ABD’de Seçim Sandık Güvenliği Tartışması Trump, seçimlerde olası usulsüzlüklere karşı sandıklarda federal yetkilileri görevlendirilebileceğini söyledi. Anayasa uzmanları ise sandıklarda federal güvenlik gücü bulundurulması konusunda farklı görüşlere sahip.
2020 seçiminde Demokratlar’ın usulsüzlük yapacağını iddia eden ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz günlerde başkanlık seçimini etkileyebilecek olası hukuk dışı uygulamaların engellenmesi amacıyla seçim günü ülke genelinde sandıklarda federal yetkililerin görevlendirilebileceğini söyledi.
Fox News’un muhafazakar sunucularından Sean Hannity’ye geçtiğimiz hafta verdiği röportajda Trump’a 3 Kasım’da seçim merkezlerinde federal yetkilileri görevlendirmeyi planlayıp-planlamadığı sorulmuş, Başkan Trump soruyu “Her şey olacak. Şerifler, güvenlik güçleri ve umarım hukukçular da olacak. Herkes olacak. Başsavcılar da..” sözleriyle yanıtlamıştı.
Başkan Trump, herhangi bir kanıta dayandırmadan, Corona virüsü salgını yüzünden posta yoluyla oy kullanılmasının daha da yaygınlaşması sebebiyle, ABD seçim sisteminin usulsüzlüklere açık olduğunu ve bunun için de federal yetkililerin görevlendirilmesi gerektiği iddiasını gittikçe daha sık gündeme getirmeye başladı.
Trump’ın bu konuda harekete geçip-geçmeyeceği belirsiz olsa da, bazı gözlemciler bu sözleri Başkan Trump’ın sandıklarda yalnızca gözlemcilerin değil güvenlik güçlerinin de görevlendirilmesini istediği şeklinde yorumladı.
Sandık gözlemcileri genellikle siyasi partilerin komisyonları tarafından belirleniyor. Her seçim döneminde sayıları onbinleri bulabiliyor. Gözlemcilerin görevi, seçimde usulsüzlükleri takip etmek ve şüphe duymaları halinde bir seçmenin niteliklerini sorgulamak.
Ancak güvenlik güçlerinin seçim merkezleri ve sandıklarda varlık göstermesi ABD’de pek yaygın değil. Federal yasalar uyarınca sandıklarda askerlerin ya da silahlı yetkililerin görevlendirilmesi yasak. Bazı eyaletler, askerlerin ya da silahlı görevlilerin sandıklara yerleştirilmesini sınırlıyor.
Peki sandıklarda güvenlik güçlerinin görevlendirilmesi hukuka aykırı mı? Trump sandıklarda şerifleri görevlendirebilir mi?
ABD’de federal hükümetin müdahalesinin sınırlı tutulduğu bir sistem var. ABD Anayasası’nın “Üstünlük Maddesi” uyarınca federal hükümet eyalet yönetimlerinden üstün sayılsa da Anayasa’nın 10. Maddesi uyarınca eyaletler güvenliğin sağlanması konusunda geniş çaplı yetkiye sahip.
Ohio Eyalet Üniversitesi’nden anayasa hukuku profesörü Edward Foley, ABD Anayasa Mahkemesi’nin 1997 yılında aldığı kararla 10. Madde’nin, “federal hükümetin eyalet ve yerel güvenlik yetkililerine federal hükümetin görevlileri gibi doğrudan talimat veremeyeceği” sonucuna vardığına dikkat çekiyor.
Başkan sandıklara silahlı federal görevlileri gönderebilir mi?
Uzun süredir yürürlükte olan federal yasa uyarınca, “ABD’nin silahlı düşmanlarını yenilgiye uğratmak” amacı haricinde, askeri ve sivil yetkililerin, sandıklara asker ya da silahlı güvenlik gücü göndermesi yasak.
Edward Foley, söz konusu yasanın Amerikan İç Savaşı sonrasında düzenlenen halinin, federal askerlerin sandıklarda “barışı korumak” amacıyla görevlendirilmesine imkan tanıdığını söylüyor.
