AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in “İsrail iki devletli çözümü istemiyorsa ne öneriyor? Tüm Filistinlileri öldürmek mi istiyor” sözlerinin damga vurduğu Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları toplantısında, Avrupalı bakanlar İsrail'e iki devletli çözüm için baskı yaptı.
Ancak İsrail Dışişleri Bakanı İsrael Katz, “iki devletli çözüm önerisi” yerine, AB’li 27 bakana “yapay il ve demiryolu projelerine” ait iki video izletince AB’yi kızdırdı.
Ortadoğu’da, Hamas’ın 7 Ekim saldırılarından bu yana, Filistin ve İsrail arasında devam eden çatışmaların sona ermesi için, Washington ve Brüksel, “iki devetli çözüm” için Netenyahu hükümetine baskı yapmaya devam ediyor.
AB’ye üye 27 üye ülke dışişleri bakanları, çatışmaların başlamasından bu yana ilk kez, Brüksel’de, İsrail Dışişleri Bakanı İsrael Katz ve Filistin Yönetimi Dışişleri Bakanı Riyad el Malik ile görüştü.
Toplantıya, Ortadoğu krizinin çözümünde rol alan önemli aktörler Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Aboul Gheit, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Farhan Al Saud, Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü ve Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi de davet edildi.
AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, toplantı girişinde Netenyahu’nun Filistin devleti kurulması önerisini reddettikleri açıklamasını değerlendirirken, “Başka ne gibi çözümler düşünüyorlar? Bütün Filistinliler’in gitmesini mi sağlayacaksınız? Öldürecek misiniz?” diye konuştu. Borrell, “Bundan sonra barış planı kelimesini kullanmayacağım yalnızca iki devletli çözüm planı diyeceğim” sözleriyle barış planını ilerletmekte kararlı olduğunu dile getirdi.
Borrell, İsrailli rehinelerin serbest bırakılması ve Gazze Şeridi’nde ateşkesin sağlanmasının ardından, tarafları adım adım iki devletli çözüme taşıyan 10 maddelik bir barış planını üyelere sundu ve bu plan çerçevesinde AB ile bölge ülkeleri, ABD ve BM’nin katıldığı bir “barışa hazırlık konferansının” düzenlenmesini istedi.
AB’li bakanlardan Netenyahu’ya tepki
Ancak toplantı gündemini, Borrell’in “Ortadoğu Barış Planı’ndan” çok, İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu’nun “iki devletli çözümü reddeden” açıklamaları belirledi.
Toplantı girişinde konuşan Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock ile Fransa Dışişleri Bakanı Stephane Sejourne de “Kalıcı ve uzun vadeli çözüm için iki devlet formülünün şart olduğunu” savundu. Sejourne, Benyamin Netanyahu'nun “Filistin devletini reddeden yorumlarının endişe verici” olduğunu vurguladı. Baerbock, “Böyle bir çözümü duymak istemediklerini söyleyenlerin hiçbiri bir alternatiften bahsetmedi” diye konuştu.
Sert bir eleştiri de, İsrail’in AB içindeki en yakın müttefiklerinden Avusturyalı bakan Alexander Schallenberg’den geldi. Bakan Schallenberg, “Netanyahu'nun açıklamaları uzağı göremeyen dar görüşlü sözler” dedi.
İrlanda Başbakanı Micheal Martin, “İsrail Başbakanı'nı barış ve iki devletli çözüm isteyen dünyayı dinlemeye çağırıyorum” diye konuştu. AB dönem başkanı Belçika’nın Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib, ‘acil ateşkes ve iki devletli çözüm’ çağrısında ısrar ederek, “Bu çatışma silahlarla çözülmeyecek” dedi.
İsrailli bakan “yapay ada” videosu izletti
Ancak İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, daha Brüksel’e ilk adımını atar atmaz bu seçeneğe kapıyı kapattı. Toplantıya girerken elindeki rehine fotoğraflarını gösteren Katz, “İsrailli cesur askerler yalnızca iki amaç için çok zorlu koşullar altında savaşıyor. Rehinelerimizi geri getirmek ve İsrail vatandaşlarının güvenliğini yeniden sağlamak” dedi.
Bölgeden gelen dışişleri bakanlarının tümü, “ateşkes ve iki devletli çözüm” çağrısında bulunurken, Katz, toplantı sırasında katılımcıları şaşırtan ve Gazze kriziyle ilgili olmayan iki video gösterdi. Bunlardan birincisi “Gazze’ye liman görevi görebilecek yapay bir ada oluşturulması”; ikincisi ise “İsrail'i Hindistan'a bağlayacak demiryolu hattı kurulması” projelerine ilişkindi.
Bakan Katz’ın bu tavrına tepki gösteren Borrell, toplantı bitiminde gazetecilere, “Sunum toplantının konusuyla ilgisizdi. Bakan zamanını daha iyi değerlendirip ülkesinin güvenliği ve Gazze'deki yüksek ölüm sayısı konusunda endişelenebilirdi” dedi.
Toplantıda üye devlet bakanlarının hepsinin Katz’a “İsrail'in güvenliğini garanti eden, kalıcı bir barışın çözümünün bir Filistin devletinin kurulmasıyla mümkün olduğuna inandıklarını” aktardığını belirten Borrell, “Bu kesinlikle O’nun fikrini değiştirmedi. Ancak aksi yönde bir şey beklemiyorduk" diye ekledi.
Maliki’den İsrail’e “yaptırım” çağrısı
Toplantının öğleden sonraki bölümüne katılan Filistin Yönetimi Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki de, İsrail Başbakanı'na karşı yaptırım çağrısında bulundu. El Maliki, “Meslektaşlarımdan ateşkes çağrısı yapmalarını ve Beyamin Netanyahu'nun iki devletli çözüme karşı çıkan açıklamasını reddetmelerini bekliyorum” dedi. İsrail’in, yaptırım olmadığı için, Gazze’de uluslararası hukuku hiçe saydığını belirten El Maliki, AB’li bakanların “denemelerine rağmen başsağlığı dilemenin ötesine geçemediğini” söyledi.
Ortak görüş sağlanamadı
Toplantıya katılan bakanlardan bir bölümü, “Ortadoğu'daki krizin sona erdirilmesi için derhal ateşkes ve iki devletli çözüm” çağrısında bulundu. Ancak Almanya, Avusturya ve Macaristan’ın “Gazze'de önce rehinelerin serbest bırakılması ve Hamas'ın dağıtılması” görüşünden vazgeçmemesi nedeniyle, ortak bir ateşkes çağrısı yapılması üzerinde uzlaşılamadı.
Borrell, toplantıda Husilerin Kızıldeniz’de ticari gemilere yönelik saldırılarına bir yanıt olarak, AB'nin bölgeye bir deniz misyonu göndermesi konusunda siyasi anlaşmaya varıldığını duyurdu. Ancak bu misyonun operasyonel olarak uygulanmasına ilişkin herhangi bir takvim sunmadı. AB’nin Kızıldeniz açıklarına Fransız, Alman ve İtalyan firkateynlerini göndermesi bekleniyor. Belçika medyası kendi ülkelerinin de bir fırkateyn gönderme sözü verdiğini yazdı.
Forum