ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Bob Menendez ve Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu kıdemli üyesi Gregory Meeks, Amerika’nın yabancı ülkelere silah ve savunma malzemesi satışında bu ülkelerin insan hakları ve demokrasi sicilinin göz önünde bulundurulmasını öngören bir yasa tasarısı sundu.
Demokrat Partili Menendez ve Meeks’in öncülük ettiği tasarı “Silah İhracatında İnsan Haklarının Korunması Yasası 2023” adını taşıyor.
Kongre üyeleri yaptıkları açıklamada, tasarının ABD’nin gelecekte insan hakları ihlallerine katkıda bulunmasını ya da kolaylaştırıcı rol oynamasını engellemek amacıyla, silah satışı ve ihracatı tekliflerinin incelenmesinde Kongre’nin rolünü güçlendireceğini belirtti.
Yasa tasarısı, insan haklarının yabancı ülkelere silah ve savunma materyali satışına ilişkin değerlendirmenin önemli bir parçası olmasını sağlamak için, ABD’de 1976’da kabul edilen Silah İhracatı Denetimi Yasası’nı reforme etmeyi amaçlıyor.
“Müttefiklerin güvenlik ihtiyaçlarına destekte demokratik değerler gözetilmeli”
Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Bob Menendez, “Silahlarımız ve savunma hizmetlerimize erişim vermeden önce bir hükümetin insan hakları sicilini öncelemeliyiz. Yabancı ülkelere sağladığımız silahların insan hakkı ihlalleri işlemek için kullanılmamasını sağlamak gibi ahlaki bir zorunluluğumuz var. Bu sağduyulu çaba dış politikamızın bu değerleri yansıtmasını sağlayacak” dedi.
Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu kıdemli üyesi Gregory Meeks de, “ABD’nin müttefik ve ortaklarının güvenlik ihtiyaçlarını karşılamalarına ve ortak stratejik çıkarlara destek vermek kritik önemde; ancak bu destek demokratik değerlerimizin altını oyma pahasına olmamalı” ifadelerini kullandı.
Herhangi bir ülke adının yer almadığı tasarının sunulması, Biden yönetiminin demokrasi zirvesi düzenlediği bir döneme rastladı.
Bu yıl ikincisi düzenlenen demokrasi zirvesine Türkiye yine davet edilmedi. Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Bob Menendez’in de Türkiye’ye F-16 satışına karşı olduğu biliniyor.
Yargı bağımsızlığı da tasarıda gözetilmesi öngörülen ilkeler arasında
Tasarı metninde, bir ülkenin hükümetinin savunma materyallerini uluslararası insan hakları hukukunu ihlal etmekte kullanması halinde, ABD hükümetinin satışı yapılan ya da ihraç edilen savunma malzemelerinin iadesini hukuken talep etme hakkının olduğu belirtiliyor.
Yasa tasarısının metninde, ABD Dışişleri Bakanı’nın, savunma hizmetleri ya da malzemelerinin bir ülkeye satışı, ihracatı ya da transferinin değerlendirilmesi sürecinde, sözkonusu hükümetin insan haklarını ne derecede koruduğu, demokratik kurumları ne derece desteklediğini gözönünde bulunduracağı belirtiliyor. Yargı bağımsızlığı da bu ilkeler arasında sayılıyor.
