Amerika’nın en uzun savaşında önemli bir dönüm noktası yaklaşıyor. Başkan Joe Biden’ın seçenekleri ise Eski Başkan Donald Trump’ın söz verdiği gibi Mayıs ayı itibarıyla bütün askerleri Afganistan’dan çekmek ve aşırı tehlikelerin yeniden ortaya çıkmasını risk etmek ya da bu ülkede kalarak ve savaşı uzatarak Taleban’ı zayıf hükümetle barışa zorlamak.
İkinci seçenek en muhtemel olanı gibi görünüyor. Ancak yetkililer hala bir karar alınmadığını hatırlatıyor.
Afganistan yeni yönetimin en zorlu ve en acele alması gereken kararlardan biri. Amerikan kamuoyu savaşın nerdeyse 20 yıllık olduğunun farkında olmakla birlikte Amerikan askerlerini şimdi ülkeden çekmenin Taleban’a çok fazla avantaj sağlayacağının farkında. Bu aynı zamanda Amerikan ve koalisyon askerleri ve Afgan sivillerin ülkeye katkılarına gölge düşürecek.
Biden göreve başladığından bu yana Afganistan konusunda ayrıntılı bir yorum yapmış değil. 2009’da başkan yardımcısıyken bu ülkedeki asker sayısının azaltılmasını ve aşırıcılık yanlısı gruplara odaklanılması çağrısı yaptı. Ancak dönemin başkanı Barack Obama asker sayısını 100 bine çıkarma kararı aldı.
Obama’nın planı iyi gitmedi ve Donald Trump 2017’de Beyaz Saray’a geldiğinde Obama asker sayısını 8500’e düşürmüştü. Trump rakamı daha sonra birkaç bin yükseltti. Trump yönetimi Taleban’la Şubat 2020’de koşullu bir barış anlaşmasına varınca bu sayı geçen ay 2500’e indi.
Biden ise seçim kampanyası sırasında Afganistan’da teröre karşı bir güç bulundurabileceğini belirtmiş ve savaşı sorumlulukla sona erdireceğini kaydetmişti.
Dış İlişkiler Konseyi’nin geçen yılki yazılı sorusuna yanıt olarak Biden, muharip birlikleri ilk döneminde geriye getireceğini belirtmişti. Biden, Afganistan’daki Amerikan askeri varlığının sadece teröre karşı operasyonlara odaklanacağını vurgulamıştı. Bu arada Amerikan askerlerinin bu ülkedeki görevi birkaç yıl önce muhariplikten Afgan güçlerine tavsiyeye geçiş yapmış durumda.
Yönetim Şubat 2020 tarihli Doha anlaşması olarak nitelenen belge üzerinde çalıştığını belirtiyor. Anlaşmaya göre Taleban Amerikan ve koalisyon güçlerine saldırmaya son veriyor ve Kabil hükümetiyle barış görüşmelerine başlıyor. Bunun karşılığında da 1 Mayıs 2021’e kadar bütün yabancı güçler Afganistan’dan çekiliyor.
Üst düzey Amerikalı yetkililer aylardır Taleban’ın Doha vaatlerini yerine getirmediğini belirtiyor. Yönetimin değerlendirmesi devam etse de 1 Mayıs’tan sonra Amerikan askerlerinin bu ülkede kalması büyük bir olasılık.
"1 Mayıs’a çok bir süre kaldı ve yakında Afganistan’daki 10 bin yabancı askeri düzenli bir şekilde çekmek için çok geç olacak." Bu sözler Amerika Savunma Bakanı Lloyd Austin’e ait. Austin, geçen hafta Amerika’nın müttefiklerine bu ülkeden aceleci bir şekilde çekilme olmayacağını ve Washington’un diplomasiye odaklandığını kaydetti.
Amerika Savunma Bakanı, şiddetin Afganistan’da şu sıralar fazla olduğunu ve Afganistan’ın liderlik ettiği görüşmelerde daha fazla ilerleme sağlanması gerektiğini vurguladı. Austin, bütün taraflara barışa doğru bir yol seçmeleri çağrısında da bulundu.
Kongre’nin yetkilendirdiği Afganistan Çalışma Grubu’nun raporuna göre Taleban’ın anlaşmaya uymaması 1 Mayıs tarihini geçersiz kılıyor.
Grubun üyeleri arasında bir dönem Afganistan’daki Amerikan askerlerine komuta eden Eski Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford da var. Raporda 1 Mayıs tarihinin uzatılması için diplomatik çabalara hız verilmesi çağrısı yapılıyor.
Raporda daha fazla Amerikan askerinin ülkeden çekilmesinin Taleban’ın terörist grupları denetim altına alma isteğine, Taleban’ın Afgan halkına yönelik şiddeti azaltmasına ve kapsamlı siyasi bir anlaşmaya doğru gerçek bir ilerlemeye bağlı olması gerektiği vurgulandı.
Raporda barış müzakerelerinde ilerlemeye bağlı olmayacak şekilde Amerikan askerlerinin çekilmesinin Amerika’nın bu ülkeye mali yardımının sona ermesine ve Amerikan Büyükelçiliği’nin kapanmasına neden olacağı da vurgulandı.
Raporda bunun yüksek oranda riskli ve hatta tehlikeli olacağı uyarısı yer aldı.
Colombia Üniversitesi profesörü Stephen Biddle de Trump yönetiminin çekilme konusunda özel olarak tarih vermesinin muhtemelen hata olduğunu belirtiyor.
Bu gelişmeler ve açıklamalar Amerikan askerinin 1 Mayıs'tan sonra Afganistan'da kalma ihtimalini güçlendiriyor.
