Alacahöyük, Çorum İli'nin Alaca İlçesi'ne bağlı Alacahöyük Beldesi'nde, Ankara'nın 200 km kuzey-doğusunda bulunuyor. Alaca Höyük, doğu-batı doğrultusunda 310 metre; kuzey-güney doğrultusunda 277 metre genişlikte yuvarlak bir yapıya sahip. Höyüğün denizden yüksekliği 1060, ovadan yüksekliği ise yaklaşık 15 metre. Kenarından Horam Özü Çayının aktığı höyükte 4 kültür katı ve buna bağlantılı olarak 14 yapı katı tespit edilmiş.
Alacahöyük, Hatti ülkesi krallarının merkezi. Burada yaşayan hükümdar ailesine ait 13 mezar ve bu mezarlardan ortaya çıkartılan eserler, Hatti kültürü hakkında bize önemli ışık tutuyor. Höyükten şimdiye kadar o dönemde yaşayan insanların inançlarını yansıtan kült eşyaları, silahlar, değerli madenlerden yapılmış kaplar ve süs eşyaları çıkartıldı. Bütün hükümdar mezarları M.Ö. 2250–2000 yıllarına tarihlenmektedir. Bu döneme ait mimari buluntular az olmasına karşın, Hatti Krallarının yaşadığı kentin, dış tehlikelere karşı bir savunma sistemi ile çevrili olduğu düşünülmektedir.
Höyük'teki ilk sistemli kazılar Atatürk'ün talimatıyla Türk Tarih Kurumu adına 1935 yılında başladı ve Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu yönetiminde devam ediyor.
Bir süre önce höyüğü Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cemal Tuluğ’un öncülüğünde, güney Amerika ülkelerinden beş diplomat ziyaret etti. Alacahöyük kazısı başkanı Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu’nun ev sahipliğinde yapılan ziyarete Küba, Meksika, Peru Şili ve Venezüella Büyükelçileriyle yakınları katıldı.
Alacahöyük’teki son gelişmeleri Çorum Müzesi arkeologlarından Metin Çakar anlatıyor:
