ABD hükümetine bağlı Afganistan Yeniden Yapılanma Özel Başmüfettişliği, üst düzey yetkililerin yaptıkları hatalardan ders almadıklarını öne sürerek, ABD'nin günümüzde ve gelecekte yabancı ülkelerde askeri gücünü kullanma girişimlerinin, Afganistan'da neredeyse 20 yıl süren savaşla aynı kaderi paylaşabileceği uyarısında bulundu.
Perşembe günü gazetecilerle biraraya gelen Afganistan Yeniden Yapılanma Özel Başmüfettişi John Sopko, çok sert açıklamalarda bulundu ve ABD'li üst düzey savunma yetkilileri ve diplomatları hem kendilerini hem de Amerikan kamuoyunu kandırmakla suçladı.
Amerika'nın Sesi'nin bir sorusu üzerine "Generallerimiz, büyükelçilerimiz, tüm yetkililerimiz, elde ettiğimiz kazanımları fazlasıyla abarttı. Kongre'ye ve Amerikan kamuoyuna 'Kritik noktayı atlattık' mesajları verdiler. Halbuki o noktayı o kadar atlatmıştık ki, 360 derece dönüş yapmıştık" ifadelerini kullandı.
Başkanlığını Amerika'nın Sesi'nin (VOA) eski başkanlarından David Ensor'un yürüttüğü George Washington Üniversitesi Medya ve Ulusal Güvenlik Projesi bünyesindeki Savunma Yazarları Grubu'na konuşan Sopko, ABD'nin daha etkili ve uyumlu bir Afgan ordusu oluşturmayı başaramamış olmasının arkasında "çeşitli nedenler" olduğunu söyledi. Ancak Sopko, Afgan ordusu oluşturulamasının arkasında yatan sebeplerin bir kısmının da "2001 yılında umutsuzluk içinde olan bir ülkeyi alıp bir şekilde küçük bir Norveç'e dönüştürebileceğimiz şeklindeki kibirden" kaynaklandığını kaydetti.
"Üst düzey ABD'li askeri liderler Afgan ordusunun ne kadar kötü olduğunu biliyorlardı" diyen Sopko, yetkililerin bu gibi sorunları gizli tutmaya çalıştıklarını söyledi.
"Hedef şaşırttık"
"Karşımıza ne zaman Afgan ordusuyla ilgili bir sorun çıksa hedef şaşırttık" diyen Sopko, "ABD ordusu başarı gösterisinde bulunmayı kolaylaştırmak için hedef şaşırttı. Sonunda da bunu bile yapamaz hale gelince değerlendirme aygıtlarına gizlilik getirildi" şeklinde konuştu.
Afganistan'ı başarıya ulaştırmanın zorluklarının bir kısmının Washington'un neredeyse 20 yıl boyunca uzun vadeli başarı planı yapmayı reddetmesi olduğu uyarısında bulunan Sopko, başında bulunduğu hükümet dairesinin son 12 yıldır hazırladığı bir dizi rapora işaret ederek, "Yapacağımız tüm işler için gerçekçi olmayan takvimler belirlendiğinin altını defalarca çizdik" dedi.
"Dört yıldızlı generaller, dört yıldızlı askeriye, dört yıldızlı büyükelçiler, ABD Uluslararası Kalkınma Dairesi'ni kısa vadeli olarak başarı öyküleri göstermeye zorladı. Bunların hiçbirinin işe yaramayacağını kendileri de biliyordu" diyen Sopko, "Bu kısa vadeli takvimlerin belirli bir zaman diliminde, bütçe tahsisatı ya da o anda siyasi açıdan başka her ne popüler ise, siyaset gerçekliğinden başka hiçbir gerçeklik dayanağı yok. Bu takvimler bizi başarısızlığa mahkum ediyor" ifadelerini kullandı.
Başmüfettiş, bunun sadece Afganistan'a özgü bir mesele olmadığını, ABD'nin gittiği başka ülkelerde de aynı sorunların yaşandığı görüşünde.
Sopko'nun sert eleştirileri, başında bulunduğu Afganistan Yeniden Yapılanma Özel Başmüfettişliği'nin Perşembe günü Afganistan'daki durumu "umutsuz" olarak nitelediği ve Afgan hükümetinin "varoluş kriziyle karşı karşıya olduğu" uyarısı yaptığı raporunun yayınlanmasını izledi.
ABD Savunma ve Dışişleri Bakanlıkları, Başmüfettiş Sopko'nın eleştirilerine henüz yanıt vermedi. Ancak bakanlıklar, ABD'nin Afganistan ve diğer ülkelerdeki çabalarını art arda savunan açıklamalarda bulunmuştu.
ABD'nin en üst düzey askeri yetkilisi Genelkurmay Başkanı General Mark Milley, geçen hafta yaptığı açıklamada, Taleban örgütünün kazandığı "stratejik ivmeye" rağmen Afgan güçlerinin iyi eğitildiğini ve donatıldığını söylemişti.
General Milley, ABD'nin "eğit, danışmanlık ver, destek sağla" olarak bilinen modelinin, terörle mücadelede "en iyi yaklaşım" olduğunu da kaydetmişti.
