Amerika’da başkanlar en fazla dört yıllık iki dönem görev yapabiliyor, ancak başkanlar için bizim anladığımız gibi bir emeklilik hayatı söz konusu değil. Başkanların görev ve sorumlulukları Beyaz Saray’dan ayrıldıktan sonra da sona ermiyor.
ABD Kongresi 1958 yılında kabul ettiği bir yasayla eski başkanlara ömür boyu emeklilik maaşı bağladı. Bu maaş, zaman içinde kabine üyelerinin maaşıyla aynı ölçüde arttırıldı. Devlet ayrıca eski başkanlara geçiş süreci olarak değerlendirilen dört buçuk yıl boyunca ofis ve ofis çalışanları için maddi destek sağlıyor. Eski başkanlar da bunun karşılığında hayatları boyunca hem bazı yükümlülükleri yerine getirmek hem de hayatlarına sıradan Amerikalılar gibi devam etmelerini engelleyen bazı kurallara uymak zorunda.
Ömür boyu emekli maaşı
Eski Başkanlar Yasası, görevi sona eren başkanların hayatlarını sürdürmek için tam zamanlı işlerde çalışmalarına gerek kalmaması için onlara ömür boyu emekli maaşı bağlıyor. Eski başkanların bu maaşı alması bir zorunluluk. Eski başkanlardan Harry Truman 1953 yılında görevi sona erdiğinde ailesiyle birlikte maddi olarak zor durumda kalmıştı. O zaman, ABD’de başkanlık makamının saygınlığını korumak amacıyla eski başkanlara emekli maaşı bağlanmasına karar verildi. Truman, Life dergisine anılarını satarak 600 bin dolar kazanmış ve emekliliğini bugünün parasıyla yaklaşık 5,7 milyon dolar eden bu parayla rahat geçirmişti.
Eski başkanlar Yasası’yla birlikte başlayan ömür boyu emekli maaşı zaman içinde kabine üyelerinin maaşıyla aynı ölçüde arttırıldı. Devlet ayrıca eski başkanlara geçiş süreci olarak değerlendirilen dört buçuk yıl boyunca ofis ve ofis çalışanları için maddi destek sağlıyor.
Eski Başkanlar yılda 213 bin 600 dolar ile bakanlarla aynı maaşı alıyor, ayrıca seyahatleri ve diğer iş masrafları da karşılanıyor. Ulusal Vergi Mükellefleri Birliği Derneği (NTUF) Başkanı Demian Brady’e göre eski başkanlar için ayrılan ödeneğin haklı nedeni bir başkanın görevinin bitmesinin ardından da sorumluluklarının devam etmesi. NTUF’un araştırmasına göre 2000 yılından bu yana vergi mükellefleri eski başkanlar için koruma masrafları dahil neredeyse 68 milyon dolar ödedi.
Bu ödenekten en çok yararlanan 2000 yılından bu yana 21 milyon dolar kullanan Bill Clinton oldu. Clinton’un kişisel mal varlığının 70 milyon dolardan fazla olduğu sanılıyor. Yıllara göre hesaplandığında ödeneği en fazla kullanan eski başkan 1,4 milyon dolarla Barack Obama oldu, onu 1,2 milyon dolarla George W. Bush izledi.
Gizli Servis tarafından ömür boyu koruma
ABD’de Eski Başkanlar Yasası, maaşın yanı sıra onlara koruma da sağlıyor. Yasanın orijinali eski başkanlara ömür boyu koruma sağlarken 1994 yılında bu koruma başkanlık görevinin sona ermesinden sonraki 10 yılla sınırlandırılmıştı. Bu sınırlama 2012’de dönemin başkanı Barack Obama tarafından imzalanan bir yasayla kaldırıldı ve eski başkanların gizli servis tarafından korunma süresi yeniden ömür boyu olmak üzere değiştirildi. Yasa eski başkanların eşlerini de kapsarken çocuklarının 16 yaşına kadar korunmasını içeriyor. Yeni yasa 1 Ocak 1997’den sonra seçilen başkanları kapsıyor. Bu kapsama şimdilik Cumhuriyetçi eski başkan George W. Bush ve Demokrat eski Başkan Barack Obama giriyor. Gizli Servis tarafından ömür boyu korunmak genellikle eski başkanların reddettiği bir durum değil. Eski başkanlar bu korumanın ölçeğini de kısmen belirleme özgürlüğüne sahip. Bugüne kadar Gizli Servis tarafından korunmayı reddeden tek eski başkan Richard Nixon oldu.
Araç kullanma yasağı
Bu koruma kapsamında başkanların da eski başkanların da kamuya açık yollarda araç kullanması yasak. Kural ilk kez George W. Bush’un Jay Leno’nun televizyon programında son 25 yıldır araba kullanmadığını açıklamasının ardından gündeme geldi. Gizli Servis’in özellikle John F. Kennedy suikastinin ardından bu konuda çok sert olduğu biliniyor. Ancak Ronald Reagan ve George W. Bush gibi bazı eski başkanların kendi konutlarının arazisi içinde araç kullandıkları biliniyor. Barack Obama ise birkaç kez Beyaz Saray’ın içinde araç kullandığını söylemişti.