Başkan Ulysses S. Grant bu maddeyi güney eyaletlerinde siyahların medeni haklarını korumak ve uygulamak amacıyla kullanmıştı. Ancak federal güçlerin güney eyaletlerinden çekilmesiyle birlikte, Kongre yasayı askerlerin ve silahlı görevlilerin kullanılmasını engelleyecek şekilde değiştirdi.
Söz konusu yasak Savunma Bakanlığı’nın yanı sıra, Adalet Bakanlığı ve İç Güvenlik Bakanlığı gibi bakanlıklar için de geçerli.
Adalet Bakanlığı’nın 2017 yılına ait seçim suçlarına ilişkin yönetmeliği, federal savcılara sandık ve seçim merkezlerine FBI özel yetkililerini ya da Amerikan askerlerini gönderme yetkilerinin olmadığını hatırlatıyor.
Savunma Bakanlığı’nın 2018 yılına ait yönetmeliği de askeri personelin ya da Ulusal Muhafız personelinin sandıklarda görev alamayacağına dikkat çekiyor.
İç Güvenlik Bakan Vekili Chad Wolf, geçtiğimiz günlerde CNN’e verdiği bir röportajda, İç Güvenlik Bakanlığı’nın sandıklarda yetkililerin görevlendirilmesi konusunda bir yetkiye sahip olmadığını söyledi.
Eski bir federal savcı olan Hans von Spakovsky, Trump’ın sandıklarda askerleri ya da başka yetkilileri görevlendirmesinin olası olmadığı görüşünde. Spakovsky, başkanın Adalet Bakanlığı ya da İç Güvenlik Bakanlığı’na hukuk dışı bir talimat vermesi halinde, bakanlıkların verilen bu talimata uymayacaklarını düşündüğünü belirtiyor.
Daha önce sandıklarda güvenlik güçleri görevlendirildi mi?
New Jersey’de 1981 yılındaki valilik seçimleri kampanyası sırasında Cumhuriyetçi Parti ağırlıklı olarak Siyah ve Latin kökenlilerinin yaşadığı mahallelerdeki sandıklarda şerif ve polis memurlarını görevlendirmişti.
Demokrat Parti Ulusal Komisyonu ise dava açarak sandık güvenlik programının seçmen sindirme çabasının bir parçası olduğunu savunmuştu. Kamuoyundan gelen baskıların ardından Cumhuriyetçiler bir sonraki yıl anlaşmazlığın çözümü için uzlaşma yoluna gitmeyi kabul etmişti.
35 yıl geçerliliği olan mutabakat kararı, Cumhuriyetçi Parti’nin ağırlıklı olarak azınlıkların yaşadığı bölgelerdeki sandıklarda polisiye sandık güvenliği önlemleri almasını engelledi.
Von Spakovsky, siyasi partilerin seçim merkezlerine silahlı personel yerleştiremeyeceklerini ancak sandık gözlemcisi olarak eski güvenlik güçlerini görevlendirmelerine izin verilmesi gerektiğini belirtiyor.
Sandıklarda polis varlığı konusunda eyalet yasaları ne diyor?
Iowa gibi bazı eyaletlerin yasaları polis memurlarının Seçim Günü güvenliği sağlamasına imkan veriyor. Pennsylvania ve Florida’da ise oy kullanmak için orada bulunmaları haricinde polislerin sandıkta bulunması yasak.
Edward Foley, “Ateşli silah taşıyan yerel polis memurlarının varlığı korkutucu bir faktör olabilir. Amaç oy verme işlemi sırasında mümkün olan en az hasmane ortamı sağlamaya çalışmaktır” diyor.
Muhafazakarlarsa polis memurlarının sandık güvenliğini sağlamada yerel yönetimlerin yetki alanlarına karşı çıkmadıklarını söylüyor.
Von Spakovsky, “Eyaletler böyle bir şey yapmak istiyorsa ben bunda bir sorun görmüyorum. Sırf olay çıkmamasını sağlamak amacıyla sandıklarda polis görevlendirmek istiyorlarsa, burada bir ihlal yok” diyor.
