Başkan Joe Biden, Beyaz Saray’da Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile biraraya geldi. Görüşme gelecek ay Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile Biden arasında planlanan olası bir görüşmenin habercisi olarak görülüyor.
Biden-Wang görüşmesi, Rusya-Ukrayna savaşı ve İsrail-Hamas çatışmaları sürerken, ilişkileri istikrara kavuşturma yollarını arayan iki ülke arasındaki bir dizi üst düzey temasın sonuncusu oldu.
Beyaz Saray, Biden'ın "hem ABD hem de Çin'in, ilişkilerdeki rekabeti sorumlu bir şekilde yönetmeleri ve açık iletişim hatlarını sürdürmeleri gerektiğini vurguladığını" ve "küresel zorlukları ele almak için birlikte çalışmaları gerektiğinin altını çizdiğini" söyledi.
Biden yönetimi sözcülerinden John Kirby, Biden ve Wang’ın Beyaz Saray'ın Roosevelt Odası’nda biraraya geldiğini ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın da görüşmeye katıldığını söyledi.
Kirby, Biden'ın görüşmeyi "olumlu bir gelişme ve diyaloğu sürdürmek için iyi bir fırsat" olarak gördüğünü söyledi.
Xi'nin Haziran ayında Blinken ile biraraya gelmesinin ardından Biden'ın Wang ile görüşmesi zaten bekleniyordu.
Biden-Xi görüşmesi olacak mı?
Pekin, Xi'nin gelecek ay San Francisco’da yapılacak yıllık Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği zirvesi için ABD’ye gidip gitmeyeceğini henüz teyit etmedi. Ancak Biden iki lider arasında bir görüşmenin mümkün olduğunu söyledi.
Kirby, Biden'ın Xi ile "tekrar görüşmeyi kesinlikle beklediğini" kaydetti ve "Bunun olacağından eminiz" dedi.
Üst düzey ABD yetkilileriyle görüşmek üzere üç günlük ziyaret için Washington'da bulunan Wang, bu sabah Blinken ile ikinci kez biraraya geldi. Dün yapılan ilk görüşmenin ardından Çin tarafı "iki taraf yapıcı bir atmosferde Çin-ABD ilişkileri ve ortak endişe konuları hakkında derinlemesine görüş alışverişinde bulundu" açıklamasını yapmıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasında ise iki liderin "farklılık alanlarını" ve "işbirliği alanlarını" ele aldıkları belirtilirken Blinken'ın "ABD'nin kendi çıkar ve değerlerinin yanısıra müttefik ve ortaklarının çıkar ve değerlerini de savunmaya devam edeceğini yinelediği" ifade edildi.
Wang dünkü toplantı öncesinde yaptığı açıklamada Çin'in amacının "ilişkiyi mümkün olan en kısa sürede sağlıklı, istikrarlı ve sürdürülebilir kalkınma yoluna sokmak" olduğunu söylemişti.
ABD, Çin’in Rusya’ya desteğinden ve İsrail-Hamas savaşına nispeten sessiz kalmasından rahatsız
Amerikalı yetkililer Wang'a, sorumlu bir uluslararası oyuncu olarak görülmek istiyorsa Çin'in dünya sahnesindeki rolünü arttırmasının önemi konusunda baskı yapacaklarını söylediler. ABD, Çin’in Ukrayna'ya karşı savaşta Rusya'ya verdiği destekten ve İsrail ile Hamas arasındaki savaşa nispeten sessiz kalmasından rahatsız.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matthew Miller dünkü basın brifinginde, "Çin, etkili bir güç olarak sahip olduğu tüm imkanları Ortadoğu'da sükuneti teşvik etmek için kullanmalı. Çin'in bölgedeki bir dizi ülkeyle ilişkileri olduğunu biliyoruz ve onları bu ilişkileri, sahip oldukları iletişim hatlarını sükunet ve istikrarı teşvik etmek için kullanmaya teşvik ediyoruz" dedi.
Amerikalı yetkililer, Çinlilerin Hamas'ın başlıca destekçilerinden olan İran'a karşı önemli bir kozları olduğuna inanıyor.
