Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanmasını izlemekle görevli Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, tutuklu işadamı Osman Kavala ve HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ile ilgili iki yeni karar aldı.
Osman Kavala hakkında "İhlal prosedürü" başlatan Bakanlar Komitesi, AİHM Büyük Dairesi'nin "Mahkeme kararı uygulanmamıştır" tespitine rağmen, Kavala'nın hala serbest bırakılmadığına dikkat çekerek, Türk makamlardan "yerel prosedürler hakkında 13 Ekim'e kadar bilgi vermesini" istedi.
Komite, halen tutuklu bulunan HDP eski eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın da "derhal serbest bırakılması" çağrısını yineledi.
Komite, her iki dosyasının da Aralık toplanılarında yeniden görüşülmesini kararlaştırdı.
Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 46. maddesi uyarınca, üye devletlerin AİHM kararlarına uyma zorunluluğundan yola çıkarak, Türkiye hakkında, “Kavala hakkındaki mahkumiyete son verme" kararını uygulamadığı için "ihlal prosedürü" başlatmıştı. Komite’nin AİHM'e Kavala dosyasını geri göndermesi ve kararın uygulanıp uygulanmadığını tespit etmesini istemesi üzerine, AİHM Büyük Dairesi, “Kavala kararının uygulamadığının tespit edildiğini" rapor etmişti.
Türkiye aleyhinde "ihlal prosedürü" başlatan AK Bakanlar Komitesi, AİHM Büyük Dairesi'nin kararının ardından dosyası Bakanlar Komitesi’ne ulaşan Kavala davası hakkında, Türk makamlarından “13 Ekim'e kadar yerel prosedürler hakkında bilgi vermesini" istedi.
Toplantıların ardından yayınlanan karar metninde, AİHM kararının uygulanması için yargı da dahil olmak üzere tüm yetkili makamların ortak sorumluluğu olduğunu vurgulayan Komite, yetkili Türk makamlarını, "özellikle derhal serbest bırakılmasını sağlamak başta olmak üzere, başvurucuya yöneltilen cezai suçlamaların tüm olumsuz sonuçlarını ortadan kaldırmaya" çağırdı.
Avrupa Komisyonu ve Komite yönetimine de çağrıda bulunan Komite, derhal, Türk Dışişleri ile temasa geçilerek, Türkiye'nin 46/1 maddesi uyarınca Mahkeme kararlarına uyma konusundaki koşulsuz yükümlülüğünün" hatırlatılması için Ankara ile üst düzey temaslarını yoğunlaştırma çağrısı da yaptı.
Bakanlar Komitesi ayrıca, Kavala'nın tutukluluk halinin sürmesi durumunda, Komite tarafından atılabilecek diğer adımlar hakkında Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Başkanı ile Bakanlar Komites'nin görüşmesini istedi.
“Demirtaş derhal serbest bırakılmalı”
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, sonbahar toplantısında, AİHM tarafından serbest bırakılması istenen ancak halen tutukluluğu devam eden HDP eski eş Genel Başkanı Demirtaş hakkında da, yeni bir karar aldı. AİHM’in; Selahattin Demirtaş'ın suç işlediğine dair makul şüpheyi destekleyecek delillerin olmadığı, tutuklanmasının “siyasi muhalifleri sindirme” gibi gizli amaçlar güttüğü (5. ve 18. maddenin ihlali) yolunda karar aldığı vurgulanan açıklamada, Demirtaş’ın milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasının ve ceza kanununun siyasi konuşmalar nedeniyle kendisini cezalandırmak için öngörülmediği” yolundaki kararı hatırlatıldı.
AİHM’in, Demirtaş’ın tutukluluğunun çoğulculuğu boğmak ve siyasi tartışma özgürlüğünü sınırlamak gibi gizli bir amacı güttüğüne ilişkin 18. madde kapsamındaki tespitlerini de hatırlatarak, “Komite'nin Mahkeme tarafından tespit edilen ihlalleri giderme yolunda alınması gereken bireysel tedbirlere ilişkin belirleyici değerlendirmesini yapabilmesi için bu konuda daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulduğu belirtildi.
Başvuranın şikayetinin hızla ve özellikle Sözleşme'nin 18. maddesi kapsamındaki gerekçesi de dahil olmak üzere, “Mahkeme kararının ruhu ve sonuçlarıyla uyumlu bir şekilde incelenmesinin acil ihtiyacının” altını çizen Komite, “Demirtaş 4 Kasım 2016'dan beri tutuklu bulunmaktadır. Komite, Türk makamlarını bir kez daha başvuranın derhal serbest bırakılmasını sağlamaya çağırdı” denildi.
Aralık toplantısının gündeminde
Bakanlar Komitesi, Kavala ve Demirtaş dosyalarını "kararların infazının denetimine" ayıracağı 6-8 Aralık 2022 tarihli toplantıda incelenecek davaların listesine aldı.
Uygulanmayan AİHM kararlarının durumunu görüşmek üzere toplanan Strasbourg’da toplanan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 28 farklı üye devlete ait 137 dosyayla ilgili, 72 nihai karar aldı.
