşılama planlarında zorlanıyor çünkü ne kadar aşının ne zaman bulunacağına dair güvenilir bilgilere sahip değiller. Bazıları, bekledikleri dozları almadıkları için aşı randevularını iptal etmek zorunda kaldı.
Test, takip, tecrit
Salgının başlangıcından bu yana ABD'de virüs testlerinin yetersiz olması, gecikmesi ve kayıtlara geçmesindeki karışıklıklar sorun yarattı.
Biden planı, testleri arttırmayı öngörüyor. Bir hedef belirlenmiş değil; ancak Brown Üniversitesi Kamu Sağlığı Fakültesi dekanı Ashish Jha, gelecek bir veya iki ay içinde sayıların ikiye katlanması gerektiği fikrinde.
Jha, mekanlar yeniden açılmaya çalışırken, okullar ve işyerleri de dahil olmak üzere şu anda olduğundan çok daha fazla yerde test yapılmasını destekliyor.
Biden yönetimi, Corona virüsünü kontrol altına alma çalışmaları hakkında daha fazla veri toplamayı planlıyor. Ulusal İlçe ve Şehir Sağlığı Yetkilileri Birliği’nin (NACCHO) hükümet ve halkla ilişkiler şefi Adriane Casalotti, bu verilerin bir test olabilmek için ne kadar beklendiğini ve sonucun çıkmasının ne kadar sürdüğünü içermesi gerektiğini söyledi.
Casalotti, "Eğer test sonucunun açıklanması birkaç gün sürüyorsa, o kişi zaten bir sürü insanla etkileşime girmiş ve virüsü potansiyel olarak yaymış oluyor’’ diyor. Salgın başlayalı bir yıl olmasına rağmen bazı bölgelerde hala gecikmeler yaşanıyor.
Diğer bir önemli soru, testleri pozitif çıkan kişilerin ne kadar hızlı tecrit altına alınabileceği.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri eski müdürü ve kar amacı gütmeyen küresel sağlık kuruluşu Resolve to Save Lives'ın (Hayat Kurtarmak İçin Çözüm) CEO'su Tom Frieden, "Bu çok basit bir soru, ancak ülkedeki çok az kurum buna yanıt verebilir" diyor.
Frieden’a göre bu verileri toplamak zor olacak çünkü ABD’nin parçalı sağlık sistemi, bilginin farklı tedarikçiler, hastaneler ve devlet kurumları arasında dağılmış olduğu anlamına geliyor.
Kamu sağlığı alanında istihdamı arttırmak
Corona virüsü ile mücadeleyi yoğunlaştırmak daha fazla kişiyi işe almak anlamına gelecek. NACCHO'ya göre 2008'den beri yerel sağlık birimleri, tam zamanlı çalışanlarının yaklaşık yüzde 16'sını kaybetti.
Kamu sağlığı sistemlerinin kronik olarak yetersiz fondan muzdarip olduğunu söyleyen Wen, bu durumun olumsuz sonuçlarını pandemi sırasında gördüklerini söyledi. Bu nedenle de salgınla mücadale çabaları arttırılamadı.
Ulusal İlçe ve Şehir Sağlığı Yetkilileri Birliği yetkilisi Casalotti’ye göre Biden’ın 100 bin kamu sağlığı çalışanının istihdam edilmesi önerisi epey büyük bir sayı zira mevcut işgücü 136 bin civarında.
Yerel sağlık birimlerinin yardıma ihtiyacı var, ancak yalnızca Corona virüsü salgını için değil. Bir yandan da pandemi bittikten sonra yeni işe alınanların akıbetinin ne olacağı bilinmiyor.
Biden'ın yeni sağlık çalışanlarının masraflarının karşılanması için Kongre'ye ihtiyacı olacak. Demokrat Parti kontrolundaki Temsilciler Meclisi, geçen yıl işgücünde artışı içeren bir yasa tasarısını kabul etmiş, ancak tasarı Cumhuriyetçi Senato’da kabul görmemişti. Biden'ın 1,9 trilyon dolarlık yeni Corona virüsü yardım paketi bu tasarıyı da içeriyor, ancak paketin kaderi belirsiz.
Maskeler
Uzmanlar, Biden yönetiminin maske takma oranlarını arttırdığını görmek istiyor. Maske takmamak, eski Başkan Donald Trump döneminde siyasi bir duruş haline geldi. Maskelerin virüsün yayılmasını azalttığı kanıtlansa da anketler, Cumhuriyetçiler’in Demokratlar’a göre daha az maske kullandığını gösteriyor.
Biden, halktan federal binalarda, uçaklar, trenler ve otobüsler dahil olmak üzere eyaletler arası ulaşımda maske takmalarını istedi. Görevdeki ilk 100 günü için Amerikan halkından talebi bu; ancak Biden’ın ülke çapında böyle bir talimat yetkisi yok. Bu yetki eyalet valilerine ait; ancak 13 eyalette maske zorunluluğu bulunmuyor.
Kişisel koruyucu ekipman
Sağlık çalışanları pek çok yerde hala N95 maskelerini ve tek kullanımlık olması amaçlanan diğer kişisel koruyucu ekipmanları yeniden kullanmak zorunda.
Biden, şirketlere pandemiyle savaşmak için maskeler, eldivenler ve diğer kişisel koruyucu ekipmanlar da dahil olmak üzere temel malzemeleri arttırma emri vermek için Savunma İmalat Yasası'na başvurdu.
Trump da bu yasayı devreye sokmuştu; ancak tedarikte hala gecikmeler yaşanıyor.
Leana Wen, ABD halkının gözünün, Biden yönetiminin taahhütlerini yerine getirip getiremeyeceğinde olacağını vurguluyor. Zira Başkan Biden, salgın şiddetlenirken halktan fedakarlık yapmalarını istiyor, işyerlerini kapalı tutuyor ve sevdikleriyle bir araya gelmelerine karşı çıkıyor. Bunun karşılığında halkın da yönetimin daha zor meselelerin üstesinden gelebildiğini görmesi gerekiyor.