Wang ilişkilerde gerilimin yüksek olduğu bir zamanda ABD’ye geldi
Wang, ABD'nin ileri teknoloji ihracat kontrolleri ve Çin'in Doğu ve Güney Çin denizlerindeki daha iddialı eylemleri dahil, iki ülke arasındaki gerilimin yüksek olduğu bir dönemde Washington'a geldi.
ABD ordusu dün, bir Çin savaş uçağının Güney Çin Denizi üzerinde bir Amerikan B-52 bombardıman uçağının üç metre yakınından uçarak neredeyse bir kazaya neden olduğunu gösteren bir video yayınladı. ABD Savunma Bakanlığı, bu ayın başlarında da, son iki yılda Çin uçakları tarafından ABD savaş uçaklarına yapılan 180'den fazla tacizin bazılarının görüntülerini yayınladı.
ABD ayrıca, Çin gemilerinin Güney Çin Denizi'ndeki tartışmalı bir kıyı açıklarında iki Filipin gemisini engellemesi ve gemilere çarpmasının ardından, bir güvenlik anlaşması kapsamında silahlı bir saldırı durumunda Filipinler'i savunacağı uyarısını yeniledi.
Pekin de USS Ralph Johnson'ın keskin bir dönüş yaparak bir Çin donanma gemisinin pruvasının önünden geçtiği görüntüler dahil, bölgedeki yakın temaslarla ilgili kendi videolarını yayınladı. ABD destroyeri ayrıca, iki Çin gemisi arasında seyrederken görüntülendi.
Çin Savunma Bakanlığı sözcüsü Kıdemli Albay Wu Qian, videoların "ABD'nin gerçek provokatör, risk yaratan ve oyun bozan" olduğunu gösterdiğini söyledi.
Pentagon, Çin'in USS Ralph Johnson'ın hareketlerine ilişkin nitelemesini reddetti ve videonun sadece "90 dakikalık bir olayın kırpılmış bölümlerini" içerdiğini söyledi. Pentagon, geminin "uluslararası hukuka uyduğunu" ve "yasal, güvenli ve kararlı bir şekilde faaliyet gösterdiğini" savundu.
Tayvan’ın da görüşmelerde gündeme gelmesi bekleniyor
Wang'ın Washington ziyareti sırasında Pekin'in Çin topraklarının bir parçası olarak gördüğü Tayvan'ı da görüşmesi bekleniyor. Pekin gerekirse adayı güç kullanarak ele geçirme tehdidinde bulunurken, Tayvan ile güvenlik anlaşması olan Washington güç kullanımına karşı çıkıyor.
Her iki taraf da Biden ve Xi'nin gelecek San Francisco'da yapılacak Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği liderler toplantısında biraraya gelip gelmeyeceğini doğrulamış değil. Ancak uzmanlara göre Wang'ın ziyareti, bu olasılığın son derece yüksek olduğunu gösteriyor ve süren görüşmeler de büyük olasılıkla gündemi belirlemek ve potansiyel çözümleri müzakere etmekle ilgili.
Çin Cumhurbaşkanı Xi, ABD'ye en son 2017 yılında gelmiş ve eski Başkan Donald Trump kendisini Florida'daki Mar-a-Lago konutunda ağırlamıştı.
2021'de göreve gelen Biden, Xi'yi henüz ABD topraklarında ağırlamadı. İki lider en son Kasım 2022'de Endonezya'nın Bali kentinde, G-20 toplantıları sırasında biraraya gelmişti.
ABD-Çin ilişkileri 2018 yılında Trump yönetiminin 50 milyar dolar değerinde Çin malına ağır gümrük vergileri getirmesiyle bozulmaya başladı. Şincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki hak ihlalleri, Güney Çin Denizi’ndeki askeri gerilimler, Tayvan, teknoloji ve COVID-19 salgını ve geçen Şubat ayında Çin casus balonlarının ABD üzerinde uçması ilişkileri daha da kötüleştirmişti.
Forum