ABD siyasetini yakından izleyenler, ABD'nin Afganistan'dan çekilme sürecinde yaşanan karmaşanın ve 13 ABD askerinin hayatını kaybetmesinin Başkan Joe Biden'a ciddi siyasi zarar verdiği konusunda görüş birliği içinde. Dış siyaset konusunda soğukkanlı, ne yaptığını bilen ve yetkin bir imaj çizen Biden yönetiminin son iki haftadır medyaya yansıyan üzücü görüntülere açıklık getirmekte zorlandığı gözleniyor.
Uzmanlar arasında, Amerikalılar'ın, kamuoyunun büyük çoğunluğunun uzun zaman önce karşı çıkmaya başladığı bir savaşın karmaşık bir şekilde sona erdirilmiş olmasına daha ne kadar yoğunlaşacağı konusunda anlaşmazlık yaşanıyor.
Kimileri, Afganistan'dan çekilme sürecinin yankılarının 2022'de yapılacak ABD Kongre ara seçimlerine kadar devam edeceğini, Demokrat Parti'nin bu seçimlerde hem Temsilciler Meclisi hem de Senato'daki üstünlüğünü sürdürmede zorlanacağını savunuyor. Bazıları da seçmenlerin 2022'de sandık başına gittiklerinde ABD'nin Afganistan'dan kayıplar vererek çekilmesini çoktan unutmuş olacaklarını kaydediyor.
Cumhuriyetçiler unutmayacak
Kabil'deki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nda IŞİD tarafından düzenlenen saldırıda 13 ABD askerinin hayatını kaybetmesinden sonra veri inceleme şirketi Morning Consult tarafından yapılan anket, Biden'ın görev onay oranının ilk kez düşerek eksiye geçtiğini, katılımcıların yüzde 49'unun Biden'ı desteklemediğini ortaya koydu. Ankete göre Biden'ın icraatlarını destekleyenlerin oranıysa yüzde 48 olarak kayda geçti.
Cumhuriyetçi Parti içindeki rakipleri, Afganistan'dan çekilme sürecinin Biden'ın popülaritesine verdiği zararı kolay kolay unutacağa benzemiyor. Ara seçimlerden önce Amerikan kamuoyuna bunu sık sık hatırlatmaları bekleniyor.
Cumhuriyetçi Partili Nebraska Senatörü Ben Sasse, Pazar günü ABC televizyonunda yayınlanan This Week programında, Taleban'ın Afganistan'da yeniden iktidara gelmesine izin vermenin uluslararası terör örgütleri için bir sığınak oluşturmak anlamına geleceği öngörüsünde bulundu. Cumhuriyetçi Partili birçok siyasetçi, aynı görüşü dile getiriyor.
"Bu durum, geçmişte teröristlere güvenli bir sığınak sağlamaya istekli olan Taleban'ın geri dönmesi anlamına geliyor" diyen Sasse, "Afganistan'ı cihadın küresel başkenti yapmak isteyen çok farklı gruplar var. Ancak yönetimin bu konuda bir planı yok" şeklinde konuştu.
"Liyakat iddialarını erozyona uğratıyor"
Cumhuriyetçi Parti destekçisi anket şirketi Echelon Insights'tan Kristen Soltis Anderson, dış siyaset meselelerinin ABD'deki seçimlerde çok ağırlıklı olmamasına rağmen son günlerde Biden'ın görev onay oranlarının anketlerde düşüş göstermesinin bir değişime işaret edebileceği görüşünde.
Muhafazakar haber sitesi Washington Examiner'da Pazartesi günü bir makale kaleme alan Anderson, "Biden'ın tartışmalı konulardan uzak durma stratejisi, başkanlık kampanyası sırasında işe yaradı. Ancak bugün yönetim, Afganistan trajedisini sanki sadece muhabirler ve Twitter silahşörleri için bir meseleymiş gibi yansıtmaya kararlı" ifadelerini kullandı.
Anderson, buna ilave olarak, "Afganistan'a önemsizmiş gibi muamelede bulunmak onu önemsiz yapmıyor. Dahası, devam etmekte olan trajedi, Biden yönetiminin liyakat iddialarını ve Amerika'nın müttefikleriyle olan ilişkilerini yeniden inşa etmek için verdiği taahhütleri erozyona uğratıyor. İnsanlar bunu görüyor. Başkanlık görev onayının son derece sabit olduğu bu kutuplaşma döneminde Biden'ın puanındaki keskin düşüş dikkat çekiyor" dedi.
