Geçtiğimiz yıl Avrupa Konseyi'ne üye 47 ülkeden, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) en çok başvuru Rusya ve Türkiye'den yapıldı. AİHM Başkanı Robert Spano, Türkiye'den yapılan başvuruların bir önceki yıla oranla yüzde 27 oranında arttığını açıkladı.
AİHM Başkanı, İzlandalı hukukçu Robert Spano, Strazburg'da düzenlediği basın toplantısında, Mahkeme'nin 2020 bilançosunu açıkladı, gazetecilerin sorularını yanıtladı. Toplantıda, Spano'ya Türkiye'de uygulanmayan AİHM kararları ile ilgili sorular yöneltildi.
Spano'nun açıkladığı rakamlara göre, AİHM’e 2020 yılında yapılan başvuruların yüzde 70'i Rusya, Türkiye, Ukrayna ve Romanya'dan geldi. Bu başvuruların yüzde 22,4'ü Rusya'dan, yüzde 18,1'i Türkiye'den, yüzde 16,7'si Ukrayna'dan, yüzde 12,5'i de Romanya'dan yapıldı.
Spano, başvurularda birinci sırada yer alan Rusya'dan 13 bin 650, ikinci sırada yer alan Türkiye'den 11 bin 750 başvuru geldiğini açıkladı. Türkiye'yi 10 bin 400 başvuru ile Ukrayna, 7 bin 550 başvuruyla da Romanya izledi.
Türkiye'den başvurularda yüzde 27 artış
Türkiye'den yapılan başvurular 1 yıl öncesine oranla yüzde 27 artış gösterdi. Spano, bu artışın, genel anlamda, Türk mahkemelerinde 15 Temmuz 2016 darbe girişimine ilişkin açılan davaların tamamlanmasına bağlı olduğunu kaydetti.
Üye ülkelerde hukukun bağımsızlığının önemine işaret eden Spano, Türkiye'nin adını vermeden, AİHM Büyük Daire tarafından alınan kararların uygulanması zorunluluğuna dikkat çekti.
Konuya ilişkin yöneltilen sorular üzerine Spano, "Büyük Daire'nin verdiği kararlar kesindir ve uygulanma zorunluluğu vardır. Konvansiyon’un 46'ıncı maddesi çok açık. Her üye devlet, mahkeme kararını uygulamak zorundadır. Ancak bunun uygulanıp uygulanmadığını Bakanlar Komitesi izler. Genel ilke çok açık" dedi.
AİHM, 2020 yılında kabul ettiği dosyalardan 870'ini görüşerek karara bağladı. Mahkemenin 2020 raporuna göre, Türkiye en çok, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin "özgürlük ve güvenlik", "ifade özgürlüğü" ve "adil yargılanmayı" düzenleyen maddelerinden yargılanarak ceza aldı. Türkiye hakkında verilen 97 karardan 85'inde ihlal kararı verildi. Bunlardan 31'i ifade özgürlüğünü düzenleyen 10'uncu maddeyi ihlalden alındı. Adil yargılanma hakkını ihlalden 21, güvenlik ve özgürlük hakkını ihlalden de 16 karar alındı.
Spano, 2020'nin önemli davaları arasında Selahattin Demirtaş davasını da saydı.
Eleştirilen Türkiye ziyareti
Robert Spano, medyada uzun süre eleştirilen Türkiye ziyaretiyle ilgili olarak da Mahkeme'nin yerel hukuk temsilcileri ile görüşmesinin önemli olduğunu, üye devletlerle diyaloğu güçlendirmek için bunun geleneksel bir yöntem olarak uygulandığını söyledi.
"Başka ülkelere de ziyaret planınız var mı?" sorusuna Spano, "Henüz net bir plan yok. Ama Mahkeme'nin çok açık bir geleneği var. Mahkeme tüm davetlere açık. Konferanslara, davetlere, karşılıklı iletişime geçmeye açık olacak. Pandemi izin verdiği sürece, önümüzdeki dönemde göreceğiz" şeklinde yanıt verdi.
AİHM’e siber saldırı
AİHM Başkanı, "Türkiye'ya karşı alınan bir kararın ardından AİHM'in internet sitesine bir siber saldırı yaşandığının" sorulması üzerine, "Web sitemize, 22 Aralık'ta saldırı oldu. Bunun ardından binada, gelecekte olabilecek saldırılara karşı önlemleri konuştuk. Bu bize özel bir durum değil. Maalesef dünya bu hale geldi. Teknik bürodaki çalışanlarımızla gerekli önlemleri aldık. Bir dahaki sefere nasıl korunacağımız konusunda önlemler belirledik. Göreceğiz" dedi.
Pandemi başvuruları
AİHM Başkanı Robert Spano, geçtiğimiz yıl pandemi nedeniyle 300 başvuru yapıldığını, bunlardan 9'unun incelemeye alındığını, bunların daha çok "gösteri ve yürüyüş hakkı", "duruşmaya çıkmama hakkı" gibi şikayetler içerdiğini söyledi. Spano, Covid-19 nedeniyle mahkemeye gelen dosyalar üzerinden genel bilgilere ulaşıp genel bir tablo çıkarmak için henüz erken olduğunu belirtti.
