Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Cumhur İttifakı’nda ayrı ayrı adaylarla yarıştığı Amasya, Kütahya gibi illerdeki belediye başkanlığı seçimlerinde CHP karşısında yenilgi yaşanması üzerine MHP’yle ittifakı değerlendirme mesajı dikkat çekti.
MHP lideri Devlet Bahçeli ise, kayıplara yönelik değerlendirme yerine “Cumhur İttifakı halen iktidarda” mesajıyla Erdoğan’a desteğini yineledi.
Yerel seçimlerde AK Parti ile MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı 30 büyükşehirde, metropol ilçelerde ve 29 ilde ortak adaylar gösterdi. MHP, 28 büyükşehir ve 24 ilde AK Parti adaylarını, AK Parti de 2 büyükşehir ve 5 ilde MHP adaylarını destekledi. AK Parti ile MHP, 22 ilde ise ittifaksız seçime girdi ve kendi adaylarıyla aynı zamanda da birbirleriyle yarıştı.
Kesinleşmemiş sonuçlar itibariyle AK Parti’nin 12 büyükşehir ile 12 il ve MHP’nin 8 il kazandığı tabloda, hem birlikte hem de ayrı olduğu pek çok yerleşim yerinde de başta CHP olmak üzere muhalefet karşısında yenilgi yaşandı.
Cumhur İttifakı’nın yaşadığı yenilgi üzerine Erdoğan’ın, kapalı Merkez Yürütme Kurulu’nda toplantısında, “Elbette bu özeleştiri sürecinde hem ittifak olarak girip kaybettiğimiz, hem de Amasya, Kütahya, Kırıkkale gibi iki parti ayrı ayrı girerek özellikle CHP’ye kazandırdığımız il ve ilçelerin durumunu da masaya yatıracağız” sözü kamuoyuna yansıdı. “Hiçbir arkadaşım, 31 Mart seçim sonuçlarının sorumluluğundan kaçamaz” diyen Erdoğan’ın, kapalı parti yönetimi toplantısındaki sözleriyle ilgili medya kuruluşlarına yazılı metin gönderilmesi ve bu metinde ittifak eleştisi olması dikkat çekti.
AK Parti tarafından kamuoyuna, ittifak içindeki rekabet nedeniyle yaşanan kayıplarla ilgili Erdoğan’ın “masaya yatırılacak” mesajı gönderilmesine rağmen MHP Genel Başkanı Bahçeli ise, Cumhur İttifakı’nı sahiplenmeye devam etti.
Bahçeli, “Türkiye’yi yöneten iktidar değişmemiştir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan devletin başıdır ve desteğimiz sonuna kadar arkasındadır. Cumhur İttifakı’nın TBMM’deki sayısal ve siyasal çoğunluğu da herkesin malumudur. Bilinmelidir ki, Cumhur İttifakı istikbalin mimarı, Türk Devri’nin mihmandarı, yeni yüzyılın mihveri ve mihenk taşıdır” açıklamasını yaptı.
Cumhur İttifakı büyüdü ama AK Parti yine de nasıl kaybetti?
Cumhur İttifakı’nın yenilgisindeki detaylara bakıldığında; 2019’a kıyasla bu seçimde ittifak çatısı altındaki 30 büyükşehir dahil olmak üzere 51 kentte yönetimde olan ittifak aslında 58 kente yükseldi. Dolayısıyla ana muhalefet partisi CHP’nin ittifaksız yarıştığı bu seçimde AK Parti ile MHP’nin oluşturduğu ikili iktidar cephesi birlikteliğini daha da güçlendirdi.
Son seçimde 2019’dakilere ilaveten Adıyaman, Batman, Bingöl, Çorum, Erzincan, Tunceli ve Zonguldak’ta da Cumhur İttifakı olarak ortak aday gösterildi. Bu illerden sadece Erzincan’da MHP’nin adayında ortaklık kuruldu, diğerlerinde AK Parti yarıştı.
Cumhur İttifakı olarak muhalefet ile yarışılmasına rağmen AK Parti’li belediyeler Adıyaman ve Zonguldak’ta CHP’ye geçti. MHP ise 2019’da ittifaksız kazandığı Erzincan’ı ittifakla yeniden kazandı.
