Beyaz Saray’daki Trump-Erdoğan görüşmesinden Rus hava savunma sistemi S-400 krizi konusunda şimdilik çözüm çıkmadı. Trump “S-400 alımı bizim için çok ciddi zorluk yaratıyor” mesajını verdi. Beyaz Saray "Diğer alanlarda ilerleme için S-400’e ilişkin konuların çözülmesi hayati önem taşıyor” dedi.
İki lider Beyaz Saray’da baş başa görüşme ve beş Cumhuriyetçi senatörün de son anda katıldığı heyetlerarası görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi.
Basın toplantısına Başkan Donald Trump’ın geçen ay Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a hitaben kaleme aldığı ve “gayri diplomatik” bir dili olduğu gerekçesiyle tartışma yaratan mektup gündeme geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Trump’ın Erdoğan’a Suriye’nin kuzeyinde operasyon yapma çağrısında bulunduğu ve kendisine hitaben “Aptal olma, sert adam olma” sözleriyle seslendiği mektupla ilgili soruya “Mektubu aynen takdim ettik” dedi.
Erdoğan’dan Mazlum Kobani mesajı
Cumhurbaşkanı Erdoğan basın toplantısında Başkan Trump’ın daha önce birkaç kez telefon görüşmesi gerçekleştirdiği ve bazı Kongre üyelerinin de Washington’a davet ettiği YPG yetkilisi Mazlum Kobani hakkında Türkiye’nin tezlerini anlattı. “Bu kişinin ABD’de muhattap alınmasını üzüntüyle karşıladım. Bu kişi şu anda Türkiye’de hapiste olan Apo’nun manevi oğlum dediği bir kişidir” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Washington ziyareti öncesinde Türkiye’de yaptığı açıklamada, Mazlum Kobani ile ilgili bilgileri içeren ve bu kişinin Türkiye’de hangi terör saldırılarından sorumlu olduğuna ilişkin bilgilerin ABD tarafıyla paylaşılacağını söylemişti.
Mazlum Kobani’nin diğer ismi Ferhad Abdi Şahin’i kullanan Erdoğan, bu kişinin hem ABD hem de Rusya tarafından muhattap alınmasını eleştirdi. Ferhad Abdi Şahin’in terörist olduğuna ilişkin CIA’in elinde de belgelerin olduğunu belirtti. ABD tarafına bu konuda Türkiye’nin hassasiyetini ilettiklerini söyledi.
Başkan Trump ise uluslararası basında Mazlum Kobani adıyla bilinen YPG yetkilisinin olası Washington ziyareti konusundaki soruya kaçamak yanıt verdi. “Kendisiyle yakın bir işbirliğimiz var. Cumhurbaşkanı’yla da yakın işbirliğimiz var” demekle yetindi.
“Bizim sorunumuz Kürt kardeşlerimizle değil, teröristlerle”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a basın toplantısında Kürt bir gazeteci “Iraklı Kürtlerle yaptığınız gibi Suriye Kürtleri'yle de müzakere yoluna neden gitmediniz?” sorusu yöneltildi. Erdoğan soruya “Bizim Kürtlerle sorunumuz yok. YPG’li teröristlerle sorunumuz var. Suriyeli Kürt kardeşlerimizle sorunumuz yok. Ben (Suriye Cumhurbaşkanı) Esed’e ‘Kürt vatandaşların pasaportlarını ver, yanlış yapıyorsun’ dedim” ifadelerini kullandı.
Erdoğan’a basın toplantısında Türkiye’nin 15 Temmuz darbe girişimini planlamakla suçladığı Fethullah Gülen’in iadesi de soruldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD tarafına bu ziyarette de belgelerin iletildiğini belirtti, “Biz nasıl iadesi talep edilen teröristi veriyorsak, teröristbaşı olarak gördüğümüz bu kişi de bize verilmeli” mesajını verdi.