Başkanlık kütüphanesi kurma geleneği
Beyaz Saray’daki ikinci dört yıllık görevi sırasında eski başkanlardan Franklin Roosevelt, görevi boyunca biriktirdiği kişisel belge ve hatıralarını arşivlemişti. Ayrıca bir başkan görevi boyunca kişisel hediye kabul edemediği, yabancı liderlerden aldığı hatıralar da Amerikan halkına ait olduğu gerekçesiyle bunları bir kütüphanede saklamak istedi. Roosevelt, 1941’de başkanlık kütüphanesini kurdu. Bu gelenek daha sonra Harry Truman tarafından devam ettirildi. Truman döneminde 1955 yılında Kongre, ‘‘Başkanlık Kütüphaneleri Yasası’’nı çıkardı. Yasa başkanların kütüphane kurmasını teşvik ediyor. Bu yasayla Başkanlık Kütüphaneleri Sistemi oluşturuldu ve Ulusal Arşiv Dairesi’ne bağlandı. Ulusal Arşiv şu anda 14 başkanlık kütüphanesini denetliyor. Günümüzde başkanlık kütüphanesi açmak bir gelenek haline geldi ve tüm modern başkanların bir kütüphanesi var. Bazı eski başkanlar bu kütüphanelerin arazisine gömülmeyi tercih etti. Bunlar arasında Herbert Hoover, Harry S. Truman, Dwight Eisenhower, Richard Nixon, Ronald Reagan ve George H. W. Bush var.
Diplomatik misyon ve istihbarat brifingleri
Eski başkanlar aynı zamanda ülkelerinin iyi niyet elçileri olarak görülüyor. Bu nedenle görevleri sona erdikten sonra da ülkenin yararına diplomatik seyahatlere çıkabiliyorlar. Bu nedenle seyahat giderleri için eski başkanlara yılda yaklaşık 1 milyon, eşlerineyse 500 bin dolar veriliyor. Eski başkanlar diplomatik vizeyle seyahat ediyor. Eski başkanlar, görevdeki başkanın isteğiyle diplomatik görevler üstelenecekleri zaman, ulusal güvenlik ve istihbarat brifingleri de alabiliyor. Yönetim için danışmanlık gibi görevler üstlendiklerinde, ya da belirli olaylarda tecrübelerinden yararlanılan durumlarda yine bu brifingleri almaya devam edebiliyor.
Sağlık sigortasından yararlanma koşulları
Başkanlar devlet memuru oldukları için sağlık sigortası hakları görevleri bittikten sonra da devam ediyor. Ancak bu devamlılık başkanlarda da tüm devlet memurlarında olduğu gibi federal devlet çalışanı olarak beş yılını doldurma koşuluna bağlı.Yani görevde yalnızca dört yıllık bir dönem kalan ve daha önce federal devlet çalışanı olmayan bir eski başkan, görevi sona erdikten sonra sağlık sigortası hakkını kaybetmiş oluyor. Örneğin, Jimmy Carter tek dönem başkanlık yaptığı için sağlık sigortası devlet tarafından devam ettirilmedi, ancak George H. W. Bush da tek dönem başkanlık yapmış olmasına rağmen daha önce Kongre üyeliği, Merkezi İstihbarat Dairesi CIA Başkanlığı, Birleşmiş Milletler Büyükelçiliği ve Başkan Yardımcılığı gibi görevlerde uzun yıllar geçirdiği için sağlık sigortasını devam ettirme hakkına sahipti, ancak kendi isteğiyle bu hakkından vazgeçti.
Cenaze törenleri
Eski başkanlar hayatlarını kaybettiğinde, aileleri tarafından aksi yönde istek belirtilmediği sürece cenaze törenleri devlet tarafından yapılıyor. Bu törenler temelini tarihten ve geçmişteki örneklerinden alsa da eski başkanların karakterlerine, miraslarına, geçmişlerine ve isteklerine göre şekillendirilebiliyor. Eski başkanın ölümünün ardından görevdeki başkan Kongre’yi bilgilendiriyor ve federal binalardaki bayraklar 30 gün boyunca yarıya indiriliyor. Devlet cenaze törenlerini Savunma Bakanlığı düzenliyor. Savunma bakanı, görevdeki başkanın Washington’da gerekli düzenlemelerin yapılması konusunda temsilcisi oluyor. Eski başkanın cenazesi 24 saat Kongre’de ziyarete açık tutuluyor ve yine Kongre’de tören düzenleniyor. Eski başkanlar Ulusal Arlington Mezarlığı’nda defnedilebildikleri gibi isteklerine bağlı olarak memleketlerinde, kendi yaptırdıkları kütüphane ve müzelerde ya da aile mezarlıklarında da defnedilebiliyor. Başkent dışında defnedilecek başkanlar için tren istasyonu ya da havaalanlarında da tören düzenleniyor.
