Avrupa Birliği (AB), Corona virüsü krizini dayanışma içinde atlatabilecek mi? Liderler bu sorunun yanıtını, AB’yi kuzey ve güney olarak ikiye bölen ve en sert kırılmalardan birine yol açan "Corona tahvilleri" konusunda yapılacak 23 Nisan zirvesinde verecek.
AB hükümet ve devlet başkanlarından oluşan Avrupa Birliği Konseyi, piyasaların büyük bir dikkatle bekledikleri zirvede, Euro Grubu toplantısında sert tartışmalara yol açan "borçların ortak havuzdan ödenmesi" konusunu karara bağlayacak.
Konsey Başkanı Charles Michel'in daveti üzerine video-konferans yoluyla toplanacak AB liderleri, önce 19 üyeli Euro Grubu Maliye Bakanları'nın 9 Nisan'daki toplantısında varılan 500 milyar euro’luk acil yardım planını onaylayacak. Liderler İtalya ve Hollanda arasında sert söz düellolarına yol açan ve bakanların uzlaşamadığı "Corona tahvilleri" konusunu ele alacak.
İtalya korkusu
Corona virüsü krizinin en sert vurduğu İtalya'nın "yüksek borçları" zirvenin en önemli tartışma konusu olacak. İtalya'nın borçlarının çok yüksek seviyede olması ve Roma'nın kendi ekonomisini ayağa kaldırmak için manevra alanının çok dar olması AB finansal piyasalarını endişelendiriyor. Bu kırılganlık, 2008 krizinin sonuçlarından etkilenen diğer güney Euro Bölgesi ülkelerini de tehdit ediyor. Sonuçta, Euro Grubu'nun zayıf halkası haline gelen bir İtalya tarafından AB'nin istikrarı kaybetmesi ve yeni bir euro krizinin yaşanması riskinden korkuluyor.
Ancak Pandemi'nin Avrupa'daki merkez üssü ve AB'nin zayıf halkası İtalya, ekonomik krizden etkilenen tek ülke olmayacak. İspanya, Yunanistan, Portekiz gibi ülkelerin de İtalya'yı izleme riski oldukça yüksek. Popülist partilerin yükselişte olduğu İtalya’da salgınla ilgili tartışmalar da bu partiler aracılığıyla tetikleniyor. İspanya ve Fransa'da da popülist aşırı sağ partiler harekete geçmek için, sağlık krizinin bitmesini dört gözle bekliyor.
Liderler ortak borç havuzunu tartışacak
Corona tahvillerini en çok savunan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, euro tahvilleri konusunda uzlaşma olmazsa, Euro Bölgesi’nin çökeceğini iddia etti. Zirveye birkaç gün kala İngiliz Financial Times'a röportaj veren Macron, "Avrupa önemli bir dönüm noktasında. AB'nin basit bir ekonomik pazar olmaktan öteye bir anlam taşıyıp taşımadığına karar verilecek. İçimizden bazılarını kurban vererek, tek pazara, tek paraya devam edemeyiz. Bana göre Avrupa politik bir projedir. Eğer şimdi gerekeni yapmazsak, Euro Bölgesi ve Avrupa fikri çökme tehlikesiyle karşı karşıyadır" dedi. Macron dayanışma sergilenmezse, popülist ve aşırı sağ partilerin kazanacağına dikkat çekti.
Fransa 400 milyar euro’luk yeni fon istiyor, Almanya karşı
Emmanuel Macron 23 Nisan zirvesinde, "üye devletlerin ekonomilerinin büyüklüğünden ziyade, ihtiyaçlarına göre finanse edebilmeleri için, ortak bir teminatla ortak borç alabilecekleri" bir fon yaratılması gerektiğini savunuyor. Macron, önümüzdeki zirvede, kabul edilen 500 milyar euro’luk acil yardımın yanı sıra, AB bütçesinden ya da ortak oluşturulacak bir fondan 400 milyar euro'luk ek pay ayrılmasını da istiyor.
