Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un, AB dönem başkanlığı, Fransa cumhurbaşkanlığı ve cumhurbaşkanı adaylığı rollerini birarada götürme isteği, Avrupa Parlamentosu'nda sert eleştiri ve yuhalamalara sahne olan tartışmalara yol açtı.
Fransa'nın 1 Ocak'tan itibaren 6 aylığına AB dönem başkanlığını devralmasının ardından, Cumhurbaşkanı Macron, 6 aylık dönem hedeflerini anlatmak üzere Strazburg'da, AP Genel Kurulu'na katıldı. Ancak Avrupa Parlamentosu, AB hedeflerinden çok, Nisan ayında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçim kampanyası atışmasına dönüştü. Fransa'da 10 ve 24 Nisan tarihlerinde yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri için henüz adaylığını resmen açıklamayan Macron'un, seçim takvimine rağmen, AB dönem başkanlığını ertelememesi de eleştiri konusu oldu.
Tartışmalı Genel Kurul oturumunu, AP içerisinde "kürtaja karşı olduğu için eleştirilen" yeni Başkan Maltalı politikacı Roberta Metsola yönetti. Macron, kürsüde, uzun süredir savunduğu "Avrupa asgari ücreti, Avrupa savunması ve yeni bir Avrupa yatırım planı" hedefleyen dönem başkanlığı programını açıkladı. Macron, “AB'nin geleceğin bir gücü ve başka güçlere bağımlı kalmamak için egemen olduğunu iddia etmesi için Avrupalıları cesur olmaya" çağırdı. Avrupa'nın Rusya'ya karşı NATO ile birbirini tamamlayan "yeni bir güvenlik düzeni" oluşturmasını istedi ve Moskova ile "açık ve talepkar bir diyalog" çağrısı yaptı.
Macron, "Önümüzdeki birkaç haftada, yeni bir güvenlik ve istikrar düzeni inşa eden bir Avrupa önerisini hayata geçirmeliyiz. Bunu Avrupalılar arasında inşa etmeli, sonra NATO çerçevesinde müttefiklerimizle paylaşmalı, sonra Rusya ile müzakereye sunmalıyız" dedi.
Macron, AB içinde Polonya ve Macaristan'ı hedef alan "hukuk devleti" tartışmalarına da değinerek, "Avrupa'daki milliyetçi ve popülist yükselmenin çözümü ne bir ulusun üstünlüğü, ne de ulusların silinmesidir. Tek çözüm gerçek hazinemiz olan hukuk devletidir. Her yerde hukukun üstünlüğünü savunmalıyız" dedi.
AP Başkanı Metsola'nın seçilmesini destekleyen Macron'un, AB Temel Haklar Bildirgesi'ne "kürtaj ve çevre korumasını" bir hak olarak yazdırmak için AP içinde tartışma açacağı vaadi de öfkeli eleştirileri engellemeye yetmedi. Hem Fransa, hem de diğer ülkelere mensup milletvekilleri Macron'u, kürsüde oturumu yöneten Metola'nın önünde, "kürtaja karşı olan bir Başkan'a destek verdiği" için eleştirdi.
Fransız vekillerden eleştiri yağmuru
AP'nin en büyük grubu Avrupa Halk Partisi’nin (EPP) başkanı Alman hıristiyan demokrat politikacı Manfred Weber, Fransa'daki cumhurbaşkanlığı seçimleri için açıkça Macron'u değil cumhuriyetçi aday Valerie Pecresse'i desteklediğini dile getirdi. Weber'in ardından grupları adına söz alan Fransız muhalefet partilerinin temsilcileri, Macron'u "hakarete varan bir eleştiri yağmuruna" tuttu.
Macron'un karşısında seçimlerde aday olan Yeşiller partisinden milletekili Yannick Jadot, ayakta Macron'a dönerek ve doğrudan bakarak, "Nükleer enerjiyi yeşil enerji kabul edilmesini sağlayarak Avrupa'nın iklim tutkusunu kurban ettiniz. İklim eylemsizliğinin başkanı olarak tarihe geçeceksiniz. Düzensizliğe savaş açmaktansa lobilerle ateşkes imzalamayı tercih ediyorsunuz. ‘Don't Look Up’ filminde Meryl Streep'in oynadığı cumhurbaşkanı rolündeki gibi iklim sorunları dayatırken çözümleri ertelemeyi tercih ediyorsunuz. Sizin Avrupanız, duvarların, demir tellerin, kapanmanın Avrupası, kirleten Avrupa. Bizim Avrupa’mız asla sizin Avrupanız olmayacak. Bizim Avrupamız, yeniliğin, demokrasinin, gençliğin, yeşil enerjinin Avrupası olacak ve bu Avrupa sizin eylemlerinize son verecek" dedi.
