Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esat'ın bu hafta Umman'a yaptığı ziyaret ve geçen hafta Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanı'yla Şam'da yaptığı görüşme, bazı Arap ülkelerinin dışlanmış Suriye hükümetini yeniden bölgesel ve uluslararası siyasetin içine katma girişimi olarak görülüyor.
Esat'ın Pazartesi günü Umman'a düzenlediği ziyaret, on yıldan uzun süre sonra, bu ülkeye yaptığı ilk resmi ziyaret olma özelliği taşıyor. Arap ülkelerinin çoğu, 2011 yılında barışçı protestoculara yönelik sert müdahalelerden sonra Suriye'yle ilişkileri kesmişti.
Ancak uzmanlar, 6 Şubat'ta meydana gelen ve Türkiye'yle Suriye'yi etkileyen deprem felaketinin, Suriye hükümeti için bazı bölge ülkeleriyle olan ilişkileri yeniden inşa etme fırsatı olabileceğini söylüyor.
Depremden sonra birçok Arap ülkesi, özellikle de zengin Körfez ülkeleri, Suriye'ye insani yardım sağlamak için harekete geçmişti.
Deprem diplomasisi, Esat rejiminin Arap dünyasına belli seviyede entegrasyonuna hizmet edebilir.
BAE ve Bahreyn gibi bazı Arap ülkeleri son yıllarda Suriye'yle bağları yeniden kursa da Suriye'deki anlaşmazlıkların çıkmaza girmiş olması, ilişkileri tam olarak inşa etmeyi engelliyordu.
Esad'ın Umman'a ve geçen yıl BAE'ye yaptığı ziyaretin diğer Arap hükümetlerinin Suriye liderini ağırlamasını da daha az tartışmalı hale getirebilir.
Uzmanlar Suudi Arabistan'ın Suriye ile ilişkilerini yeniden normalleştirmesi ve Şam'ın Arap Birliği'ne geri dönmesiyle Esat rejiminin büyük atılımlar gerçekleştirebileceğini, bu iki gelişmenin de bu yıl gerçekleşebileceğini öngörüyor.
‘’Başka bir yaklaşım bulmalıyız’’
Ortadoğu'nun büyük güç odaklarından Suudi Arabistan, Suriye'deki iç savaş sürecinde Esat hükümeti karşıtı bir tavır takınmıştı. Bunun bir nedeni, Suriye'nin Suudi Arabistan'ın bölgedeki en büyük rakibi olan İran'la yakın ittifak içinde olmasıydı.
Ancak hafta sonunda Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan, Arap dünyasının, son depremler dahil Suriye'deki insani krizlere daha etkili biçimde yanıt vermesi için yeni bir yaklaşım benimseme arayışı içinde olduğunu dile getirdi.
Münih Güvenlik Konferansı'nda konuşan Suudi Bakan, ”Mevcut durum işe yaramıyor. Başka bir yaklaşım bulmalıyız. Bu yaklaşımın formülünü bulmaya çalışıyoruz” demişti.
Düşünce kuruluşu Ortadoğu Rapor ve Analiz Merkezi Direktörü Seth Frantzman, Suriye'nin Körfez ülkeleriyle temas kurmasının, iç savaş ve depremler sonrasında Suriye'yi yeniden inşa etmek için gereken mali desteğe erişim açısından önemli olduğunu vurguluyor.
Frantzman, ”BAE ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkeleri, Mısır'ı ekonomik açıdan desteklemede kilit rol oynadı. Suriye'ye destek, Şam'ın Ürdün, Mısır ve Körfez ülkeleri dahil Arap ülkeleriyle bütünleşmek için kendine yeni bir yön oluşturması gerektiği görüşünü beraberinde getirecek” dedi.
Ancak uzman, Suriye'nin İran'la olan yakın bağları nedeniyle Körfez ülkelerinin Şam'a el uzatmasının kısa sürede siyasi sonuç elde vermeyeceğini kaydediyor.
Amerika'nın tutumu
Amerikalı yetkililer, Türkiye dahil bazı ülkelerle Suriye arasındaki yakınlaşmaya karşı olduklarını dile getirmiş, Şam'la ilişkileri normalleştirme zamanının henüz gelmediğini vurgulamıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, geçen hafta, ”Suriye'yle ilişkilerin normalleşmesini ya da iyileşmesini sadece Esat rejiminin BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararında yer alan siyasi yol haritasını izlemesi durumunda teşvik edebiliriz” dedi.
2015 yılında kabul edilen 2254 sayılı karar, Suriye'deki çatışmaların siyasi geçiş süreci arayışıyla sonlandırılmasını hedefliyor.
Ancak Washington’da bulunan jeopolitik risk danışmanlığı şirketi Gulf State Analytics’in CEO’su Giorgio Cafiero, Suriye'nin Ortadoğu ülkeleriyle yeniden diplomatik bağ kurmaya devam etmesi durumunda Amerika'nın buna söylemde yanıt vermek dışında tepki göstermesini beklemediğini söylüyor.
Cafiero, ”Ukrayna'da savaş devam ederken, ABD-Çin gerginliği sıcaklığını korurken, İran nükleer programını ilerletmeye devam ederken Arap ülkelerinin Esat'la ilişkileri yeniden normalleştirme eğilimini geri çevirmeye çalışmak, Biden yönetiminin öncelik listesinin en alt sıralarında yer alır” diyor.