AK Parti ve MHP’nin ittifak kurmadığı illerde tablo nasıl oldu?
AK Parti ve MHP’nin ittifak kurmadığı 23 ilde sonuçlara bakıldığında ise; 4 ilde (Afyonkarahisar, Kırıkkale, Kilis ile Uşak) AK Partili belediyeler ve 4 ilde (Amasya, Bartın, Kastamonu ve Kütahya) MHP’li belediyeler CHP’ye geçti. Bolu’da ise yeniden CHP kazandı.
AK Parti, ayrıca ittifaksız iller bakımından belediye başkanlığını Sivas’ta Büyük Birlik Partisi’ne (BBP), Nevşehir’de İYİ Parti’ye ve Yozgat’ta Yeniden Refah Partisi’ne (YRP) kaptırdı.
Bu ittifaksız illerden 4’ünde (Bayburt, Gümüşhane, Karabük ile Tokat) belediyeler, Cumhur İttifakı’nın ortakları arasında el değiştirdi.
İttifaksız illerden bazılarında ise, mevcut belediye başkanlarıyla Aksaray, Düzce, Elazığ, Isparta ile Niğde’de yeniden AK Parti ve Çankırı ile Karaman’da yeniden MHP kazandı.
Bir önceki yerel seçimlerde yani 31 Mart 2019’da ise, Cumhur İttifakı, büyükşehirlerde ve 21 ilde ittifak halinde yarışmıştı ancak 30 ilde ittifak yapmamıştı. Bu 30 ilin 9’unda yani Amasya, Bartın, Bayburt, Çankırı, Erzincan, Karabük, Karaman, Kastamonu ile Kütahya illerinde rekabet ittifak içinde yaşanmış ve MHP kazanan taraf olmuştu. AK Parti, bu 9 ili MHP karşısında ikinci olarak kaybetmişti.
Teşkilatlar ve milletvekilleri ittifak içi rekabeti tartışacak mı?
Şimdiki konu; 2019’a kıyısla ittifak olarak kazanılan illerin sayısının artmasına rağmen yaşanan kayıplar sonrasında AK Parti ile MHP arasının bundan nasıl etkileneceği.
Ankara kulislerinde; Erdoğan ile Bahçeli arasında dolayısıyla liderler düzeyinde iki parti arasındaki işbirliğinde sıkıntı olmayacağı görüşü söz konusu. Ancak Cumhur İttifakı’nın ittifak halinde veya ittifaksız kaybettiği yerleşim yerlerindeki parti teşkilatları arasında gerilim unsurları olduğu ve bunun milletvekilleri üzerinde baskı yaratabileceği görüşü var. Dolayısıyla seçildikleri iller dolayısıyla milletvekilleri açısından yereldeki parti teşkilatları kaynaklı “ittifak” sorgulaması yaşanabileceği iddiası gündemde.
Bahçeli liderliğindeki MHP’de parti içi disiplin nedeniyle bunun tartışmaya açılmayacağı ancak kayıplar gerekçesiyle bazı il ve ilçe teşkilatlarıyla ilgili önümüzdeki günlerde genel merkezden görevden alma kararları açıklanabileceği görüşü var.
Erdoğan’ın ise, hali hazırda AK Parti içindeki kurmaylarına özellikle eğer iki parti ittifak içinde seçime girseydi kazanılabilecek yerler konusunda çalışma yaptırdığı iddiası aktarıldı.
MHP, kayıplar ile ilgili Cumhur İttifakı’nın sorgulanmasına tepkili
Cumhur İttifakı açısından yaşanan kayıplar üzerine özellikle MHP’ye yönelik sorgulamalar oluşması üzerine parti yönetimindeki üst düzey iki isim, peş peşe açıklamalarla duruma tepki gösterdi.
MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, ülke genelinde 228 belediye yönetimi kazanıldığını anımsatarak, “MHP'nin Mahalli İdareler Seçimleri’nde il genel meclisi oy oranı yüzde 16,62'dir. Buna göre MHP üçüncü parti konumundadır” açıklamasını yaptı. Yıldız, aksi yönde yorum yapılmaması gerektiğini kaydetti.
MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın da, Yıldız’ın teknik açıklamasıyla birlikte “MHP'nin çoğunu az göstermeye çalışılmasına seyirci kalmayız. Kayıplarımızın öne çıkarılıp kazançlarımızın yok sayılmaya çabalanmasına müsaade etmeyiz. Partimizin siyasetteki özel mevkiinin hedefe konulması karşısında suskun durmayız. MHP'nin, siyaseten etkisizleştirmeye çalışılmasını görmezden gelmeyiz” dedi.
MHP büyükşehirlerde AK Parti’ye kazandırdı, kendisi kaybetti mi?
Cumhur İttifakı çatısı altında büyükşehirler yarışında 2019 yılında AK Parti, Adana’yı da MHP’ye bırakmıştı ancak bu sefer sadece Manisa ve Mersin büyükşehir belediyelerinde MHP’li adaylara destek verdi.
Adana’da; geçen sefer MHP’li aday yerine bu sefer AK Partili Mehmet Kocaispir aday gösterildi ancak yüzde 37,4 oy oranıyla CHP’li mevcut belediye başkanı Zeydan Karalar’ın yüzde 46,5 oy almasıyla seçimi kaybetti.
Cumhur İttifakı adına MHP’nin yarışa girdiği Mersin’de zaten CHP yönetimindeydi. Burada CHP’li mevcut büyükşehir belediye başkanı Vahap Seçer yüzde 59,5 oy oranına ulaşarak yeniden seçildi. İttifak adayı MHP’li Serdan Soydan ise yüzde 31 oy aldı.
Manisa’da ise üç dönemdir (15 yıldır) görevdeki MHP’li Cengiz Ergün yeniden ittifak adayı oldu ancak yüzde 29,7 oy oranında kaldı. Rakibi CHP’li Ferdi Zeyrek ise yüzde 57,2 oy oranıyla büyükşehir belediye başkanı seçildi. Manisa seçimiyle CHP Lideri Özgür Özel, kendi memleketinde de başarıyı yakaladı ve “En çok sevindiğim yerlerden birisi” yorumunu yaptı.
MHP ittifaksız kazandığı 4 il belediyesini kaybetti
MHP, yönetimindeki il belediyeleri Amasya, Bartın, Kastamonu ve Kütahya’yı ise CHP’ye kaybetti.
MHP, 2019’da bu dört ilde birinci parti iken AK Parti ise ikinci olmuştu. Bu illerden Amasya, Kastanomu ve Kütahya’da Cumhur İttifakı ortaklığı, hem 2019’da hem de bu seçimde yoktu. Bartın’da ise 2019’da ittifaksız yarış ardından bu sene MHP’li aday Cumhur İttifakı adına yarıştı.
CHP ise 2019’da üçüncü sırada olduğu bu dört ilde ayrı adaylar ile yarış halinde hem MHP’yi hem de AK Parti’yi yendi ve birinci oldu.
Amasya’da; 2019’da yüzde 29,8 oy oranıyla MHP’li Mehmet Sarı belediye başkanı seçildiğinde AK Parti’nin oyu yüzde 21,5 ve CHP’nin oyu ise yüzde 10,8 idi. Bu sefer CHP’li Turgay Sevindi, yüzde 43 oy oranıyla belediye başkanı seçildi. Karşısındaki AK Partili Mehmet Uyanık yüzde 28,9 ve belediye başkanının milletvekili adaylığı nedeniyle ayrılmasıyla göreve geçen başkan MHP’li Bayram Çelik ise yüzde 23 oy oranında kaldı.
Bartın’da; 2019’da yüzde 35,7 oy oranıyla MHP’li Cemal Akın seçildiğinde AK Parti’nin oyu yüzde 35,3 idi. Dolayısıyla burada ciddi ittifak içi rekabet yaşanmıştı ve MHP sadece 148 oy farkıyla belediye başkanlığını kazanmıştı. CHP’nin oyu ise yüzde 24,5’te kalmıştı. AK Parti ile MHP, geçen seçimde çok az farkı dikkate aldı ve burada MHP’nin Cumhur İttifakı adına yarışmasına karar verdi. Ancak CHP’li Rıza Yalçınkaya yüzde 51,2 oy oranıyla seçildi. Rakibi ittifak adayı MHP’li Fahri Fırıncıoğlu yüzde 36,6 oy oranında kaldı.