AB'yi bölen bu öneriye, İtalya, İspanya ve pek çok üye ülke destek veriyor. Ancak Almanya, Hollanda, Danimarka, Avusturya, İsveç gibi kuzey ülkeleri "borçların ortak ödenmesi için bir havuz oluşturulması" fikrine şiddetle karşı çıkıyor ve bunun kendi vergi mükelleflerini, diğer ülkelerin borçlarından sorumlu kılacağına dikkat çekiyorlar. Özetle Kuzey ülkeleri, İtalya'nın ya da İspanya'nın gevşek bütçe politkalarının bedelini, kendi ülkelerinin ödemesini istemediklerini dile getiriyor.
Alternatif öneriler: "AB Bütçesi genişletilsin"
Zirve yaklaştıkça, AB içindeki bölünme krizinin giderilmesi için yeni fikirler de ortaya atılmaya başlandı. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, 500 milyar euro’luk acil yardım planına ek olarak, "sürekli borçla finanse edilen" 1,5 trilyonluk yeni bir plan hazırlanması gerektiğini savundu.
Corona tahvillerine karşı çıkan bazı ülkelerse, AB'nin 2021-2027 bütçesi arttırılarak, Corona virüsü mücadelesine 7 yıla yayılmak üzere 1 trilyon euro ayrılması fikrini ortaya attı. Bu fikri Euro Grubu Başkanı Portekiz Maliye Bakanı Mario Centeno da destekliyor. Centeno, "Bir sonraki bütçe 2021'de başlayacak. Teşvik fonu Paris'in önerdiği gibi önce ortak borçlanma yoluyla başlar. Bu bize 2020 yazından itibaren krize karşı vurucu bir güç sağlar. Ardından da 2021'de yeni bütçe devreye girer" önerisini getirdi.
Almanya ise eski borçların ortak ödenmesine karşı çıkıyor ancak ortak projeler için borç alınması konusuna açık bir politika izliyor. Başbakan Angela Merkel, geçtiğimiz Pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında, "Ek borçlanma senetleri ihraç etmeye açık olduğunu, devamında AB bütçesine yeni açılımlar getirilebileceğini, Almanya'nın, 500 milyar euro'nun üzerinde de dayanışma çabalarına destek vermeye hazır olduğunu" söyledi.
Avrupa İstikrar Mekanizması Başkanı Klaus Regling, İtalyan Corriere Della Sera gazetesine verdiği söyleşide, AB ekonomisinin yeniden ayağa kalkması için ilk etapta en az 500 milyar euro gerektiğini, ancak ikinci etapta ikinci bir 500 milyar euro’luk pakete ihtiyaç olacağını da vurguladı. Bunun için daha çok AB Bütçesi ve Komisyon'un kullanılması gerekeceğinin altını çizen Regling, AB liderlerine bu yardımı sağlayacak yeni araçları açık fikirlilikle düşünme çağrısı yaptı.
Le Monde gazetesine makale veren iki Fransız ekonomist, Laurence Scialom ve Batpiste Bridonneau, Avrupa Merkez Bankası AMB tarafından tutulan kamu borçlarının bir kısmının iptal edilmesini önerdi. Bunun gayri safi milli hasılanın yüzde 2'si oranında olması ve yalnızca sağlık harcamalarında kullanılmasını önerdi. Fransız ekonomistler, euro tahvilleri için oy birliği gerektiğini, oysa AMB hareketleri için 3'te 2 çoğunluğun oyunun yeterli olduğunu belirtiyor.
AB'nin Corona virüsü krizinin ardından birlik içinde ayakta kalıp kalamayacağı konusunda belirleyici olacak 23 Nisan zirvesinde bu konuda ortak bir çıkış yolu aranacak. Ardından Avrupa Komisyonu 29 Nisan'da Corona virüsü krizi önlemlerine adapte edilecek yeni 7 yıllık bütçe planını açıklayacak. Liderlerin 23 Nisan buluşmasında verecekleri karar, bütçe üzerinde belirleyici olacak.