Acil eylem ihtiyacı
Demokrat Partili anket şirketi yöneticisi John Zogby, Amerika'nın Sesi'ne, Biden'ın Afganistan'dan çekilme konusundaki pozisyonunu düzeltmek için bir an önce harekete geçmesi gerektiğini söyledi.
Zogby, "Uzun vadede ortama en egemen konu haline gelmesine fırsat vermeden bir an önce Biden Afganistan meselesinde kontrolu derhal eline alması gerekiyor" dedi.
Biden'ın Afganistan'dan daha fazla Amerikalı'yı ve ABD müttefiki Afgan'ı çıkardığının görülmesi gerektiğinin altını çizen Zogby, tartışmalı bir mesele de olsa ABD'ye giriş yapan Afgan mültecilerin sayılarının arttırılmasına izin verilmesinin de gündemde olması gerektiğini düşünüyor.
İç siyasette yenilenen odak noktası
Afganistan'dan çekilmenin Biden için uzun vadede ciddi bir sorun olacağı görüşüne katılmayan uzmanlar da var.
Duke Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Bruce Jentleson, Afganistan'dan çekilme sürecinin "Biden'ın liderliği ve liyakati hakkında haklı ya da haksız istismara açık soruları gündeme getirebileceğini" kaydediyor.
Biden ve Demokrat Partili destekçilerinin iç siyasetle ilgili meselelerle çok yakından ilgilenmesi gerektiğinin altını çizen Profesör Jentleson, "Dış siyasetten vazgeçmeyecekler. Bu Biden'ın doğasında olan bir şey değil. Ancak 'Memleketimiz için gerçekten büyük önem taşıyan istihdam, Covid, seçme hakları gibi dış siyasetin önüne geçen alanlarda Demokrat Partili bir başkan, Demokrat Partililer'den oluşan Kongre'yle uyumlu bir şekilde çalışarak büyük işler başardı' demeleri gerekiyor" diyor.
Tipik bir strateji
Fordham Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Monika McDermott, ABD'nin Afganistan'dan çekilme süreci her ne kadar dramatik ve kaygı uyandırıcı olsa da Cumhuriyetçiler'in bu durumu, seçimlerin yapılmadığı bir yılda iktidarda olmayan bir parti olarak kullanacaklarını söylüyor.
Profesör McDermott, "Cumhuriyetçiler, 'Gözümüzü Demokratlar'ın ve Başkan Biden'ın üzerinden çekmemeliyiz, bunu Demokrat Parti'nin egemenliğindeki bir Kongre ile yapamayız' diyebilir" şeklinde konuşuyor.
Uzman, buna ilave olarak, "Cumhuriyetçiler'in bu tavrı takınacaklarını düşünüyorum çünkü aynı partinin hükümetin tüm kollarına egemen olduğu ve seçimlerin yapılmayacağı bir yılda yapacağınız, budur. Cumhuriyetçiler, Demokratlar'ın Washington'daki iktidarını zayıflatmanın ülkenin çıkarı için en iyisi olacağını savunacak. Seçim olmayan dönemlerde bu taktik işe yarar ve başkanın partisi zarar görür" diyor.
Toplumsal hafıza zayıflığı
Kimi uzmanlarsa Amerikalılar'ın Kongre ara seçimleri zamanına kadarki 14 ay içinde sürekli Afganistan meselesini düşünecekleri görüşüne şüpheyle bakıyor. Bunun nedeni, son yollarda ABD siyasetinde bazı konuların saman alevi gibi parlayarak gündemi işgal edip sonra birden unutulması.
Denver Üniversitesi'ndeki Amerikan Politika Merkezi Başkanı ve Siyaset Bilimi Profesörü Seth Masket, "Bu durumun dengeleri çok değiştireceğini sanmıyorum. Cumhuriyetçiler eminim Afganistan konusunda Biden'ı eleştirmekten vazgeçmeyeceklerdir. Ancak bunun çok sayıda seçmeni ya da gelecek yılki seçimlerden çıkacak sonucu ciddi ölçüde etkileyeceğini sanmıyorum" diyor.
Profesör Masket, "Seçmenlerin bundan 14 ay sonra, çoktan bitmiş bir savaş hakkında işler şöyle ya da böyle daha iyi giderilirdi diye düşüneceklerini sanmam. Ya da en azından bu mesele, Amerika'da medyanın gündeminden düşecek. Afganistan'da siyasi durumun ne olacağını bilemem ama ABD'nin artık o noktada Afganistan'da olup bitenlerle çok da ilgileneceğini düşünmüyorum" ifadelerini kullanıyor.