Kastamonu’da; 2019’da yüzde 49,5 oy oranıyla MHP’li Rahmi Galip Vidinlioğlu seçildiğinde AK Parti’nin oyu yüzde 30,8 ve CHP’nin oyu ise yüzde 18,1 idi. Bu seçimde ise CHP’li Hasan Baltacı yüzde 49,1 oy oranıyla belediye başkanı oldu. AK Partili Tahsin Babaş yüzde 36,1 oy oranıyla ikinci sırada ve MHP’li Yüksel Aydın yüzde 6,9 oy oranıyla üçüncü sırada kaldı. Burada MHP’nin mevcut başkan Vidinlioğlu’nu aday göstermemesi dikkat çekti.
Kütahya’da; 2019’da yüzde 38,6 oy oranıyla MHP’li Alim Işık belediye başkanı olduğunda AK Parti’nin oyu yüzde 32,2 ve CHP’nin oyu yüzde 25,6 idi. Bu defa CHP’li Eyüp Kahveci, yüzde 29,6 oy oranıyla başkan seçildi. MHP’li mevcut başkan ve aday Işık’ın oyu yüzde 29,2 ve AK Partili aday Kamil Saraçoğlu’nun oyu yüzde 27,7’de kaldı.
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; Amasya ve Kütahya’da AK Parti ile MHP’nin toplam oyu CHP’den fazla olması nedeniyle Erdoğan’ın parti yönetimi toplantısında neden bu iki ili örnek verdiği anlaşılıyor.
AK Parti ittifaksız da Cumhur İttifakı’yla da nasıl kaybetti?
Kırıkkale’de; 2019’da yüzde 42 oy oranıyla AK Partili Mehmet Saygılı, yeniden belediye başkanı seçilmişti. O dönem burada CHP’yle ittifak halindeki İYİ Parti’nin adayı yüzde 31,7’de kalmıştı. Dolayısıyla CHP seçime katılmamıştı. MHP’nin oyu ise 23,4 olmuştu. Bu seçimde ise CHP’li Ahmet Önal ise, yüzde 49,9 oy oranıyla belediye başkanlığını kazandı. Mevcut başkan Saygılı, AK Parti’nin adayı olarak üçüncü kez yarıştaydı ve yüzde 23,1 oy alabildi. MHP’nin oyu ise 19,1 oldu.
İttifaksız kayıplar konusunda Kırıkkale’nin Erdoğan’ın radarında olduğu açıklanmasına rağmen AK Parti ve MHP’nin toplam oy oranı itibariyle burada her halükarda CHP kazanıyor görünüyor.
Nevşehir’de; 2019’da yüzde 51,5 oy oranıyla AK Partili Rasim Arı seçildi. MHP’nin oyu yüzde 34,3 idi ve ikinci sıradaydı. O dönem burada CHP’yle ittifak halindeki İYİ Parti’nin adayı yüzde 10,3’te kalmıştı. Dolayısıyla CHP seçime katılmamıştı. Bu seçimde ise, Rasim Arı yeniden belediye başkanı seçildi ancak Mart 2013’te geçtiği İYİ Parti adına yüzde 52 oy aldı. AK Parti’nin oyu 34,5’ta kaldı. MHP’nin oyu ise 6,2 oldu. Dolayısıyla burada Arı’nın adaylığı ve İYİ Parti’nin kazanması karşısında Cumhur İttifakı olsaydı dahi kazanamayacak görünüyor.
Sivas’ta; 2019’da yüzde 49,3 oy oranıyla AK Partili Hilmi Bilgin başkan seçildi. Büyük Birlik Partisi (BBP) yüzde 36,4 oy alarak ikinci oldu. MHP’nin oyu ise yüzde 4,7 idi. Bu seçimde ise, BBP’li Adem Uzun yüzde 43,3 oy oranıyla başkanlığı kazandı. AK Partili mevcut başkan Bilgin’in oyu, yüzde 29,1’de kaldı. MHP’nin oyu yüzde 11,2 oldu.
