Avrupa Birliği ile Türkiye arasında vize muafiyeti konusunda belirlenen takvim sürekli sarkıyor. Verilen mesajların da sürekli farklılaştığı bir ortamda teknik çalışmalar sürse de sorunun nasıl aşılabileceği konusunda taraflar arasında hala görüş ayrılıkları var. Bu ortamda Avrupa Birliği Komisyonu, vize muafiyetinin en önemli unsurlarından birini oluşturduğu Ankara ile Brüksel arasındaki 18 Mart mutabakatının uygulanmasına ilişkin üçüncü değerlendirme raporunu açıklıyor.
Belgede, “Türkiye, Avrupa Birliği’nin Türk vatandaşlarına yönelik vize taleplerini kaldırması için kalan vize liberalizasyonu kriterlerini karşılamak için mümkün olan en kısa zamanda gerekli önlemleri almalı” vurgusuna yer verilmesi bekleniyor. Avrupa Birliği Komisyonu ile Türkiye’nin geri kalan kriterler için gerekli olan yasal ve prosedüre ilişkin değişikliklerin de dahil olduğu çözümler bulmak amacıyla diyalog halinde olduğu da belgenin öne çıkan vurguları arasında yer alacak.
Vize muafiyeti sağlanabilmesi için Türkiye’nin 2013’te onay verdiği yol haritası çerçevesinde 72 kriteri karşılaması gerekiyor. Türkiye, bu kriterlerden 65 tanesini karşılamış durumda.
Karşılanmayan kriterler ise terörle mücadele yasa ve uygulamalarının Avrupa standartlarına uyacak şekilde gözden geçirilmesi, Avrupa Birliği-Türkiye Geri Kabul Anlaşması’nın tüm maddeleriyle uygulanması, Avrupa Birliği standartlarıyla tam uyumlu biyometrik pasaportlara geçilmesi, yolsuzlukla mücadele kapsamında Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’nun (GRECO) önerilerinin uygulanması, Avrupa Polis Teşkilatı (EUROPOL) ile Operasyonel İşbirliği Anlaşması yapılması ve uygulanması, Avrupa standartlarıyla uyumlu bir kişisel verilerin korunması yasasının kabul edilmesi ve uygulanması ve suç bağlantılı konularda Avrupa Birliği’nin tüm ülkeleriyle etkili işbirliği sağlanması.
Süreçte her iki taraf açısından da en sıkıntılı olan unsuru Terörle Mücadele Yasası’na (TMY) yönelik değişiklik oluşturuyor. TMY’de değişikliğe gidilerek bu yasanın Avrupa standartlarına uygun hale getirilmesi talebi yeni değil. Vize muafiyeti için yol haritasının hazırlandığı 2013’te iki taraf bu kriter üzerinde anlaşmıştı. Gelinen aşamada yaşanan sorun büyük ölçüde konjonktürden kaynaklanıyor.
Türkiye, terörle mücadeleyi hızlandırdığı ve birden fazla terör örgütüyle aynı anda mücadele etmek zorunda kaldığı bir dönemde bu yasada değişikliğe gitmek istemiyor ve değişiklik taleplerini rasyonel bulmuyor. 15 Temmuz darbe girişimi de Türkiye’nin değişikliğe gitmeme yaklaşımını perçinledi.
Ankara, Brüksel’e verdiği mesajlarda, ‘yasada değişikliğin ancak Türkiye’nin herhangi bir terör tehdidiyle karşı karşıya kalmadığında yapılabileceği’ vurgusunu öne çıkarıyor.
Bu sorunun aşılması için Avrupa Konseyi’nin de müdahil olmasıyla ara formül arayışları sürüyor. Vize muafiyeti için belirlenen ekim hedefi Türkiye açısından, kağıt üstünde de olsa öncelikli hedef olmayı sürdürüyor. Gelinen aşamada Türk kanadı, ‘kriterlerin karşılandığına ilişkin kararın ekimde alınabileceği’ görüşünü hâlâ koruyor. Avrupa Birliği kanadındaki tüm göstergeler ise bu karar alınsa bile vize muafiyetinin hayata geçirilmesinin 2017’ye kalacağına işaret ediyor.
Avrupa Birliği Komisyonu, dördüncü değerlendirme raporunu aralık ayında yayımlayacak.
