Türk Amerikan ilişkilerinde gözler ABD Başkanı Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 14 Haziran’da Brüksel’de yapacağı yüz yüze görüşmede.
İki ülke arasında yaşanan S-400 krizi bu görüşmenin ana gündem maddelerinden biri olacak.
Bu kritik görüşme öncesi Türk- Amerikan ilişkilerini değerlendiren Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Türkiye Programı Direktörü Bülent Alirıza, “ABD’nin bu konuda yumuşaması mümkün değil. Zira Kongre'nin geçirdiği bir yasa çerçevesinde ki Türkiye’ye F-35 satışları bu yüzden durdurulmuştu. S-400 Türkiye topraklarında içinde olmaması şartı var. Yönetim bunu diplomatik kanallarla son birkaç gün içinde okuduğumuz formüller çerçevesinde kabul etmeye yanaşsa bile, Kongre'de bir takım sorunlar olacak. Kaldı ki 30 küsur yıl Senato'da görev yapan, senatörlük yapan ve Senato Dış İlişkiler Komitesi başkanlığını da yapan Biden’ın Kongre'nin görüşünün hilafına böyle bir formüle yaklaşabileceğini sanmıyorum. Bu konuda pek iyimser değilim. En iyi alternatif bence iki liderin bunu bu defalık geçiştirme kararı alması” diye konuştu.
Alirıza, görüşme Başkan Joe Biden Başkanlık görevini devraldıktan sonraki ilk yüz yüze görüşme olacağı için hem Biden hem de Erdoğan için önemli olduğunu söyledi.
“Biden tek bir konuşma gerçekleştirdi, telefon konuşması. O da bildiğiniz gibi Ermeni soykırımı iddiasıyla ilgili olarak yaptığı açıklama, onun dışında tek alt seviyelerde de yoğun bir temas olduğunu söylemek mümkün değil. Doğal olarak tabii Ankara ilişkilerdeki sorunların giderilmesini istiyor. Mümkünse Trump döneminde olduğu gibi yakın bir diyalog kurmak istiyor Erdoğan Biden’la” diyen Alirıza, “Onun ötesinde tabii ABD'nin beklentilerini de vurgulamak lazım. Biden açısından Türkiye ile sorunlar sadece ikili değil, aynı zamanda NATO çerçevesinde de S-400 Türk-Amerikan ilişkilerinde önemli bir sorun, aynı zamanda NATO için de büyük bir sorun zira Rus füze sistemi alınmış ve hem ABD, hem de NATO bunun uyumlu bir müttefiklik çerçevesinde mümkün olmayacağını, uygun olmadığını söylüyorlar. Bu sorunun ötesinde diğer sorunlar da var. Ama en azından iki liderin görüşmesi her zaman olduğu gibi önemli” diye ekledi.
Eski ABD başkanlarından Barack Obama’nın 2009 yılında başkanlık görevini devraldıktan birkaç hafta sonra Ankara'ya gittiğini hatırlatan Bülent Alirıza, “Obama çok sıcak mesajlar vermişti. Model ortaklıktan bahsetmişti. Şimdi Trump yönetimi esnasında doğrudur. İki lider arasında yakın ve sıcak bir devamlı bir temas söz konusuydu. Fakat iki liderin altında Trump’ın altında bir takım sorunlar devam etmişti. Kuzey Suriye ve ABD-PYD'ye bağlantısı bunların başında geliyordu da ondan sonra S-400 meselesi de tabii Trump yönetimi esnasında gerçekleşti” diye ekledi.
Bülent Alirıza, “Biden yönetimi daha önceden kalan bir takım sorunlarla baş etmeye çalışacak. Tabii ki Türkiye'yi herhangi bir şekilde kaybetmek istemeyecek. Fakat bu sorunları da gidermeden bu ilişkinin bundan sonra nasıl devam edebileceğini söylemek de biraz zor” değerlendirmesinde de bulundu.
"Ertelenmiş sorunlar ilişkileri zedelemeye devam edecek"
İki liderin görüşmesinin olumlu bir adım olduğunu dile getiren Bülent Alirıza, “Bu gibi görüşmeler hep başarıya mahkumdur. İki taraf da içeride bir takım anlaşmazlıklar olsa da, ciddi anlaşmazlıklar olsa da, dışarı çıkınca bununla ilgili detay vermezler. İlişkilerin bundan sonra devam edeceğini kesin. Ama içeride birtakım sorunlar giderilmemişse, her ne kadar da o görüşmeden sonra iyi geçti diye bir takım yorumlar yapılsa da, ilerisi için ertelenmiş sorunlar ilişkiyi zedelemeye devam edecektir” dedi.
Türkiye’nin 1952'de ABD'nin desteğiyle NATO'ya girdiğini ve Türkiye ile ABD arasındaki en önemli bağlantının iki ülkenin de NATO üyesi olması olduğunu ifade eden Alirıza, NATO’nun soğuk savaş dönemindeki kadar önemli bir örgüt olmadığını, soğuk savaş döneminin kurallarının artık geçerli olmadığını söyledi.
Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Türkiye Programı Direktörü Bülent Alirıza, “Türkiye ile ABD arasında müttefiklik ilişkisinin devam edeceği kesin. Fakat bunun nasıl devam edeceği konusunda soru işaretleri var” diye konuştu.
