ABD Senatosu ülkenin Çin’in teknolojisiyle rekabet edebilmesini sağlayacak bir dizi tasarıdan oluşan paketi 32’ye karşı 68 oyla kabul etti.
Oylamanın ardından Çin’den yapılan açıklamadaysa ‘‘ABD tarafından hayali bir düşman olarak gösterilmeye karşı çıkıyoruz’’ denildi.
Demokrat Parti’nin az farkla çoğunlukta olduğu bölünmüş durumdaki Kongre’de Çin karşıtı görüşler tek ortak noktalardan biri durumunda.
Tasarı paketi ABD teknolojisini geliştirmek ve araştırmaları arttırmak için 190 milyar dolar, yarı iletkenler ve telekomünikasyon ekipmanı üretiminin arttırılması için 54 milyar dolar, otomobil üreticileri tarafından kullanılan, dünya genelinde zor bulunan ve üretim kısıtlamasına gidilen çipler için 2 milyar dolar ayrılmasını öngörüyor.
Çin: ‘‘Rekabet ruhuna aykırı’’
Çin meclisinden yapılan açıklamada tasarı paketine ‘‘büyük öfke’’ duyulduğu belirtildi ve buna kararlı bir şekilde karşı çıkılacağı kaydedildi.
Açıklamada ABD Senatosu’ndan geçen tasarının ‘‘tek kazanan’’ olmak’’ amacını taşıdığı belirtildi ve ‘‘paranoyak bir sanrı’’ olarak değerlendirilen bu durumun yenilikçilik ve rekabet ruhuna aykırı olduğu ifade edildi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, ‘‘ABD’nin Çin’i hayali bir düşman olarak görmesine karşı çıkıyoruz’’ dedi.
Tasarının Beyaz Saray’da Başkan Joe Biden’ın masasına imza için gitmeden önce Temsilciler Meclisi’nden de geçmesi gerekiyor. Temsilciler Meclisi’nde tasarının nasıl bir şekil alacağı ise bilinmiyor.
Tasarıda TikTok’un devlet cihazlarına indirilmesinin yasaklanması ve Çin hükümetinin desteklediği şirketler tarafından üretilen ya da satılan insansız hava araçlarının satın alınmasının engellenmesi de yer alıyor. Tasarı diplomatların ve Tayvan ordusunun ABD’ye resmi ziyaretleri sırasında bayraklarını sergilemelerinin ve üniformalarını giymelerinin de önünü açıyor.
Yeni kapsamlı yaptırımları içeriyor
Tasarı ABD’ye düzenlenen siber saldırılara karışan ya da fikri mülkiyet hakkı hırsızlığı yapan Çinli kurumlara yeni kapsamlı yaptırımları ve insan hakları ihlallerinde kullanılabilecek malzemelerin ihracatının denetlenmesini de içeriyor.
Tasarının destekçilerinden olan Senato çoğunluk lideri Chuck Schumer, Çin’e yetişmek için araştırmalara kaynak yaratılmaması durumunda bunun sonuçları olacağı uyarısında bulundu.
Schumer, ‘‘Eğer bir şey yapmazsak ‘baskın süper güç’ olduğumuz günler sona erecek. Bu dönemin bizim liderliğimiz altında sona ermesine izin veremeyiz. Amerika’nın bu yüzyılda vasat bir ülke haline gelmesine izin veremeyiz’’ dedi.
Başkan Joe Biden da tasarıyı överek, ‘‘21’inci yüzyılı kazanmak için bir yarıştayız. Başlangıç atışı yapılmış durumda. Geride kalma riskini alamayız’’ diye konuştu.
ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, finansmanın yedi ila 10 yeni ABD yarı iletken tesisinin inşa edilmesini sağlayabileceğini söyledi. Birçok ABD şirketi tasarıyı övdü. General Motors, tasarının "ABD otomotiv üretimini etkilemeye devam eden yarı iletken kıtlığını ele almak için önemli bir adımı temsil ettiğini" söyledi.
Tasarıyı eleştiren bazıları ise Senato’nun finansman çabalarını Çin'in uzun süredir ABD'yi rahatsız eden "Made in China 2025" olarak adlandırılan yüksek teknolojili endüstriyel kalkınma hamlesine benzetti.
Çin’in küresel etkisiyle mücadele
Tasarı ayrıca müttefiklerle birlikte çalışarak ve eski başkan Donald Trump’ın ‘‘Önce Amerika’’ hedefinin ardından ülkeyi uluslararası kuruluşlara dahil ederek Çin’in diplomasi aracılığıyla büyüyen küresel etkisiyle mücadeleyi de kapsıyor.
Senatör Maria Cantwell, tasarının NASA harcamalarını ve Ay odaklı Artemis misyonunun desteklenmesine de izin verdiğini bildirdi.
Cantwell, ‘‘Çin Mars’a gidiyor, biz Ay’a yeniden giderek kendimizi Mars’a gitmeye hazırlıyoruz’’ diye konuştu.
