Akdeniz’de yıllardır süren göçmen dramına son bir haftada yüzlerce ölümle sonuçlanan yeni trajediler eklenmesi Avrupa Birliği’nin eleştirilerin odağına yerleştirdi. Basın tarafından yoğun şekilde eleştirilen Avrupa Birliği, perşembe günü devlet ve hükümet başkanları düzeyinde olağanüstü nitelikli bir zirve düzenleme kararı alırken Lüksemburg’da toplanan Avrupa Birliği dışişleri ve içişleri bakanları 10 maddelik bir eylem planı üzerinde anlaştı.
Bir önceki Komisyon’un üzerinde çalıştığı ve Lampesuda Adası açıklarında yaşanan bir trajedinin ardından 2013’te üye ülkelerin onayına sunduğu ancak 28 üye ülkeden 24’ünün muhalefetiyle karşılaşan önerilerden esintiler içeren planın en dikkat çeken yanını insani boyutunun daha düşük olması oluşturuyor.
“Akdeniz’in yeni realitesi” haline gelen ölümler için önlem olarak sunulan ve Avrupa Birliği Komisyonu’nun Göç, İçişleri ve Vatandaşlıktan Sorumlu Üyesi Dimitris Avramopoulos tarafından açıklanan planın ana unsurları arasında birini kaçakçıların yakalanması ve kullandıkları gemilerin batırılması için sistematik çaba harcanması da yer alıyor.
Avrupa Birliği, gemi batırma yöntemini Somali açıklarında 6 yılı aşkın süredir yürüttüğü Atalanta Operasyonu bağlamında korsanlara karşı uyguluyor. Bu yöntemle elde edilen olumlu sonuçlar Avrupa Birliği’ni Akdeniz’de de benzer nitelikli bir yaklaşım sergilemeye itti.
Bu yöntemin uygulanmasında askeri operasyon kaçınılmaz olacak. Askeri yöntemlere başvurulması için ise Birleşmiş Milletler görevlendirmesi gerekecek.
“Gemi batırma” yönteminin yanı sıra halen devrede olan Triton Operasyonu’nun mali olanaklarında ve kullanılan unsurlarda artış sağlanacak. Bazı Avrupa Birliği yetkilileri aylık maliyeti 2.9 milyon Euro düzeyinde olan operasyonun bütçesinin ikiye katlanabileceği yönünde sinyaller verirken Avrupa Birliği Komisyonu rakamlardan konuşmak için henüz erken olduğunun altını çiziyor. Triton ve bir başka operasyon olan Poseidon’un operasyon alanının büyütülerek müdahale alanının genişletilmesi de gündemde. Triton, İtalya’nın yürüttüğü çok daha kapsamlı ve yüksek maliyetli Mare Nostrum Operasyonu’na Avrupa Birliği’nden destek gelmemesine tepki olarak sona erdirmesi üzerine devreye soulmuştu.
Planın dikkat çeken maddelerinden birini yaklaşık 5 bin göçmenin Avrupa ülkelerine dağıtılmasına olanak sağlayacak bir düzenleme getirmesi oluşturuyor. Ancak bunun gönüllülük temeline dayanması başarı şansı konusundaki soru işaretlerini de beraberinde getiriyor. Öneri çerçevesinde ekonomik amaçla göç edenlerin ve ülkelerinde risk altında olmayanların geri gönderilmesi öngörülüyor.
Planın diğer unsurları şu maddelerden oluşuyıor:
-Tüm göçmenlerin parmak izleri alınacak.
-Konuyla ilgili AB birimleri düzenli şekilde toplanarak kaçakçıların operasyon yöntemleri konusunu masaya yatıracak.
-İtalya ve Yunanistan’a sığınma başvurularını ele almak üzere özel ekipler gönderecek.
-Acil yerleştirme mekanizmaları devreye sokulacak.
-Yasa dışı göçmenlerin çabuk şekilde geri gönderilmelerini sağlayacak yeni bir program hayata geçirilecek.
-Libya’yı çevreleyen ülkelerle angajman artırılacak özellikle Nijer’e yönelik inisiyatif hızlandırılacak.
-Göç konusunda kilit öneme sahip üçüncü ülkelere göç bağlantı görevlileri gönderilecek.
Avrupa Birliği dışişleri ve içişleri bakanlarının tam desteğini alan Komisyon’un önerileri perşembe günü Avrupa Birliği liderlerinin onayına sunulacak.
