Türkiye’deki seçim kampanyası sürecini izleyen Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü (AGİT) gözlemcileri, yaptıkları ön değerlendirmede, seçim sürecini yüksek katılım oranından, güçlü ve etkili partilerin arasında geniş bir seçim yapma şansı sunmasından dolayı övdü.
Bununla birlikte Türkiye’deki yüzde 10’luk baraj sisteminin siyasi çoğulculuk sağlanmasını kısıtladığına dikkat çeken AGİT gözlemcileri, medya özgürlüğü alanında yaşanan sorunların ve ayrıca iktidarı eleştiren gazetecilere baskı yapılmasının, kaygı yarattığına dikkati çekiyor.
AGİT gözlemcilerinin bir diğer dikkat çektiği nokta da, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim kampanyasına aktif olarak katılmış olması ve anayasanın gerektirdiği tarafsızlık ilkesini çiğnemesi oldu.
AGİT gözlemcilerinin düzenlediği basın toplantısında konuşan Litvanyalı parlamenter Vilija Aleknaite Abramikiene son seçimlerde toplumsal olarak canlı ve yoğun kampanya faaliyetleri yürütüldüğünü, Türkiye’nin güçlü siyasi unsurları arasından gerçek seçimin ortaya çıktığını söyledi. “İnsanların aktif bir şekilde oy sandıklarına gitmesinden çok etkilendim. Özellikle de geçenlerde yaşanan şiddet olayları ve trajik can kayıplarının ardından” diyen Abramikiene, Diyarbakır’daki seçim sürecinde bombalı saldırıda maruz kaldığı yanıklara rağmen hastaneden çıkarak oy kullanmaya çalışan kişinin görüntüsünden çok etkilendiğini belirtti. Litvanyalı parlamenter, kadın milletvekillerin sayısındaki artışın da kendisini etkilediğini kaydetti.
AGİT’in seçim sonrası yaptığı ilk değerlendirmede, temel özgürlüklere saygı gösterildiği vurgulansa da seçim kampanyalarındaki sözlü ve fiziksel saldırılara, hatta yaşanan can kayıplarına dikkat çekiliyor.
Basın toplantısında söz alan Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Delegasyon Başkanı Tiny Kox da yüzde 10’luk barajın siyasi çoğulculuğu kısıtladığını söyledi ve “bunun ciddi anlamda düşürülmesi konusunda ısrarımızı sürdürüyoruz” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açılışlar ve halkla buluşma etkinlikleri adı altında Adalet ve Kalkınma Partisi adına siyasi kampanyalara aktif olarak katılması da AGİT gözlemcilerinin düzenlediği basın toplantısında sıkça dile getirildi.
Özellikle Cumhurbaşkanı’nın faaliyetlerine yüklenen AGİT Parlamenterler Asamblesi Heyeti Başkanı Ignacio Sanchez Amor, “Cumhurbaşkanı’nın seçim kampanyasında oynadığı baskın rol, seçimlerin adilliğini kısmen sarsmıştır” diye konuştu. Türkiye’nin zorlu bir coğrafyada dengeleyici bir rol oynadığını söyleyen Amor, “güvenlik alanında yaşayan zorluklar, demokratik yükümlülüklerden taviz vermek için gerekçe olamaz” dedi. Halk tarafından seçilen cumhurbaşkanının kısıtlı yürütme yetkisiyle bırakılmaması gerektiğini anlayabileceğini söylen İspanyol parlamenter, bununla birlikte sistemin parlamenterden başkanlığa çevrilmesi kararının halka bırakılması gerektiğini vurguladı.
AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu Sınırlı Seçim Gözlem Heyeti’nin başkanı Büyükelçi Geert-Hinrich Ahrens de anayasayı parlamentonun değiştirmesi gerektiğinin altını çizerek, mevcut anayasanın cumhurbaşkanından eski partisiyle ilişkisini kesmesini istediğini ve diğer liderlere tarafsız davranması şartını beklediğini hatırlattı. Ahrens bununla birlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu iki koşula da uymadığını söyledi.
AKPM Delegasyon Başkanı Tiny Kox da, cumhurbaşkanının oynayabileceği ve oynayamayacağı rollerin sınırlarını anayasanın belirlediğini hatırlattı, AKPM’ye bu ay sonunda sunacağı raporunda, Cumhurbaşkanı’na yönelik tavsiyeleri olacağını hatırlattı. Kox, bu tavsiyelerden birinin Cumhurbaşkanı’nın parlamentonun çizdiği kurallara uymak olduğunu belirtti.