Yozgat’ta; 2019’da yüzde 40,8 oy oranıyla AK Partili Celal Köse başkan seçildi. Bağımsız aday Kazım Arslan’ın oy oranı yüzde 36,1 ve MHP’nin oyu da yüzde 15,6 idi. Bu sefer bağımsız olmak yerine Yeniden Refah Partisi’nin (YRP) adayı olan Kazım Arslan, yüzde 36,3 oy oranıyla başkan seçildi. MHP’nin oyu yüzde 29,7 ve AK Parti’nin oyu yüzde 26,8 oldu. Dolayısıyla burada Cumhur İttifakı’nın toplam oyu, YRP’nin üzerinde görünüyor.
AK Parti ile MHP’nin diğer dört ildeki rekabeti: Sonuç 2-2
Cumhur İttifakı çatısı altında ortak aday gösterilmeyen Karabük ile Bayburt ve Gümüşhane ile Tokat illerinde iki parti arasında geçişkenlik yaşandı. MHP yönetimindeki Bayburt ve Karabük’te başkanlıklar AK Parti’ye geçti. AK Parti yönetimindeki Gümüşhane ve Tokat’ta ise MHP adayları kazandı.
Bayburt’ta; 2019’da MHP’li Hükmü Pekmezci yüzde 56,4 oy oranıyla açık ara seçimi kazandı. AK Parti’nin oyu yüzde 35,7’de kaldı. Bu seçimde ise, mevcut belediye başkanı MHP’li Pekmezci, yüzde 37,8 oy alarak az farkla kaybetti. AK Partili Mete Memiş yüzde 39 oy oranıyla başkanlığı kazandı. Burada CHP’nin 2019 oyu yüzde 1,7 iken bu sefer 4,3 oldu.
Karabük’te; 2019’da yüzde 39,8 oy oranıyla MHP’li Rafet Vergili seçildi. AK Parti’nin oyu ise yüzde 38,9 şeklinde oldu ve iki partinin oyları birbirine çok yakındı. Bu sefer AK Partili Özkan Çetinkaya, yüzde 33,7 oy oranıyla seçildi. O dönem burada CHP’yle ittifak halindeki İYİ Parti, yüzde 18’de kalmıştı. Dolayısıyla CHP seçime katılmamıştı. Bu seçimde ise, rakibi mevcut başkan MHP’li Rafet Vergili yüzde 26,2 oy oranıyla seçimi kaybetti. CHP’nin oyu ise yüzde 11 ve İYİ Parti oyu da yüzde 1,1 oldu.
Gümüşhane’de; 2019’da yüzde 44,8 oy oranıyla AK Partili Ercan Çimen seçimi kazandı. MHP’nin oyu 33,7’de kaldı. Bu seçimde ise, MHP’li Soner Başer yüzde 41,6 oy oranıyla belediye başkanlığını kazandı. Mevcut başkan AK Partili Ercan Çimen ise, 38,2 oy oranıyla seçimi kaybetti. Burada CHP’nin 2019’daki oyu 6,8 iken, bu sefer yüzde 13,3 oldu.
Tokat’ta; 2019’da yüzde 48,8 oy oranıyla AK Partili Eyüp Eroğlu, açık farkla seçimi kazanmıştı. MHP’nin oyu yüzde 28 olmuştu. O dönem burada CHP’yle ittifak halindeki İYİ Parti, yüzde 20,4’te kalmıştı. Dolayısıyla CHP seçime katılmamıştı. Bu seçimde Türkiye’nin geçmişteki tanınmış valilerinden Recep Yazıcıoğlu’nun oğlu Mehmet Kemal Yazıcıoğlu, MHP’nin adayı oldu ve yüzde 54,8 oy oranıyla açık farkla başkanlığı kazandı. Rakibi mevcut başkan AK Partili Eyüp Eroğlu’nun oyu yüzde 30,1’de kaldı. CHP’nin oyu ise yüzde 9,3 oldu, İYİ Parti’nin oyu ise yüzde 1,2 oldu.
Yukarıdaki tablo itibariyle bu dört ilde seçmenler, partilerince yeniden aday gösterilen mevcut belediye başkanları tarafından önümüzdeki beş yıl daha yönetilmek istemedi. Ancak seçmenler, yine iktidar cephesinden yana tercihte bulundu ve böylece AK Parti’yle MHP arasında geçişler oldu.
Forum