ABD’de teknoloji sektörüne hizmet veren Silikon Vadisi Bankası ve kripto paraya yoğunlaşan Signature Bank’ın batması 15 yıl önce konut kriziyle başlayan mali krizi anımsattı. Peki bu noktaya nasıl gelindi ve alınan önlemler yeterli olacak mı?
Silikon Vadisi Bankası Nasıl İflas Etti?
Büyük ölçüde teknoloji şirketlerine hizmet veren California’daki Silikon Vadisi Bankası, ABD Merkez Bankası FED’in enflasyonla mücadele kapsamında faiz oranlarını yükseltmesinden olumsuz etkilendi.
Yüksek faiz oranları bu şirketlerin yatırımcılarını riske daha açık hale getirdi, teknoloji şirketlerine yatırım çekmenin maliyeti arttı.
Çoğu yeni kurulmuş teknoloji şirketi olan banka müşterileri nakit ihtiyacını karşılamak için paralarını çekmeye başladı. Bankadan saatler içinde milyarlarca dolar para çekildi.
Banka talebi karşılamak için çoğunluğu ABD Hazine tahvillerinden oluşan 21 milyar dolarlık tahvil portföyü sattı. Ancak ortalama tahvil getirisi, 10 yıllık Hazine tahvillerinin getirisinin altında kaldı. Banka zarar etmiş oldu.
Banka fon açığını kapatmak için 2 milyar dolardan fazla hisse senedi satacağını açıkladı.
Mevduatların çekilmesi sebebiyle daha fazla fona ihtiyaç duyulacağı endişesiyle bankanın hisseleri yüzde 60 değer kaybetti.
Banka alternatif kaynak arayışına girdi. Ancak Federal Mevduat Sigortası Kurumu (FDIC) bankaya el koydu.
Silikon Vadisi Bankası ne kadar büyük?
ABD’deki en büyük 16. banka olan Silikon Vadisi Bankası’nın toplam varlıkları 209 milyar dolar, mevduatı da 175 milyar dolardı.
1983’te kurulan banka büyük ölçüde yeni teknoloji şirketlerine ve teknoloji sektörü çalışanlarına hizmet veriyordu.
Mevduat sahiplerinin çoğunun hesabında sigortalı mevduatlarda üst limit olan 250 bin doların üzerinde para vardı. Yani bankadaki mevduatların yüzde 90’ının sigortası yoktu.
Banka hisselerinde büyük değer kaybının ardından hissedarlar Silikon Vadisi Mali Grubu’na ve iki banka yöneticisine dava açtı.
Hissedarlar banka yöneticilerini, artan faiz oranlarının bankayı mevduatların hızla çekilmesi riskine karşı kırılgan hale getirebileceği konusunda uyarıda bulunmamakla suçladı.
Banka yöneticilerinin FED’in faiz oranlarını arttırmasından hemen önce tahvil satın alma kararı da eleştiriliyor.
Washington ne diyor?
ABD Maliye Bakanı Jenet Yellen, “Silikon Vadisi Washington’un yardımına koşmasını bekliyorsa yanılıyor” diyerek bankanın kurtarılmayacağını; ancak mevduat sahiplerinin ihtiyaçlarının karşılanacağını söyledi.
ABD Merkez Bankası FED, Maliye Bakanlığı ve Federal Mevduat Sigortası Kurumu, el konulan her iki bankadaki tüm mevduatlar için güvence verdi.
Bankalar ve diğer mali kurumlara bir yıla kadar kredi sağlayacak bir fon programı oluşturuldu.
Başkan Joe Biden, “Paranız ihtiyaç duyduğunuzda orada olacak” diyerek mevduat sahiplerine güvence verdi. 2008 mali krizinden bu yana yaşanan en büyük banka iflasının ardından daha sıkı regülasyon vaadinde bulundu.
FED Başkanı Jerome Powell bankanın iflasının “kapsamlı, şeffaf ve hızlı bir inceleme” gerektirdiğini söyledi. İncelemenin sonuçları 1 Mayıs’a kadar kamuoyuna açıklanacak.
2008’dekine benzer bir kriz yaşanabilir mi?
Bankanın batması, teknoloji şirketleri ve girişim sermayesiyle desteklenen şirketler dahil, varlıklı müşterilere hizmet veren diğer bankaların da etkilenebileceği kaygısına yol açtı.
Silikon Vadisi’ndeki paniğe rağmen 2008’dekine benzer bir krizin yaşanması beklenmiyor.
Ekonomistler ABD Merkez Bankası FED’in oluşturduğu kredi programının, krizin başka bankalara yayılmasını önleyeceği görüşünde.
ABD’li yetkililer ülkede bankacılık sisteminin sağlıklı olduğunu, stres testlerini geçtiğini ve ciddi bir resesyon karşısında bile direnç gösterebilecek güçte olduğunu vurguluyor.
