İran’la P5+1 ülkelerinin imzaladığı anlaşma tüm dünyada büyük yankı uyandırdı. Anlaşma bir yandan Ortadoğu’da daha barışçı bir ortam bekleyenleri umutlandırdı, bir yandan da İsrail gibi konuya şüpheli yaklaşanları endişelendirdi. Anlaşmayı, Amerika’nın eski Türkiye Büyükelçisi ve halen Atlantik Konseyi’nin Dinu Patriciu Avrasya Merkezi üst düzey uzmanlarından Ross Wilson değerlendirdi:
Melek Çağlar – Nükleer anlaşma Batılı ülkelerin isteklerini tam anlamda karşılıyor mu?
Ross Wilson – Anlaşma herkesin çıkarlarına hizmet ediyor, mükemmel olmasa da güven verici, kredibilitesi yüksek. Eğer anlaşma sağlanamasaydı, bunun alternatifi, büyük bir kriz veya muhtemelen bir savaşın patlak vermesi olabilirdi.
Melek Çağlar – Anlaşmanın uygulamaya konulması zor bir süreç gibi mi görünüyor? Anlaşma koşullarına uyulmadığı veya yeterince hızlı şekilde uygulanmadığı için ileride bozulabilir mi?
Ross Wilson – Anlaşmanın koşulları zorlayıcı değil, bu amacı taşımıyor. Ancak ben yine de ileride sorunlar ve bazı anlaşmazlıklar çıkacağını düşünüyorum. İyi niyetli ve kararlı olunursa bu sıkıntılar atlatılır. Ancak taraflardan hiçbirinin İran’la güçlü veya güvene dayalı ilişkileri yok. İran nükleer programı konusunda geçmişte birçok kez hile, yalan ve oyalama taktiklerine başvurdu. Dolayısıyla süreç zor olacak. Ama umuyorum başarılı sonuç elde edilecek.
Melek Çağlar – Anlaşma genelde Ortadoğu’yu nasıl etkileyebilir?
Ross Wilson – İran’ın nükleer programı bölgede on yılı aşkın süredir sıkıntılara ve krize yol açtı. Nükleer programa son verilmesi ve bunun bölgedeki ülkeler tarafından göze görülür biçimde hissedilmesi tüm bölgeyi rahatlatır. Ama bu, elbette İran’ın anlaşmanın tüm koşullarına harfiyen uymasına bağlı. Bunun dışında ben bu anlaşmanın, bölgede İran’ın yol açtığı veya İran’a atfedilen hiçbir sorunu çözeceğini düşünmüyorum. Eğer, anlaşma, İran’ın katı tutumunu ılımlı hale getirerek ülkenin uluslararası alandaki tecridini kırmayı isteyenlere yardımcı olursa, bu durumda olumlu bir etkiden sözetmek mümkün. Ancak bu, zaman alacaktır.
Melek Çağlar – Anlaşmadan hem ekonomik hem de siyasi açılardan yarar sağlamayı umut eden ülkelerden biri de Türkiye. Sizce bu anlaşmanın Türkiye’ye olası etkileri ne olabilir?
Ross Wilson – Siyasi ve güvenlik konularında yarar sağlayacak olan Türkiye tabii ki BM yaptırımlarının kalkmasından ekonomik olarak yarar sağlayacaktır.
Melek Çağlar – Anlaşmanın Suriye krizini çözmede etkisi olacağını düşünüyor musunuz?
Ross Wilson – Açıkçası ben bunun kısa vadede Suriye’ye hiçbir etkisi olacağını sanmıyorum.
Melek Çağlar – Sizce ekonomik açıdan güçlenen bir İran hem Ortadoğu hem de Batı için yararlı mı? Yoksa güçlü bir İran gelecekte daha büyük bir tehdit mi?
Ross Wilson – Eğer Tahran genel tavrını iyileştirirse, güçlü ve refah içindeki bir İran tüm bölge için iyidir. Ama değiştirmezse bu kimseye yarar sağlamaz.