Başkan Trump ise ortak basın toplantısında söze Türkiye’nin geçen Mayıs ayında serbest bıraktığı eski NASA çalışanı Serkan Gölge için Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve Türkiye’ye teşekkür ederek başladı. Trump, Serkan Gölge’nin çok uzak olmayan bir gelecekte ABD’ye geleceğini ifade etti.
Trump: “Erdoğan’ın hayranıyım”
Trump Türkiye’nin NATO’nun Afganistan misyonuna yaptığı katkıyı ve IŞİD’le mücadeledeki ortaklığını övdü. IŞİD lideri El Bağdadi’nin ölümüyle sonuçlanan operasyonu gündeme getirerek, “Türkiye belirli bölgelere gireceğimizi biliyordu. Çok çok yardımcı oldular. Terörle mücadeledeki işbirliğinden dolayı Türkiye vatandaşlarına ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a müteşekkiriz” ifadelerini kullandı. Trump Cumhurbaşkanı Erdoğan için de “Onun bir hayranıyım” dedi.
“S-400 alımı bizim için çok ciddi zorluk yaratıyor”
Trump Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı ve ilk kısım teslimatı geçen Temmuz ayında yapılan S-400 füze savunma sistemi için de “Türkiye’nin bu gelişmiş askeri ekipmanı alması bizim için çok ciddi zorluklar yaratıyor. Bundan sürekli konuşuyoruz. Bugün de konuştuk. Bu konuyu çözmeyi umuyoruz. Dışişleri bakanlarımızdan ve ulusal güvenlik danışmanlarımızdan S-400 konusunun çözümü için çalışmalara derhal başlamalarını istedik” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da Türkiye’nin uygun şartların sağlanması halinde ABD üretimi olan Patriot füze savunma sistemini satın alabileceğinin mesajını verdi.
İki liderin görüşmesinde gündemde olan bir başka konu da şu anda 20 milyar dolar olan ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması hedefiydi. Trump bu rakama ulaşılması için çaba gösterilmesi konusunda tarafların mutabık kaldığını söyledi, “Bu konuda büyük ilerleme sağladığımızı düşünüyorum” dedi.
Trump’ın “dost canlısı muhabir” ifadesi damga vurdu
Beyaz Saray’daki ortak basın toplantısının soru-cevap bölümünde gazetecilerle ilginç anlar da yaşandı. Başkan Trump gazetecilere söz verirken “Türkiye’den dost canlısı bir muhabir olsun” dedi. O sırada salonda bulunan ve gün içinde Erdoğan’la görüşmelere katılan Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham’in yanında bulunan ABD’li bir gazeteciye dönerek “Başka türlüsü kalmadı ki” dediği haberlere yansıdı.
Trump Erdoğan’la görüşmelerin verimli geçtiğini söyledi, ayrı ayrı başlıklara değinirken ilerleme sağlandığını, ivme kazanıldığı mesajlarını verdi. Ancak tarafların farklı konu başlıklarında hangi aşamaya gelebildikleri netlik kazanmadı.
İki liderin ortak basın toplantısında 15 Ekim’de İran’a yönelik yaptırımları sistematik şekilde ihlal etmekle suçlanan Halkbank’a olası yaptırım konusu ise gündeme gelmedi.
Beyaz Saray: “S-400’le ilgili sorunların çözümü hayati önem taşıyor”
İki liderin düzenlediği basın toplantısının ardından Beyaz Saray’dan görüşmeye ilişkin yazılı açıklama yapıldı. Açıklamada büyük ölçüde Başkan Trump’ın basın toplantısında kullandığı ifadelere yer verildi.
Ancak açıklamanın son bölümünde Türkiye’nin Rusya’dan S-400 savunma sistemi satın almasının vurgulandığı bölüm dikkat çekti. Açıklamanın o kısmında “"Diğer alanlarda ilerleme sağlamak için, savunma alanındaki ortaklığımızı güçlendirerek, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satın almasına ilişkin konuların çözülmesi hayati önem taşımaktadır" ifadeleri kullanıldı.