Jadot'nun ardından konuşan Fransız radikal sol partisi La France Insoumise milletvekili Manon Aubry de, "Buraya gelmiş 'yeniden ayağa kalkma, ait olma ve güçlenme' ilkeleriyle başkanlığınızı açıklıyorsunuz? Halbuki 'aşağılama, kibir, entrika' kelimelerini seçmeniz daha doğru olurdu. Siz insanları aşağılayan cumhurbaşkanısınız. Fransızları aşağıladınız, halkı aşağıladınız, işsizleri, yoksulları, yardım alanları aşağıladınız, Sarı Yelekliler'i sakat bıraktınız... Meslektaşlarım, lütfen naif olmayın" diye konuştu. Aubry, Macron'u AB Dönem Başkanlığı gibi önemli bir süreci, kendi çıkarlarına hizmet eden bir seçim aracı olarak kullanmakla suçladı.
Fransa aşırı sağ parti milletvekili Jordan Bardella da, "Sizin Avrupanız 60 yıllık, bizim Avrupamız ise 3 bin yıllık. Fransa'daki cumhurbaşkanlığı seçimi sadece Fransa'nın değil, Avrupa'nın da kaderini belirleyecek. Fransa'yı bölerken kendinizi Avrupa'nın birleştiricisi olarak nasıl sunabilirsiniz? Herkesi biribirine karşı getirdiniz. Fransa'nın yeniden parlaması gerekirken, aşağılamalarınızla, hakaretlerinizle, kurnazlığınızla, Fransızlar'ın ışığını söndürdünüz. Fransa ve Avrupa'nın iyiliği için, bir kez daha iktidara gelmemeniz en iyisi" diye konuştu.
Eleştirilere yanıt veren Macron, "Çok doğru bir şey söylediniz. Avrupa Birliği'nin Fransa başkanlığı seçim için bir basamak olmamalı, bence kesinlikle haklısınız" diyerek, muhalefeti AP gündemini değiştirmekle suçladı. Aşırı sağcı milletvekili Jordan Bardella'ya ironik bir yanıt veren Macron, "Bay Bardella siz üzgün olabilirsiniz ama Fransızlar üzgün değil. İmzaladığımız tüm Avrupa metinleri hakkında çok metodik olarak sçma sapan şeyler söylediniz. Her konuda bu kadar sistematik olarak saçmalamanız da takdire şayan. Metodunuz bir saygıyı hak ediyor. Ama her konuda saçmalamanız, bir gün gerçekleri söyleyebileceğiniz anlamına gelmiyor" diye konuştu.
Polonyalı ve Macar vekillerden sert eleştiri
Kürtaj yanlısı görüşleri nedeniyle eleştirilerden nasibini alan AP Başkanı Roberta Metsola, Fransız vekilleri uyararak, "Bir kez daha hatırlatayım. Burası Fransa parlamentosu değil" dedi.
Macron, diğer parlamenterler tarafından da kürtajı savunan bir başkan adayını desteklemek, nükleer enerjiyi yeşil enerji listesine aldırmak, Covid krizini yönetme biçimi ve Avrupa'yı "liberal, liberal olmayan demokrasiler diye ikiye bölmekle suçlandı. Özellikle hukuk devleti tartışmalarına konu olan Polonya ve Macaristan milletvekilleri, "Siz ülkenizde parlamentoyu tümüyle dışlayıp, Covid krizini gizli savunma toplantıları ile yürütüyorsunuz. Aşı olmayanları tehdit ediyorsunuz. Burada gelmiş demokrasi dersi eriyorsunuz. Budapeşte ve Varşova'nın sözü, Paris ve Berlin kadar önemlidir" dediler.
Alman milletekilleri, ABD ve Rusya'nın Ukrayna kizini kapalı kapılar ardında AB'yi dahil etmeden müzakere etmesini eleştirdi. Sosyalist milletvekilleri Çin'in Uygur halkına uğradığı baskılar hakkında AB'nin etkisiz kalmasını gündeme getirdi. Yunanlı milletvekilleri ise, Rafale savaş uçaklarının bugün kendilerine teslim edildiğini belirterek, Macron'a ülkelerine verdiği destekten dolayı teşekkür etti.
Macron'a tek destek kendi partisinin de içinde olduğu Liberal Renew grubundan geldi. Belçikalı milletekili Gut Verhofstadt, "İçeriden Kazinski Orban, dışarıdan Vladimir Putin AB'yi tehdit ediyor. Durum çok ciddi. Herkesi ciddi olmaya davet ediyorum" dedi.
