Avrupa Parlamentosu, “Ermeni soykırımının 100. yılı” başlıklı bir kararı ezici oy çokluğuyla kabul etti. Türkiye açısından olumsuz unsurlar içeren kararın tartışıldığı oturumda da Ankara yoğun şekilde eleştirildi. Uzunca bir süredir çıkışlardan çok inişlere sahne olan Avrupa Parlamentosu ile Türkiye arasındaki ilişkilerde yeni bir gerginlik unsuru olan kararı Türkiye açısından iki cümleyle özetlemek mümkün: “Geçmişinle yüzleş, "soykırımı" tanı.
Avrupa Parlamentosu’nun oldukça tek taraflı bakış açısıyla hazırladığı ve Türkiye’nin hassasiyetlerini dikkate almadığını net şekilde hissettirdiği kararla ilgili tek olumlu unsurun 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanıma çağrısıyla Türkiye’nin Avrupa Birliği’yle yürüttüğü üyelik müzakerelerini ilişkilendirmemesi olduğu söylenebilir.
Avrupa Birliği Komisyonu ve Avrupa Birliği Konseyi’nin Avrupa Parlamentosu’ndan farklı bir çizgi izleyerek başından bu yana izlediği politikaya bağlı kalarak “soykırım” ifadesini bu kez de kullanmadı. Bu da “soykırım” çağrılarının tüm Avrupa Birliği kurumlarının ortak tutumu gibi yansıtılmaması gereğini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Oturum ve kararla ilgili olarak dikkate alınması gereken bir başka unsuru da Avrupalı parlamenterlerin “tanıma” konusundaki dış baskıların Türkiye ile Ermenistan arasında uzlaşı sağlanmasına katkı yapmadığını aksine tepkisel milliyetçiliği beslediğini görmezden gelerek büyük ölçüde iç politika güdüleriyle hareket etmeleri oluşturuyor.
Türkiye açısından kaybedilmesi baştan garanti olan süreçte Ankara'nın kararı “yumuşatma” ve “tek taraflı olmaktan kurtarma” amaçlı siyasi ve diplomatik girişimleri büyük ölçüde sonuçsuz kaldı. Bunda da 1915 olaylarına Avrupa’nın büyük bölümünün bakışını değiştirmenin neredeyse imkansız olması, Türkiye’nin tezlerini kabul ettirmesi açısından manevra alanının son derece kısıtlı olması, bu kararı “sulandırmaya” yönelik girişimlerin inkarla eşdeğer sayılacağı algısının oluşması ve Türkiye konusunda Avrupa Parlamentosu'nda hakim olan olumsuz hava etkili oldu.
Metnin taslak halinin neredeyse tamamı korunurken yapılan tek değişikliği verilen iki değişiklik önergesiyle Papa Francis’in geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamalara atfın metne yansıtılması oluşturdu.
Kararda Osmanlı İmparatorluğu’nda 1.5 milyon masum Ermeni’nin hayatını kaybettiği vurgulanarak yaşanan olayların soykırım olduğunun altı çiziliyor.
Türkiye'nin, 100. yıl anmalarını fırsat olarak değerlendirerek arşivlerini açmasını ve geçmişiyle yüzleşmesini isteyen Avrupa Parlamentosu'nun Ankara açısından en sıkıntı yaratan çağrılarından birini "soykırımı" tanıma oluşturuyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun taziye içeren ve Osmanlı Ermenilerine yönelik zulümleri tanıyan geçen yılki açıklamaları doğru yönde atılmış bir adım olarak değerlendirildiği metinde, Türkiye ve Ermenistan, Avrupa ulusları arasındaki başarılı uzlaşma örneklerini kullanmaya ve halklar arası işbirliğini odağa yerleştiren bir gündem izlemeye davet ediliyor.
Türkiye ve Ermenistan arasında imzalanan protokollerin ön koşulsuz şekildeonaylanıp uygulanması da Avrupa Parlamentosu'nun ısrarlı tavsiyeleri arasında yer alıyor.
Türkiye’nin kültürel mirasın korunmasına ilişkin yasal yükümlülüklerine saygı göstermesinin talep edildiği kararda, soykırımların ve insanlığa karşı suçların zamanında önlenmesinin ve etkili şekilde cezalandırılmasının uluslararası toplumun ve Avrupa Birliği’nin ana önceliklerinden olması gerektiği belirtiliyor.
Kararda, "Soykırımlar İçin Uluslararası Avrupa Anma Günü" oluşturulması önerisine de yer veriliyor.
Avrupa Parlamentosu 1987'de aldığı bir kararla 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanımıştı. Bugün kabul edilecek kararın yasal bağlayıcılığı bulunmasa da diplomatik ve siyasi boyutu önem taşıyor.
